* Диареялық синдром дамуымен біріктірілетін, патогенді және шартты- патогенді бактериялармен, вирустармен және қарапайымдылармен шақырылатын, адамдардың инфекциялық ауруларының үлкен ччтобы. * ЖІИ қоздырғыштары негізінен ішекте орналасады. * Ішек инфекция лары аурушаңдық бойынша тек қана тұмау мен жедел респираторлы инфекциялардан кем түсіп,әсіресе балалық шақта инфекциялық аурулардың жалпы құрылымында негізгі орындардың бірін аллоды. * Инфекциялық аурулардың құрылымындағы үлесі 20% құрайды. * БДҰ мәліметтері бойынша жил сайын дүние жүзінде 1-1,2 млрд дейін диареялық аурулар тіркеледі, 5 млн жуық балалар жил сайын ішек инфекция ларынан және олардың асқынуларынан көз жұмады. * Қазіргі уақытта қоздырғыштары бактериялар, вирустар мен қарапайымдар, сонымен қатар бактериялардың токсиндері (бұл жағдайда диареяны бактериялардың өздері емс, қоздырғыш көбейген тағам өнімдерімен ас қорыту жолына түскен токсиндер тудырады) болатын 30-дан аса нозологиялық формула белгілі.

* Жедел ішек инфекциясының этиологиясы * ЖІИ ччтобы полиэтиологиялы болып табылады. * Қоздырғыш летінде болуы мүмкін: бактериялар (патогенді және шартты-патогенді); вирустар; қарапайымдылар. * Белгілі мәліметтер: Жағдайдың 30-40%-да инфекциялық диарея вирустармен тудырылады; Жағдайдың 20% –да патогенді бактериялармен (шигеллалар, сальмонеллалар, т.б.) шақырылады; Жағдайдың 40% -да қоздырғышты анықтау мүмкін емс. * Жұғу механизмі – фекальді-оральді

* Таралу факторлары: -тағам өнімдері; су; тұрмыс затраты (ыдыс-аяқ, т.б.) * Жұғу механизмі күрделі, уақыт пен кеңістіктегі кейбір үзілулермен жүзеге асырылады, ал бұл үшін қоздырғыш сыртқы отрада өте төзімді болу керек. * Инфекция көзі мен табиғи резервуарға байланысты ЖІИ жатады: антропоноздарға; зооноздарға; сапроноздарға. * Инфекция көзі: адам: Ауру немсе бактерия тасымалдаушы: сау (транзиторлы тасымалдаушы), аурыып болған (дизентерия, тырысқақ, сальмонеллез және т.б.) жануарлар: ауылшаруашылық (сальмонеллез); кеміргіштер (иерсиниоздар). * Таралу жолдары: алиментарлы немсе тағамдық (дизентерия, АТИ (ПТИ), сальмонеллез және т.б.); Су арқылы (тырысқақ, дизентерия және т.б.); Контактілі- тұрмыстық (дизентерия, сальмонеллез және т.б.)

* Ішек инфекциясы кезінде кіру қақпасы ас қорыту жолдарының шырышты қабаты болып табылады. * Патологиялық процесстің орналасуы ас қорыту жүйесінің әр түрлі бөлімдеріндегі шырышты қабаттың (энтероциттердің) қоздырғышпен таңдамалы түрде зақымдалуына байланысты, яғни қоздырғыштың троптылығына байланысты. * Қоздырғыштың және оның токсиндерінің әсерінен түрлі сипаттағы қабыну процессі демиды: катаральді; катаральді-эрозивті; катаральді-геморрагиялық; катаральді-жаралық. * Сол қабыну нәтижесінде демиды: Ас қорыту жүйесінің функциялық бұзылыстары Ас қорыту процессінің бұзылуы. * Ішек инфекция ларының қоздырғыштары бүкіл ас қорыту трактісін зақымдамай,тек қана оның белгілі бір бөліктерін зақымдайды. * Орналасуына байланысты зақымданулар бөліндеді: гастрит асқазанның қабынуы, дуоденит он екі елі ішкетің қабынуы, энтерит жіңішке ішектің қабынуы, колит тоқ ішектің қабынуы.

* ЖІИ клиника сына тән: 1. Ағымының циклділігі; 2. Аурудың жедел, кейде аяқ-астынан басталуы; 3. Ұзақтығы әр түрлі қызба (холера дан басқа); 4. Интоксикация синдромы (холера дан басқа); 5. Әр түрлі деңгейде ас қорыту жолының зақымдалу синдромы (гастрит, энтерит, колит); 6. Сусыздану синдромы (холера кезінде ең айқын). * Интоксикация синдромы аурудың басында дамып, мы на симптомдармен сипатталлоды: әлсіздік; адинамия; Тәбетінің төмендеуі; Бас аурыуы; Бас айналу және т.б.

