СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ ОРЫНДАҒАН: ЖМ, 540 ТОП СТУДЕНТІ ЕСКУЖАНОВА АСЕЛЬ. ТЕКСЕРГЕН: БАЙЖУМАНОВА Р.М. СЕМЕЙ 2016 ЖЫЛ КАФЕДРА: НЕВРОЛОГИЯ, ПСИХИАТРИЯ ЖӘНЕ НАРКОЛОГИЯ ТАҚЫРЫБЫ: ЭКЗОГЕНДІ-ОРГАНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ СОМАТОГЕНДІ БҰЗЫЛЫСТАР

ЖОСПАР: I.КІРІСПЕКІРІСПЕ II.НЕГІЗГІ БӨЛІМНЕГІЗГІ БӨЛІМ Бас миы жарақаттары кезіндегі психикалық бұзылыстар; Бас миының ісіктері кезіндегі психикалық бұзылыстар; Бас миының инфекциялық-органикалық аурулары; Соматикалық аурулар кезіндегі психикалық бұзылыстар. III.ҚОРЫТЫНДЫҚОРЫТЫНДЫ IV.ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕРПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

КІРІСПЕ Ми қызметін тікелей немсе тікелей емс түрде бұзатын, өз кезегінде психикалық бұзылыстарға әкеліп соқтыратын сыртқы факторлар әсерінен пайда болатын аурулардың үлкен чтобы.

Бас миы жарақаттары кезіндегі психикалық бұзылыстар Бас миының ісіктері кезіндегі психикалық бұзылыстар Бас миының инфекциялық-органикалық аурулары ЭКЗОГЕНДІ-ОРГАНИКАЛЫҚ БҰЗЫЛЫСТАР

Commotio cerebriContusio cerebri Кезінде мидың жалпы гемодинамикасы мен ликвородинамикасыны ң бұзылыстарымен жүретін мидың негізі мен бағаны зақымдалады. Кезінде: Жарты шарлардың беткейіндегі тамырлар мен ми затылок а льды зақымдалады. Бас миы жарақаттарының симптоматикасы оның локализация сына, форма сына(бас миы шайқалуы, соғылуы, басылуы) және мидағы дефекттің айқындылығына байланысты.

Кез келген жарақаттың жалпы заңдылықтары сатылық және психопатологиялық симптоматиканың регрессіне бейімділік болып табылады. Жарақат алған соң міндетті түрде естің бұзылысы(тіпті комаға дейін) байқалады. Коматозды жағдайдың ұзақтығы әр түрлі болады(бірнеше минут тан бірнеше күн, оптаға дейін). Науқастардың жартысы есін жена май, өлімге ұшырайды. Жеңіл жағдайларда естің тежелуі болады. Есі қалпына келген соң реакциялардың экзогенді типіне жататын – айқын астениялық симптоматика, вестибулярный бұзылыстар, жүрек айну, зейіннің және жадының(памяти) әр түрлі бұзылыстарды көруге болады.

ЖЕДЕЛ КЕЗЕҢІНДЕ естің бұлыңғырлануымен жүретін психоз дар(делирий, сирек онейроид), галлюциноз дар, Корсаков синдромы, депрессиялар, жүйесіз сандырақтар пайда болады. Ағымы «толқын тәрізді» симптом дар кешкі уақытта күшейеді, қысқа мерзімді болуымен және өздігенен шешілуге бейімділігімен ерекшеленеді. Ұзақ уақытты комадан немсе адекватны емс реанимациялық шаралардан кейін апаллиялық синдром(декортикация нәтижесі) дамуы мүмкін. РЕКОНВАЛЕСЦЕНЦИЯ КЕЗЕҢІНДЕ науқастың жалпы жағдай жақсарады, кейбір жағдайда жоғалтқан функциялары қайта қалпына келмейді. Бірнеше айдан кейін де айқын соматовегетативті бұзылыстар(бас айналу, жүрек айгу, тершеңдік, бас ауру, тахикардия, тез шаршағыштық, сыну сезімі) және жалпы милық неврологиялық симптоматика (нистагм, қозғалыс координациясының бұзылысы, тремор, Ромберг сына массы кезінде тұра алмау). Бұл симптом дар гемодинамика және ликвородинамика бұзылыстарымен сипатталады. Науқастардың көбінде реконвалесценция кезеңі толық жазылумен аяқталады, бірақ алынған жарақат науқастың стресске психологиялық жауап ерекшеліктеріне(қозғыштық т.б.) өзіндік «із» қалдыруы және кейбір дәрілік заттар мен алкогольные толеранттылықтың өзгерісін шақыруы мүмкін.

