КАРАГАНДИНСКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ЭПИДЕМИОЛОГИЯ ЖӘНЕ КОММУНАЛДЫ ГИГИЕНА КАФЕДРАСЫ СРС ТАҚЫРЫБЫ: ЭХИНОКОККОЗ. ТЕКСЕРГЕН: АБУОВА Ғ.Т ОРЫНДАҒАН:КУРГАНОВАД.У ТОП ЖМФ КАРАГАНДА-2015

ЖОСПАР Кіріспе Эхинококкоз аны қ тамасы Эхинококкозды ң этиологиясы Эхинококкозды ң эпидемиологиясы Қ орытынды

КІРІСПЕ Эхинококкоз адамда - ауыр паразиттік ауру болып табылады, салдарынан науқастар саны көп және эндемикалық аймақтарда болуымен, қолданылады және Қазақстан Республикасының аумағына елеулі, медициналық, әлеуметтік және ұлттық экономикалық проблема болып қалуда. Бүгінгі күні көптеген елдерде эндемикалық аймақтарда науқастар саны көп болуына байланысты Қазақстан Республикасының аумағында елеулі, медициналық, әлеуметтік және ұлттық экономикалық проблема болып қалуда.

ЭХИНОКОККОЗ Эхинококкоз (Echinococcosis)- Бауыр, өкпе немесе басқа органдар мен ұлпаларда паразиттік қалыптасуымен сипатталады.Эхинококкоздың тобына гельминтоздарды жатқызады.

ЭТИОЛОГИЯСЫ Қоздырғышы солитері эхинококка granulosus (Batsch, 1798, Rudolphi, 1895) және дернәсілі кезеңі болып табылады. Гельминтоздардың жыныстық жетілген формасы мм ұзындығы.Ондаған жылдар бойы адам денесінде дернәсілі кезеңі өсіп, дамиды.Ол сопақ пішіндес немесе дөңгелек болады,ішіне сұйық толтырылған күйінде болады.

Гельминттер популяция аурудың табиғи ошақтарын туғызады деген ақпарат бар. Шағын ит, мысық, қасқыр, сілеусін, арыстан паразиттердің жыныстық жетілген формалары. Солитері аралық иелері қой, түйе, жылқы, бұғы, шошқа,тиін, қоян, адам болып табылады.

ЭПИДЕМИОЛОГИЯСЫ Ластану механизмі –фокальді-оральді,берілу жолы – тағам, су,тұрмыстық қатынастар. Адамға жұғатын инфекция көздері жидектер мен шөптер жинау кезінде,жануарлармен қатынаста болған кезде, піскен жұмыртқада ластанған инфекцияның гельминттері болады.

Ауруды тарататын мал ортақ болып табылады. Оңтүстік елдерде статистикалық мәліметтеріне сәйкес, ең қарқынды зардап шеккен адамдар мен жануарлар: Оңтүстік Америка елдері (Уругвай, Парагвай, Аргентина, Чили, Бразилия), Австралия және Жаңа Зеландия, Солтүстік Африка (Тунис, Алжир, Марокко, Египет), Оңтүстік Еуропа (Италия, Греция, Кипр, Түркия, Испания, Югославия Болгария, Франция), бұдан әрі -. Америка Құрама Штаттарының оңтүстік бөлігі, Жапония, Үндістан, бұрынғы Кеңес одағы.

Біз о ң т ү стік солт ү стік таралуы азаяды жылжыту ретінде. Солт ү стік Кавказ, Кавказ, Қ аза қ стан, Қ ыр ғ ызстан, Ө збекстан, Молдова (сыр қ аттанушылы қ 100,000 1,37-3,85 болып табылады), Ресейде - * Эхинококкозу б ұ рын ғ ы ода ғ ыны ң аума ғ ында мал шаруашылы ғ ын дамыту, негізінен қ ой осы республикалар мен облыстарды ң жалпы болып табылады - Баш құ ртстан, Татарстан, Ставрополь, Краснодар ж ә не Алтай, Красноярск ж ә не Хабаровск аума қ тар, Волгоград, Самара, Ростов, Орынбор, Челябинск, Томск, Омск, Камчатка, Магадан, Амур айма қ тар мен Чукотка автономиялы қ округі. Т ү рлі штаммдары Ұ лыбританияда танымал м ұ ндай «жыл қ ыны ң штамм» Е. granulosus ретінде адамны ң, т ө зімділігін аны қ тайды т ү рлі аралы қ ж ә не қ орытынды қ ожайындарды ң бейімделген echinococci. инфекция негізгі к ө зі - отанды қ иттер, сирек, Шакалы -volki. Піскен ж ұ мырт қ а, оларды ң к ө зін ж ә не қ орша ғ ан ортаны ластаушы, жануарлар калом отырып шы ғ арылады.

Қ аза қ стан Республикасыны ң о ң т ү стік айма қ тарында эхинококкозды е ң к ө п тарататын зооноздар болып табылады жылды ң 10 айы ішінде Алматы қ аласында 2012 жылы 2.1 (32 жа ғ дай) салыстыр ғ анда 100 мы ң т ұ р ғ ын ғ а ша ққ анда 2,7 (42 жа ғ дай) 23% - ғ а артып, * Эхинококкозбен сыр қ аттанушылы қ ты ң қ олайсыз жа ғ дайын дамытты. Жа ғ дайлары нашар ж ұ мыссыз адамдар 58% -ды құ райды.Зейнеткерлер арасында да к ө пшілік тіркелді жылы ө ткен жылмен салыстыр ғ анда 9,5% - ғ а ауруыны ң ө суі болды.