Гастрит – эпигастрийдегі аурысыну, жүрек айну, құсу (жиі көп лет); Энтерит – оң жақ мықын аймағында кіндік маңында толғақ тәрізді аурысыну, жүрек айну, көп лет құсу, диарея – жиі, сұйық, көп мөлшерлі қорытылмаған тағам қалдықтарымен нәжіс иісі мен түсінің өзгеруімен; Колит (дистальді колит) – толғақ тәрізді сол жақ мықын аймағында аурысыну, тенезмдар, жалған шақырулар, нәжісі жиіаз мөлшерде, нәжістік сипатын тез жоғалтады, патологиялық қоспалармен (қан, шырыш).

* Жедел ішек инфекциясы кезінде сусызданудың (дегидратация) 4 дәрежесін бөледі: (В.И. Покровский, 1978): I дәрежеде дене масса сын жоғалту 1-3% құрайды; II дәрежеде дене масса сын жоғалту 4-6% құрайды; III дәрежеде дене масса сын жоғалту 7-9% құрайды; IV дәрежеде дене масса сын жоғалту 10% -дан жоғары. * І дәрежелі дегидратация кезіндегі клиникалық көріністер (дене салмағын 3%- ға дейін жоғалту): 1. Нәжіс тәулігіне 3-10 лет; 2. Нәжіс аз мөлшерде; 3. Құсу 2-3 летин көп емс; 4. Науқастардың 5% ерін цианозы болу мүмкін; 5. Кейде шырышты қабаттардың құрғақтығы; 6. Әлсіздік, бас айналу; 7. Пульс лабильділігі; 8. Шамалы гипотония;

* ІІ дәрежелі дегидратация кезіндегі клиникалық көріністер (дене салмағын 4-6%-ға дейін жоғалту): 1. Нәжіс тәулігіне лет; 2. Құсу көп летті; 3. Сусыздану белгілері тез демиды : күрт әлсіздік, бас айналу, шөлдеу, ауыздың шырышты қабаттарының құрғақтығы, терісі бозғылт, беті термин жабылған, шырышты қабаттардың цианозы, акроцианоз, балтыр бұлшықеттерінің және қол басы және табань бұлшықеттерінің тырысулары мүмкін, тері тургоры төмендеген (тері қатпары баяу тегістеледі); мимика аз, көз астында жеңіл көлеңкелер; пульс 100 лет/мин, гипотония, тыныс алуы жиі, шамбалы олигурия болуы мүмкін. * ІІІ дәрежелі дегидратация кезіндегі клиникалық көріністер (дене салмағын 7-9%-ға дейін жоғалту): 1. Науқастардың ½ дефекация санин есептеуге келмейді; 2. Көп летті құсу; 3. Сусыздану белгілері айқын және тез демиды (10-12 сағаттан кейін): үңірейген көз, бет әлпеті үшкірленген, айқын акроцианоз, тері тургоры төмендеген («кір жуғыш қолы»,тері қатпары тегістелмейді); қанбайтын шөл, шырышты қабаттардың құрғақтығы; айқын тырысулар; дауысының қарлығуы (сыбырлап сөйлеу); пульс лет/мин, гипотония; олигурия; тынысының жиілеуі. * Сусызданудың IV дәрежесі кезіндегі клиникалық көріністер (суды жоғалту деңгейі дене салмағының 10% және одна да жоғары, декомпенсацияланған сусыздану, гиповолемиялық шок): 1. Жоғарыда айтылған барлық белгілер өте айқын одна басқа: 2. Іш өту мен құсу басы лады; 3. Анурия басталлоды; 4. пульс жіп тәрізді; 5. Артериалды қан қысымы анықталмайды; 6. Терісі суық, жабысқақ термин жабылған; 7. Тыныс алуы жиі (40-60 лет/мин), беткей, аритмиялық.

* ЖІИ-ларының клиникалық ағымы: * Тән белгілер мен олардың айқындылығының дәрежесіне байланысты келесі формулады ажыратады: * Типті формула (барлық немсе көпшілік тән белгілр болады); * Атипті формула: жеңіл (кейбір белгілер болмайды немсе өте әлсіз білінеді, мысалы, ботқа тәрізді нәжіс 1-2 лет/тәул; қысқа уақытты субфебрильді температура (1-2 тәулік), жүрек айну, құсу болмайды, т.б.); ауры – гипертоксикалық формула, аяқ-астынан басталып, өте тез өрістейтін асқынулардың дамуымен жүлетін динамикамен сипатталлоды (инфекция-токсикалық шок немсе гиповолемиялық шок).