церебрастения энцефалопатия Кезінде Тез шаршағыштық; Жиі бас аурулары; Ұйқы бұзылысы; Зейін бұзылыстары; Тітіркенгіштік; Ипохондриялық ойлар. Кезінде: Корсаков синдромы; Интеллектің төмендеуі(тотальды кем ақылдылыққа дейін) Эпилепсиялық ұстамалар; Тұлғаның органикалық бұзылысы. Кейбір науқастарда жарақаттан кейінгі сырқат созылмалы ағымға өтеді. Органикалық дефекттің ауырлығына байланысты аластатылған нәтижелер кезеңінде(в периоде отдаленных последствии) жарақаттар церебрастения мен энцефалопатия жағдайын сипаттайды.

ЕМІ Жедел кезеңінде тыныштық сақтау(2-4 опта), дегидратациялық терапия(магний сульфаты, диакарб, лазикс, глюкоза ерітіндісі), ноотропный препарат(аминалон, ноотропил, энцефабол, церебролизин). Ұйқы бұзылысы кезінде транквилизатора(феназепам, диазепам т.б.). Эпилепсиялық ұстамалар бокса тырысуға қарсы препарат(фенобарбитал, карбамазепин). Психоз кезінде жалпысауықтырушы және ноотропный препаратмен қатар төмен досада және жағымсыз әсерлері аз нейролептиктерді(хлорпротиксен, неулептил, сонапакс, аминазин, азалептин) қолданады. Депрессия кезінде жағымсыз әсерлерін искре отырып антидепрессанттарды береді.

Көп жағдайда ісіктердің алғашқы көріністері ретінде неврологиялық симптом дар болып, олар алғашында невропаток көмегіне жүгінеді. Сирек жағдайда ғана психикалық бұзылыстар арте және негізгі көрінісі болады. Олардың сипоты үрдістің орналасуына байланысты. Әдетте маңдай үлесі, сүйелді дене, самой үлесінің терең бөліміндегі секілді неврологиялық «мылқау» аймақта орналасқан ісіктер кезінде психикалық бұзылыстар айқын болады. Ісіктердің симптоматикасы әр түрлі болуына байланысты диагностикасында қиындықтар туындайды. Ми ісіктерінің 50 % жағдайда алғаш диагностикалануыс психиатриялық тәжірибеде патологанатомиялық зерттеу кезінде анықталуы осымен сипатталады. Бас миының ісіктері кезіндегі психикалық бұзылыстар

СИМПТОМДАРЫ ЖАЛПЫ МИЛЫҚ ЖЕРГІЛІКТІ

ЖАЛПЫ МИЛЫҚЖЕРГІЛІКТІ Кезінде Бассүйекішілік қысымның жоғарылауы; Интоксикация көріністері; Керіп бас ауруы, басылмайтын, ұйқыдан кейін және орын ауыстырғаннан күшейеді; Брадикардия; Тамақмен байланыссыз құсу; Естің бұзылуы; Сомноленция. Кезінде: Галлюцинация; Тырысулар; Кемақылдылық; Афазия; Амнезия; Абулия; Апатия; Парез;

ДИАГНОСТИКА Краниограмма(саусақпен басқанда қысымның күшейуі,тамырлардың кеңеюі, түрік ершігінің формасының өзгеруі); Ми-жұлын пункциясы; Офтальмолог қарауы; ЭЭГ; КТ және МРТ.

ЕМІ РАДИКАЛЬДЫ(оперативті); ПАЛЛИАТИВТІ(рентгенотерапия, химиотерапия, гормональды терапия)

Бас миының инфекциялық-органикалық аурулары Әр түрлі инфекциялық ауруларда жиі бірдей психопатологиялық синдрома кездеседі. Жедел психоз дар естің бұлыңғырлануы(делирий, аменция, сирек ұстамалар) мен өшуімен көрінеді. Көбінесе кешкі уақытта қызба салдарынан пайда болады. Галлюцинациялар мен сандырақты галлюцинанациялар әлсіз созылмалы жүретін инфекциялық ауруларда көрінеді. Асқынған ауруларда астения болуы мүмкін. Ауыр инфекциялық үрдістің нәтижесі ретінде Корсаковский синдромы немсе деменция туындауы мүмкін. Ауыр инфекциялық аурулардың жиі асқынуы ретінде депрессия, сирек маниакальды және кататанотәрізді бұзылыстар болады.

