Мұнай өндіру мекемелеріндегі мұнай өндіру технологиясын үйрену

Кіріспе 1. Мұнай ө ндіру мекемелерінде техника қауіпсіздігі ж ә не ө ндірістік санитария 2. Мұнай ж ә не газ ұңғымаларын ө ндіру ә дістері 3. Атқылау скважиналарын пайдалану 4. Газлифті скважиналарды пайдалану 5.Cкважиналарды тереңдік сораптармен пайдалану 6. Cкважиналарды жер асты ж ө ңдеу 7. Мұнай кеніштерінде жасанды ә сер ету ә дістері 8. Мұнай ж ә не газды жинау ж ә не дайындау Қорытынды Пайдаланылған ә дебиеттер

Мұнай жану ж ә не майлау материалы, сонымен қатар бірқатар ауруларға қарсы ембік зат Мұнайды алу техникасы бастапқыда жеңілірек болған, Мұнай жер бетінен шығу жерлерінде шұңқырлардан алынады. Кейінгі уақытта ағаш ж ә не тас арқылы құдықтарды шегендеген. Жиналған мұнайды ожау арқылы қолмен немесе аттың тарту күшімен қазып алған.Бұрғылаудың жетелдірілген соққылық ә дісін, соққылық – арқандық ж ә не соққылық– штангалық механизацияланған ә дістерін пайдалану мұнай Скважиналарының орташа тереңдігін ө сіруге ж ә не ө німділік мұнай жиектерін эксплуатациялауға қатыстыруға к ө мектесті.

Мұнай ө ндірісі - Қазақстан Республикасының халықтық шаруашылығының тез дамитын ж ә не негізгі саласының бірі. Мұнай қорлары ҚР территориясы бойынша ә ртекті орналасқан. Республиканың мұнайының болжамдық алынатын ресурсы 7,8 млрд. тоннаға бағаланады, бұл кезде олардың 2/3-і батыс Қазақстанда орналасқан. Бұл Тенгиз, Қарашығанақ, Жаңажол ж ә не Кенбай сияқты кенорындар Aл табиғи газдың болжамдық ресурстары 7,1 трил. м 3 - ге бағаланады, олардың 70% -нан к ө бі Батыс Қазақстанда орналасқан. Негізгі газ қоры Республиканың екі ауданында жиналған: Батыс Қазақстан (Қарашығанақ) ж ә не Ақт ө бе (Жаңажол).

Мұнай ө ндіру мекемелерінде техника қауіпсіздігін қатаң сақталуы қажет. Қызметкерлерді зиянды ж ә не қауіпті ө ндірістік факторлардан қорғауға арнаулы киім киім (темір аяқ киім, баскиім, қолғап, жеке қорғану құралдары, т.б.) берілуі тиіс Қауіпті факторларды ж ә не авариялық жағдайлардың алдын алу ж ө ніндегі апатқа қарсы ж ә не ө ртке қарсы қорғаныс, блокировкалау, қорғаныс ж ә не сигнал құралдар жүйесі қамтамасыз ету; Күю, зақымдану, улану немесе басқа да зақымданулар кезінде құрылғы қызметкеріне алғашқы к ө мек к ө рсетіліп ж ә не ол туралы объект жетекшісіне, медициналық пунктке ж ә не авариялық- құтқару қызметіне хабарлау тиіс.

Қазіргі кезде мұнай ө ндіру үшін негізінен үш ә дісті қолданады: Фонтандық ә діс; Газлифті ә діс; Механикалық ә діс.

Қабаттың энергиясын қолдану арқылы мұнай ұңғымасын пайдалану ә дісін атқылау ә дісі деп атайды. Фонтандық ә діс мұнай ұңғымасын пайдаланудың бастапқы кезеңінде қабаттың қысымы арқылы ұңғыма бойымен сұйық пен газ тек қаттың энергиясы ә серінен жоғары к ө теріледі. Мұнай тікелей сорапқа келіп түседі, онда мұнайдан серіктес газдар б ө лініп алынады да, ол газ ө ңдеу зауытына жіберіледі. Ал мұнай ө ңдеуге дайындық (сусыздандыру ж ә не тұзсыздандыру) цикліне жіберіледі.

1-Арматураның негізгі б ө лшегі мен торабы т ө ртжақ (крестовина), 2- екі жақты шығару б ө лшегі бар, үшжақ (тройник), 3-бір жақты шығару б ө лшегі бар, аударма немесе катушка, 4 -тиекті құрылғы, 5-буфер немесе монометр астындағы фланец, 6-кран, 7- монометр, 8-дроссель, 9- қарсыласу фланец. Сурет 4.1 Флонецті атқылау арматурасы

Газлифттік пайдалану. К ө тергіш құбырлармен башмақ немесе клапандар арқылы бағанаға қысылған газды айдау жолымен қаттан сұйықтықты беткі қабатқа к ө теру кезінде мұнай ұңғымаларын пайдалану т ә сілі газлифттік деп аталады. Ұңғымадағы сұйықтықты қысылған газбен к ө теру үшін екі арна қажет: 1) газ беру; 2) сұйықтықты беткі қабатқа к ө теру. Ұңғымаға түсірілетін құбырлардың қатарларының санына, олардың ө зара орналасуына ж ә не газдың ж ә не газ- сұйықтық қоспаның қозғалу бағытына байланысты ә р түрлі типтегі ж ә не жүйедегі газды к ө тергіштер (газлифттер) қолданылады. Егер жұмыстың агент ретінде ауа қолданылса, онда жүйені ауалық к ө тергіш немесе эрлифт деп атайды.