* Сальмонеллездің клиникасы * Сальмонеллездің клиникалық классификациясы 1. I. Гастроинтестинальды форма (99%): гастриттік вариант; гастроэнтериттік вариант; гастроэнтероколиттік вариант. 1. II. Генерализденген форма: Сүзек тәрізді вариант (сирек); септикопиемиялық вариант (өте сирек); * III. Бактериобөлушілік: жедел (3 айға дейін); созылмалы (3 айдан көп); транзиторлы. * Гастроинтестинальді форма * Инкубациялық кезең: 2-6 сағаттан 2-3 күн; ауруханаішілік инфекция кезінде 8-10 күн. * Бастапқы кезең. Басталуы жедел интоксикация симптом дарынан (әлсіздік, бас аурыу, қалтырау, дене қызуының оС көтерілуі, денедегі аурысыну). * Өршу кезеңі. Аурудың 1,2,3 – күнінде ас қорыту жолдарының зақымдалу белгілері пайда болады (жүрек айну, құсу, іш өту, түрлі сипаттағы іштегі аурысыну). Құсу көп летті, нәжісі тәулігіне 2-3 летин летке дейін, көп мөлшерде, шырышпен араласқан, жасыл түсті (гастроэнтероколиттік вариант кезінде) немсе патологиялық қосылыстарсыз. Қызба күн бойы, диарея – 5-7 күн, сирек 10 күн. * Кейде түрлі дәрежедегі сусыздану синдромы даму мүмкін.

* Сүзек тәрізді форма * l Бастапқы кезең гастроинтестинальды форма түрінде немсе онсыз тек интоксикация синдромы мен өту мүмкін (бас ауру, жоғары температура, қалтырау, әлсіздік). * lӨршу кезеңі: 1. қызба (38-39 оС) толқын тәрізді немсе дұрыс емс типті күн; 2. салыстырмалы брадикардия; 3. адинамия, бас ауру, ұйқысыздық; 4. Тері бозғылттығы; 5. Кеуде, іш терісінде розеолезді бөртпе; 6. Бауры мен көкбаурыдың ұлғаюы; 7. Іш кебу. * Септикопиемиялық вариант Бастапқы кезең: қысқа гастроэнтерит типі бойынша. Өршу кезеңі: * Термен, қалтыраумен гектикалық қызба; * Бас ауру, сандырақ даму мүмкін, * миалгиялар; * Терісі бозғылт немсе жасыл-сары түсті; * геморрагиялық бөртпе (петехиялар); * Бауры мен көкбаурыдың ұлғаюы;

* Екіншілік ошақтар (пневмония, плеврит, абсцесс тер, эндокардит, пиелит, артрит, остеомиелит және т.б.). * * Сальмонеллез кезіндегі нейротоксикоз * ЖІИ диагностикасы төмендегілердің негізінде жүргізіледі: * Әр нозологиялық формаға тән клиникалық белгілер. * Мысалы: Дизентерия кезінде: интоксикация синдромы фонында дистальный колит белгілерінің болуы (жиі, аз мөлшерде сұйық нәжіс, нәжісте шырыш, қанның болуы, тенезмдер, жалған шақырулар, тығыз және аурысынатын сигма); Холера кезінде: «күріш қайнатпасы» типті жиі, көп мөлшерлі нәжістің, жүрек айнусыз көп летті құсудың, қызбасыз сусызданудың, іштегі аурысынусыз интоксикация синдромының болуы. * Эпидемиологиялық мәліметтер: анамнезінде ұқсас симптом дары бар науқастармен контактінің болуы, таралу факторы летінде болған сапасыз тағам өнімдері мен суды қолдану.

* Лабораторлы мәліметтер: спецификалық: Нәжіс, құсық массаларын, асқазанның жуынды суларын бактериологиялық зерттеу; Серологиялық зерттеу (ИФА, РА және РПГА). Бейспецификалық зерттеу тәсілдері: * Қанның жалпы анализі; * Зәрдің жалпы анализі; * копрограмма. * Аспаптық зерттеу әдістері: ректороманоскопия; колоноскопия.

* ЖІШ емі: * ЖІИ аурыған науқастарды госпитализациялау жүргізіледі: * Емі кешенді: төсек тәртіп; Қоздырғыштардың сезімталдығын ескеріп, этиотропты препарата; дезинтоксикациялық препарата; Регидратациялық ерітінділер; симптоматикалық препарата; сорбенте; эубиотиктер. * Жедел ішек инфекция ларының профилактикасы 1. Вакцинация (кейбір аурулар кезінде). 2. Елді мекендерде сумен қамтамасыз ету мен санитарлық жағдайын жақсарту жөнінде санитарлы-гигеналық шараларды жүргізу. 3. Күнделікті эпидемиологиялық бақылау.