Нейросифилис А52.1,F02.8 Ми сифилисіПрогрессирлеуші паралич СИФИЛИСТІК ПСИХОЗ Сифилистік психоз-сифилиспен жұқтырғаннан кейін кеш 4-15 жылдан соң пайда болады.Өткен ғасырда сифилистің тиімді емінің болмаған кезінде де сифилистік психоз ауырғандардың 5%--нда ғана анықталған.

Аурудың басталуы біртіндеп, невроз тәрізді;ШаршағыштықЕсте сақтаудың бұзылысыТітіркенгіштік Ми қанайналымы бұзылысы Лакунарлы ақыл кемістігі-кейінірек тотальды ақыл кемістігі пайда болады.Корсаковский синдромы Эпилептиоформды ұстамаларҰзаққа созылған депрессивті жағдайлар Сандырақ және галюцинаторлы симптоматикалы психоз дар Сандырақ –аңду және қызғану идеялары,ипохондриялық сандырақКататоникалық симптом дар-негативизм,стереотиптік,импульсивтілік МИ МЕРЕЗІ- ми тамырлары мен қабықшаларының арнайы қабынуымен жүретін мерездің бір түрі.Ауру арте 4-6 жылдан соң басталады.

Диффузды арнайы емс неврологиялық симптоматика –анизокория, моториканың бұзылысы. ДИАГНОСТИКАСЫ Серологиялық оң сынамалар -Вассерман реакциясы,РИФ,РИБТ Прогрессирлеуші параличке қарағанда ми сифилисі кезінде қанда өзгерістер табымауы мүмкін сондықтан ми-жұлын сұйықтығын алып, Ланге рекциясында- «Сифилистік тісше» анықталады.

ПРОГРЕССИРЛЕУШІ ПАРАЛИЧ- БЕЙЛ АУРУЫ Әртүрлі неврологиялық бұзылыстар және инттелектуалды функцияның дөрекі бұзылыстарымен көрінетін,сифилистік менингоэнцефалит.Аурудың ерекшелігі-ми затының тікелей зақымы салдарынан көптеген психикалық бұзылыстарға әкеледі. Ауру –сифилисті жұқтырғаннан кейін жылдан соң демиды.

Психикалық бұзылыстар Псевдоневрастениялық симптоматика Тітіркенгіштік,шаршағыштық,ұйқының бұзылысы Неврологиялық бұзылыс- анизокория,қарашықтардың жарыққа рекциясының бұзылысы Науқастың аталған бұзылыстарға сын и және мәнді қатынасы төмендейді.

ТҰЛҒАНЫҢ ДӨРЕКІ БҰЗЫЛЫСТАРЫ Тұлғаның дөрекі бұзылыстары органикалық типе- сынды жоғалту Ебедейсіздік Жағдайды бағалай алмау Мінезі тәртіпсіздік,адам мас күйінде іс жүргізіп жүрген сияқты көрінеді. Ол үйден кетіп қалады,ақшаны оңды-салды шарады,заттарды қайда бокса сонда қалдырып кетеді.Тым сенгіш,аңқау болып кетеді.Өзіне қарамайды.

Интеллекттің дөрекі бұзылысы-тотальды ақыл кемістігі Есте сақтау,беткей талқылау,абстрактті ойлау төмендейді,тапсырманың мәнін ұқпайды.Науқас ол кезде қателіктерін байқамайды,өзінің мүмкіншілігін толық көрсетуге тырысып ән айтып,би билеуі мүмкін. Сандырақтар- негізсіз материалды байлық идеялары Қазіргі кезде көңіл күйдің бұзылуынсыз интеллектің төмендеуі- деменциялық форма байқалады.

Неврологиялық бұзылыстар Анизокория Дизартрия Бет нервісінің парезі,бет асимметриясы Жазу бұзылысы,орфографиялық қателіктер Рефлекстер асимметриясы Ошақты неврологиялық симптом дар

ЭПИДЕМИЯЛЫҚ ЭНЦЕФАЛИТ(ЛЕТАРГИЯЛЫҚ ЭНЦЕФАЛИТ) 1917 жилы жж. пандемия кезінде австриялық психиатр К.Экономо сипаттаған.

Фазалары: Жедел фазасында субфебрилитет фонында әр түрлі неврологиялық симптоматика байқалады: диплопия, птоз, анизокория, қозғалыстың тежелуі, амимия, сирек жыпылықтау. Жеделдеу фазасында қатты бастың және бұлшық еттердің аурсынуы, құсу, естің бұзылысы, галлюцинациялар, сандырақтау, гиперкинез дер, кейде эпилепсиялық ұстамалар болады. Барлық фасада міндетті симптомы ұйқы бұзылысы:көп ұйықтау(бірнеше күн-оптаға созылатын) немсе «ұйқы-сергектік»(күндіз ұйқышыл, түнде ұйқысыздық). Кейде түнгі уақытта қозу мен галлюцинациялар пайда болады.