Со ңғ ы жылдары, Қ аза қ стан санитарлы қ к ү тудегі, мал шаруашылы ғ ымен айналысатын адамдар арасында, сондай-а қ негізінен кедей жай-к ү йі мен медициналы қ қ ызмет к ө рсету ж ә не қ о ғ амды қ денсаулы қ са қ тау қ ызметін, т ө мен немесе халы қ ты ң еш қ андай медициналы қ тексеруден қ ала т ұ р ғ ындары арасында ғ ана емес, эхинококкозды ң таралу ү рдісін к ө рген эпидемиологиялы қ ж ә не ә леуметтік- экономикалы қ м ә селелер.

Эхинококкоз халы қ ты ң 10-жылды қ кезе ң ге ( ) ж ә не сыр қ аттанушылы қ ты ң ұ за қ мерзімді серпінін талдау, сыр қ аттанушылы қ ты ң ү рдісін арттыру айтарлы қ тай орын к ө рсетеді. 10 жыл бойы сыр қ аттанушылы қ ты ң абсолюттік ө сімі 1,79 құ рады; сыр қ аттанушылы қ ты ң орташа абсолюттік ө сімі - 0,20; ауру ө су қ ар қ ыны - 107,79%, сыр қ аттанушылы қ ты ң орташа жылды қ ө су қ ар қ ыны - 7,0%, градация В.Д. с ә йкес сыр қ аттанушылы қ ты ң ө суі ай қ ын ү рдісіне с ә йкес келеді.

1999 жылы берілген е ң к ө п сыр қ аттануды ң (3.51) ж ә не 2007 е ң т ө менгі жазыл ғ ан (1.6), арасында, белгіленген айырмашылы қ тар (3 реттен астам) нау қ астарды ң с ә йкестендіру ауыт қ уын к ө рсетуі м ү мкін. Алайда, (2004 жылдан 2008 жыл ғ а дейін), со ңғ ы 5 жылда эхинококкозды ң сыр қ аттанушылы қ ты ң эпидемиологиялы қ ү рдістерін талдау сыр қ аттанушылы қ ты ң абсолюттік ө сімі 0,91 к ө рсетеді; сыр қ аттанушылы қ ты ң орташа абсолюттік ө сімі - 0,23; ауру ө су қ ар қ ыны %, сыр қ аттанушылы қ ты ң 7.34% орташа жылды қ ө су қ ар қ ыны ай қ ын жо ғ ары тере ң дікке с ә йкес келеді.

Зардап шеккен аудандарды ң к ө пшілігі Шет ауданы (- ауру де ң гейі жо ғ ары 1-ші айма қ ) болып табылады Қ ар қ ынды индексі облыс бойынша орташа (10 жыл) суретін 8.37-ден т ұ р ғ ын ғ а дейін ауыт қ иды. Д ә режесі бойынша эхинококка А қ то ғ ай орташа жылды қ сыр қ аттанушылы қ к ө рсеткіші т ұ р ғ ын ғ а ша ққ анда 4,65-ден 8,36 дейін ауыт қ ыды екінші орынды, Жан-Ар қ а ж ә не Ұ лытау ауданы алады. Б ұ л ба ғ ыттар (орташа жиілігі) 2-ші айма қ. Ү шінші айма ғ ы (т ө мен сыр қ аттанушылы қ ) та ғ айындал ғ ан, орташа жылды қ сыр қ аттанушылы қ к ө рсеткіші 0,90-ден 4 дейін ауыт қ иды Абай, Б ұқ ар жырау, Қ ар қ аралы, Н ұ ра ж ә не Осакаров аудандары та ғ айындал ғ ан т ұ р ғ ын ғ а 0,64 ке дейін ауыт қ иды.

1 - Жезқазған, 2 - Қаражал 3 - Приозерск, 4 - Балқаш, 5 - Қарағанды, 6 - Теміртау, 7 - Сарань, 8 - Шахтинск 1-сурет - (орташа ұзақ мерзімді орындау үшін) облыстардың жалпы сырқаттанушылық салыстырғанда Қарағанды облысының қала халқының эхинококкоздың сырқаттанушылықтың аумақтық бөлу

Біркелкі салдарынан мал шаруашылы ғ ын біркелкі дамуына Қ ара ғ анды облысында эхинококкоз сыр қ аттанушылы қ тарату, к ү нделікті дегельминтации отар иттер болмауы, сондай-а қ эхинококкоз зардап шеккен қ а ңғ ыбас иттер саныны ң ұ л ғ аюы тиісінше, 25 ж ә не 18,5% жетеді. Эхинококкоз адамдарды ң е ң жо ғ ары жиілігі аудандарда Ар қ асында алыс жаз ғ ы жайылымы мал сумен жабды қ тау тапшылы ғ ы деген ө мір отыры қ шы к ө шу ү шін Б ұ л жайылым ба ғ ыттар бойынша паразиттік ж ү ктемені арттырады ж ә не моно қ алаларды санын арттыру ж ә не иттерді а ғ ылып.

Қ ОРЫТЫНДЫ Эхинококкоз б ұ л паразитарлы ж ұқ палы ауру.Оны ң алдын алу ү шін біз жеке гигиеналы қ шараларды са қ тауымыз керек. Жануарлардан са қ тану керек.Жануарлармен ж ұ мыс істеген кезде қ олды тазалап жуу керек.