Семей қаласының шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті Орындаған: Слямова Мадина Маратбековна Химия кафедрасы

Жоспар Комплексонометрлік титрлеу әдісінің негізі 1 ЭДТА-ның құрамы, тұрақтылығы және жұмысшы ерітіндісін дайындау 2 Комплексонометрлік титрлеу индикаторлары 3 Судың кермектігін анықтауда қолданылуы 4

Комплексонометрия – комплексон деп аталатын кейбір органикалық реактивтермен комплексті қосылыстарды түзетін иондарды анықтау реакцияларына негізделген әді с.

Комплексонометрлік титрлеу әдісінің негізі Комплексондар дегеніміз - полиаминополикарбон қышқылдары. Комплексонометрлік титрлеу әдісінің сезімталдығы жоғары (10 -3 моль/дм 3 ), дәл қарапайым және тез орындалады.

Аналитикалық химияда комплексон-I, II және III түрлері жиі қолданылады: 1 Комплексон-I немесе нитролити сірке қышқылы 2 Комплексон ІІ немесе этилендиамин тетра сірке қышқылы 3 Комплексон ІІІ этилендиамин тетра сірке қышқылының қос натрийлі тұзы Трилон Б не ЭДТА

Company Logo I II. III

ЭДТА-ның құрамы, тұрақтылығы және жұмысшы ерітіндісін дайындау Комплексон-III титрлеуде жиі қолданылады. Егер, оның қысқаша формуласы Na 2 H 2 Y деп белгілесек төмендегіше ионға диссоциацияланады: Na 2 H 2 Y= 2Na + +H 2 Y 2 Түзілген Н 2 Y 2- анионы, анықталуға тиісті металл иондары М 2+, M 3+ және M 4+ мен төмендегімен әрекеттесіп хелаттар түзеді :

ХЕЛАТТАР

. Теңдеулерден көріп отырғанымыздай, комплексон-III-тің әр молекуласы бір катионмен (тотығу дәрежесіне тәуелсіз) ғана әрекеттеседі. Демек, әрекеттесуші заттар үшін эквивалент факторы (fэкв) бірге тең.

Ca 2+ +H 2 Y= CaY 2- +2H + Bi 3+ +H 2 Y 2- =BiY - +2H + Zr 4+ +H 2 Y - =ZrY+2H + мысалы

Кешенді қосылыстарға басқа тәсілдермен айналдыруы қиын сілтілік металдармен (Ca 2+, Mg 2+, Ba) комплексон III ішкі кешенді тұздар түзеді, сондықтанда химиялық талдауда кең қолданылады.

Комплексонометриялық титрлеудің индикаторлары ЭДТА-ны титрант ретінде қолданылған алғашқы титриметриялық әдістерде қышқылдық-негіздік индикаторлар пайдаланылған себебі ЭДТА-ның артық мөлшері металл тұзының бейтарап ерітіндісіне қосылады да реакция нәтижесінде тиісті мөлшерде бөлініп шыққан сутек иондары титрленген.

Комплексонометрияның қарқынды дамуы металлохромды дамуы индикаторлардың ашылуы мен байланысты.Бұл заттар металл иондарымен әрекеттескенде боялған қосылыстар түзеді,бірақ комплексонаттарға қарағанда беріктігі төмендеу.Металл иондарымен комплекс түзетін индикаторларды бос иондардан немесе индикатор молекулаларынан түсі бойынша ажыратады.

Комплексонометрлік анықтау үшін индикатор ретінде кейбір трифенилметандық бояғыштарды қолданады. Көптеген катиондарды (Zr 4+,Th 4+,Bi 3+,Fe 3+ ) ксиленолды сарғыш қызыл, металфталеин, метилтимолды көк, пирокатехинді күлгін бар болғанда титрлейді

Комплексонометрияда сондай-ақ арнайы реактивтерді қолданады, олар талданатын иондармен боялған қосылыстар түзеді, мысалы, сульфосалицил қышқылы немесе Fe 3+ үшін тиоционат, Bi 3+ үшін тиомочевина және басқалар.

Судың кермектігін анықтауда қолданылуы Судың жалпы кермектігін анықтау.Техникалық, агрохимиялық талдау тәжірибесінде, тамақ өнеркәсібінде және халық шаруашылығының басқа салаларында су кермектігін комплексонометриялық анықтауды жиі қолданады, оны 1 л судағы Са және Mg- нің ммэкв-қосындысы санымен сипаттайды.

Талдау жасау үшін зерттелетін суды аммоний буферлі қоспамен pH=10 болғанша сілтілендіреміз. Индикатор ретінде арнайы хромоген қара ЕТ-00 ерітіндісін пайдаланады, ол Ca 2+ және Mg 2+ иондарымен шарап қызыл түсті ерімтал кешендер түзеді:

Ca 2+ + Hlnd 2+ =Calnd - + H + : шарап-қызыл Mg 2+ + Hlnd 2+ =Mg lnd - + H + шарап-қызыл 1)KCalnd-=3.9*10-6 2) K Mglnd- =1*10 -7

Ca2+ және Mg2+ ЭДТА-мен тұрақсыздық константалары едәуір төмен (2,7*10-11 және 2*10-9). Сондықтан ЭДТА ерітіндісіен титрлегенде, ол тисті кешендерден индикаторды ысырып шығарып, одан да берік кешендер түзеді. Сонымен зквивалент нүктесінде ерітіндінің шарап-қызыл түсі көкке ауысады.

Фармациядағы маңызы Комплексонометрлік титрлеу фармацияда мырыш препараттарын: мырыштың сульфатын және оксидін; кальций препараттарын; хлоридін, глюконатын, кальций лактатын; магний сульфатын анықтауда қолданылады. Комплексонометрлік титрлеу суға талдау жасауда оның кемектілігін анықтауда қолданылады.

1. Патсаев.Ә.Қ, Шыназбекова Ш.С. Аналитикалық химия. Шымкент, Құлажанов Қ.С. Аналитикалық химия. Алматы, Білім Матакова Р.Н, Наурызбаев М.Қ. Аналитикалық химияның теориялық негіздері. Алматы, Қолданылған әдебиеттер:

НАЗАР АУДАРҒАНДАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!!!