ДИАГНОСТИКАСЫ ЖӘНЕ ЕМІ Ликворда: қант пен белок жоғарылайды, патологиялық Ланге реакциясы оң(сифилиске қарағанда айқын емс). Емі этиотропты.

Соматикалық аурулар кезіндегі психикалық бұзылыстар Созылмалы соматикалық аурулар Толық емс ремиссия кезеңінде мынандай бұзылыстар шақыруы мүмкін: Айқын астения Ипохондриялық симптом дар Аффективті бұзылыстар:эйфория,дисфория,депрессия Кенет өршуі кезінде: Жедел психоз-делирий,аменция,галлюциноз,депрессивті-сандырақты жағдайлар Аурудың соңында: Психорганикалық синдром-корсаковский синдромы,деменция,тұлғаның өзгерістері,тырысулы ұстамалар

Қызба кезінде: Қызбаның ең жоғарғы шыңында –делирийлік эпизодтар пайда болады. Негізігі алмасу бұзылыстарында- бауыр,бүйрек жетіспеушілігінде- тежелу,сопор,кома демиды. Көптеген ауруларда жазылу кезеңінде көңіл күйдің жақсаруы эйфория байқалады.

Созылмалы жүрек аурулары (ЖИА,ревматизм,ЖЖ)кезіндегі психикалық бұзылыстар Астениялық симптом дар:шаршағышты, ашуланшақтық, өз денсаулығына жоғары көңіл бөлушілік (ипохондрия) еске сақтаудың төмендеуі Миокард инфаркті кезінде-жедел психоз

Жүйелі қызыл жегі -астениялық,ипохондриялық және психоз дар-аффективті,сандырақтар,онеройд Бүйрек жетіспеушілігі -адинамиялық депрессия,аз симптомды делирийлік жағдайлар,кататоника тәрізді ступор Арнайы емс пневмониялар -делирий,туберкулезды психоз дар(маникальды,галлюцинаторлы) туберкулезды химиотерапия салдарынан болуы мүмкін.

ЭНДОКРИНДІ АУРУЛАР КЕЗІНДЕГІ БҰЗЫЛЫСТАР М.Блейлер-психоэндокринді синдромды сипаттаған.Ол аффективті тұрақсыздық,әуестіктің күшеюі немсе әлсіреуі,депрессия. Иценко-Кушинг ауру кезінде: Адинамия,енжарлық,либидоның төмендеуі,шизофрения,денедегі жағымсыз сезімдер сенестопатиялар тән.

Гипертиреоз- тітіркенгіштік,эмоциональ ды тұрақсыздық,сынның төмендеуі,жедел психоз дар(депрессия,санд ырақ,) пайда болады. Гипотиреоз- психооргнаикалық бұзылыстар-есте сақтаудың,назардың төмендеуі байқалады. Аддисон ауру кезінде селқостық,өкпелегіш,ұйқ ышыл,либидоның төмендеуі Гипогонадиз-бала кезден пайда бокса- жоғары қиялдау,өкпелегіш,бұйығылық,и менушілік,ұялшақтық,иланушыл ықпен көрінеді.Ал ересек адамды кастрациялау дөрекі псизикалық бұзылысқа әкелмесе де,ақаулығына алаңдаушылық психикалық бұзылысқа себеп болады.

ҚОРЫТЫНДЫ Психикалық бұзылыстардың клиникалық көріністері көпқырлығымен және тереңдігімен ерекшеленеді. Әрбір дерт тудыратын факторлар психикалық бұзылыстардың кез-келген формасын шақыруы мүмкін. Сондықтан экзогенді- органикалық және соматогенді бұзылыстарды бақылауда ұстау керек.

КЕРІ БАЙЛАНЫС Экзогенді-органикалық бұзылыстардың жіктелуі? Нейросифилис диагностикасында ликворда не анықталады? Иценко-Кушинг ауруы кезіндегі психикалық өзгерістер?

Н.М. Жариков, Ю.Г. Тюльпин Психиатрия: Учебник.- М.: Медицина, – 544 с. Интернет көздері: fakultet/elektronnyj-ucebnik-po-psihiatrii/tema-no11-ekzogenno- organiceskie-rasstrojstva/ekzogenno-organiceskie-rasstrojstva-m- a-kissin- fakultet/elektronnyj-ucebnik-po-psihiatrii/tema-no11-ekzogenno- organiceskie-rasstrojstva/ekzogenno-organiceskie-rasstrojstva-m- a-kissin- ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!!!