Сораптың к ө мегімен скважинадан мұнайды ө ндіріп к ө теру ә діс түрінің бірі – штангалы тереңдік сорап қондырғысымен (ШТСҚ) мұнай ө ндіру. ШТСҚ – қарапайым ә рекетті поршенді сорап, штогы станок- тербегіштің жер үсті жетегі мен штанга колоннасын қосады. Жер асты жабдық СКҚ-дан, сораптан, штангадан, кедергілерді жоюға арналған құрылғылардан тұрады. Жерүсті жабдыққа жетек (станок-тербегіш), сағалық арматура, жұмыс манифольді кіреді.

1 тепе-тендіктің басы; 2-тепе-тендікті басын ұстап тұрушы құрылғы; 3 тепе-теңдіктің подшипниктің тірегі; 4 балансир; 5 қарама қарсы тепе-тендік; 6 сфера т ә різд ә бұтакті ілуші подшипник; 7 шатун; 8 кривошипке қарсы салмақ; 9 кривошип; 10 редуктор; 11- электрожетек; 12 тежегіштің қол ұстағышы; 13 белдік; 14 тірек. Тербелу құрылғысы

Скважина ішінде ө нім к ө тергіш құбырларды(нкт), штангілерді, терең сораптар мен басқа да құралдарды к ө теріп түсіру жұмыстарына байланысты ә рекеттерді ж ө ндеу жұмыстары дейміз.Ол ө зінің түрі мен күрделілігіне қарай күнделікті ж ә не күрделі ж ө ндеу болып б ө лінеді.

Ө ңдеу алдындағы мұнайды дайындау екі операцияға б ө лінеді: Сусыздандыру (обесвоживание), тұзысдандыру (обессоливание). Мұнайды сусыздандыру, тұзсыздандыру ж ә не тұрақтандыру үрдісін ө ткізетін мұнайды комплекстік дайындау қондырғының (МКДҚ) үлгісі қолданылады.

Газды тазалау мен кептіру, кенорында немесе бас магистральді газ ө ткізгіштік құрылымдарда жүргізіледі. Газды кептіру суның булары конденсцияланбайтын ж ә не кристаллогидраторлар пайда болмағанша жүргізіледі. Кенорындағы кептірілген газдың шық нүктесі оңтүстік аудандарда орташа жалаң аудандарынға с ә йкес қысымда магистральді мүмкін газ температурасынан 2- 3°C т ө мен болуы керек. Газды күкіртқышқылдан тазалау, оның газдағы құрамы 100м 3 –қа 2г к ө п болмауы керек. Егер газ ұнғыма ө німінде су, сулық к ө мірсутектер, кукіртсутек ж ә не к ө мірқышқылы болса, онда оны тасымалдау алдында ө ндірілетін газдың кешенді ө ңдеуі қажет болады. Газдың осындай ө ңдеу бойынша құрылымдар кешені ж ә не оның к ө п сатыда ө те күрделі болады: ал үлкен газ ө ңдеуші зауыт, тұрақсыз газ бензинді, элемент күкірт пен құрғақ газды алу болып табылады.

Мен, курс тобының студенті 2016 жылдың аралығында «Мұнай ө ндіру мекемелеріндегі мұнай ө ндіру технологиясын үйрену» оқу т ә жірибесінен ө ттім. Жетекшіміз алғашқы сабақта мұнай ө ндіру мекемелерінде техника қауіпсіздігі ж ә не ө ндірістік санитария талаптарымен таныстырды. Оқу т ә жірибесінде мамандық бойынша оқылатын ө ндірістік к ә сіпорын бағыттары мен мұнай ө ндіру ә дістерін оқып, болашақ к ә сіби қызметіміздің міндеттерін түсіндік Скважинада күрделі ж ө ндеу жұмыстарын жүргізуге арналған АМТ-411 тренажер қондырғысында скважинаға жасанды ә сер ету ж ә не ұңғыма ө німін арттыру жұмыстарын жүргіздік. Ә р түрлі операцияларды орындадық. АМТ жаттығу құрылғылары оқытуда практикалық дағдыларды ж ә не бақылауға мүмкіндік беретін жаңа тиімді техникалық құралдар. 12 наурыз күні колледжіміздің полигонына барып, фонтанды арматура, штангілі сорапты құрылғы, қашау, теңселмелі қондырғы, сораптар, мұнай құбырлары, элеваторлармен танысып, олардың жұмыс жасау ә дістерін үйрендік.

Г.Қ.Бишімбаева, А.Е.Букетова «Мұнай ж ә не газ химиясы мен технологиясы», Алматы,2007 Нұрсұлтанов Ғ.М., Абайұлданов Қ.Н. Мұнай ж ә не газды ө ндіріп, ө ңдеу: Оқулық, -Алматы: Альманах бет. Вадецкий Ю.В. Бурение нефтяных и газовых скважин. –М.; Недра, Середа Н. Г., Соловьев Е. М. Бурение нефтяных и газовых скважин. – М.: недра, Қарауылов Ж. Мұнай –газ ұңғыларын бұрғылаудағы жер үсті аспаптары мен механизмдері : ҚазҰТУ, Нұрсұлтанов Ғ.М, Абайылданов Қ.М. «Мұнай ж ә не Газды ө ндіріп, ө ңдеу» беттер [296…307]. Оқулық – Алматы: ҚазҰТУ, 2003 жыл. Шуров В.Т.« Технология и техника добычи нефти».М.1983г.