Қосмекенділер классының көптүрлілігі

Қосмекенділер туралы Қосмекенділер (Amphіbіa) – хордалылар типі, омыртқалылар тип тармағының бір классы. Қосмекенділердің 2 класс тармағы: доғаомыртқалылар (Apsіdospondylі) жұқаомыртқалылар (Lepospondylі), 3 отряды (құйрықсыз қосмекенділер, құйрықты қосмекенділер және аяқсыз қосмекенділер), 25 – 30 тұқымдасына бірігетін 5 мыңнан астам түрі белгілі. Тропиктік, субтропиктік және қоңыржай аймақтарда таралған. IKAZ.KZ - ашық мәліметтер порталы

Көпшілік түрлері сырттай ұрықтанады, ал дернәсілдері суда тіршілік етеді, тек түрленіп дамығаннан кейін оларда ересектеріне тән морфология-физиологиялық ерекшеліктер қалыптасады. Дернәсілдерінің анатомиялық құрылыстары (жүрегінің екі камералы болуы, желбезектерімен тыныс алуы, т.б.) балықтарға ұқсас. Ересектері өкпе және терісі арқылы тыныс аллоды. Қосмекенділер жоғары девона саусаққанатты балықтардан пайда болған, балықтар мен нағыз құрлықтағы омыртқалылардың (амниоттар) арасынан орын аллоды. Қосмекенділерді зерттейтін ғылым - батрахология деп аталлоды. IKAZ.KZ - ашық мәліметтер порталы

Қосмекенділер классы Сыртқы құрылысы Қаңқасы Тыныс алуы Қан тарту жүйесі Зәр шығаруы Жүйке жүйесі, сезім мүшелері Көбеюі Асқорытуы Шығу тегі

Сыртқы құрылысы 1-ауыз; 2-көз; 3-танау тесігі; 4- да был жарғағы; 5-басы; 6- тұлғасы; 7-алдыңғы аяқ; 8-саусақтар; 9- арқасы; 10-артқы аяқтар

Қаңқасы

Ішкі құрылысы 1-жүрек; 2-ұйқы безі; 3-бауыр; 4-қарын; 5- аш ішек; 6-тоқ ішек; 7-клоака; 8-қуық; 9- несет ағар; 10- бүйрек; 11-аналық без; 12-өт; 13-өкпе.

Суреттегі асқорыту мүшелері.

Қосмекенділердің қанайналым жүйесі

Қосмекенділердің жүйке жүйесі

Қосмекенділердің тыныс алу мүшелері

Көбеюі

Қосмекенділердің шығу тегі

Үйге тапсырма § 53 Қосмекенділер классы Қазақстанның Қызыл кітабына (1996 ) тіркелген түрлері жайында хабарлама дайындау.

Қосмекенділер классы Құйрықты Аяқсыздар Құйрықсыз Тритон, саламандра Көл бақа, құр бақа Сақиналы құртпошым

Аяқсыздар отряды Сақиналы құртпошым Топырақта тіршілік етуіне сәйкес аяқтары жойылғандықтан аяқсыз қосмекенділер деп аталған. 170-ке жуық түрі бар. Дене пішіні ұзынша, жыланға ұқсас, ұзындығы см. Денесі сақина тәрізді қатпарлардан (400-ге дейін) тұрады, терісі жалаңаш әрі безді каледі. Омыртқасының саны 200 – 300-ге жетеді, қабырғалары, құйрығы қысқа болады. Басы денесімен тұтасып кеткен. Дабыл жарғағы, ортаңғы құлағы, көзі болмайды. Құрлықта тіршілік етуіне сәйкес іштей ұрықтанады. Олар 5 – 30 жұмыртқа саллоды.

Аяқсыздар отряды

Құйрықтылар отряды Пириней тритоны. Пириней тауында,таза бұлақтарда кездеседі.Дене тұрқы см,салмағы 9 грамм.Аталығы аналығынан ұзын. Жетісулық бақатіс. Дене тұрқы см Басы жалпақ,тұмсығы-доғал. Қазақстанның Қызыл кітабына тіркелген.

Саламандра мен тритондардың көптүрлілігі.

Құйрықсыздар отряды 3500 түрі белгілі,олардың ересектерінде құйрық болмайды.Артқы аяқтары алдыңғы аяқтарынан ұзын.

Өгіз бақа Жасылаяқты бақа Тоған бақасы Қалталы бақа Жеуге жарамды бақа

Қазақстанда мекендейтін бақаның 5 түрі және т.б Сібірлік бақа Шөп бақа Көл бақа Сүйіртұмсық бақа Қызылаяқ бақа Даната құрбақасы Даната құрбақасы

Кәдімгі құрбақа Жасыл құрбақа Қызан құрбақа-Мадагаскарда кездеседі, өте улы. Құрбақалардың көптүрлілігі Қызыл аяқбақа - таралу аймағы тарылып, саны азайып кале жатқан түр. Негізгі таралу аймағы - Балқаш, Іле, Алматы, Қаскалеңөзендерінде, Қызыл аяқбақа - таралу аймағы тарылып, саны азайып кале жатқан түр. Негізгі таралу аймағы - Балқаш, Іле, Алматы, Қаскалеңөзендерінде, Іле Алматы Алматы қаласы мен оның төңірегінде кездесуі бұрын уйреншікті болатын, кәзір бұл жерлерде кездеспейді. Алматы Қызылаяқ бақа Қызылаяқ бақа

Ең ірі бақа- Ага,ұзындығы 24 см, салмағы 1 кг.Оңтүстік Америка мен Аустралияда кездеседі. Ең кіші бақа – қара кеуделі бақа,ұзындығы 1 см Ең ірі құрбақа- Голиаф,ұзындығы 32 см,салмағы 3 кг Ең кіші құрбақа- Куба карлигі,ұзындығы 1,2 см Ең,ең,ең....

Зиянды омыртқасыздармен қоректеніп, пайдасын тигізеді. Пайдалы құстарға қорек болады. Етін тағамға пайдаланады. Ғалымдар мен студенттер тәжірибеде қолданады.

Құрбақаларға ескерткіш Бостон қаласы Мәскеу қаласы Санкт-Петербург

2-кезең Семантикалық карта р/с Жануарларға тән белгілеріБалықтарҚосмекенділер 1Тері жабынында мүйізді қабыршақтар болмайды. 2Терісінің сырты қабыршақтармен қапталған. 3Жұп көкірек және жұп құрсақ жүзбе -қанаттары бар. 4Жүрегі үш қуысты. 5Бір ғана қанайналым шеңбері бар. 6Екі қанайналым шеңбері бар. 7Мишығы нашар дамыған. 8Ортаңғы құлақ қуысы пайда болған. 9Есту мүшесі тек ішкі құлақтан тұрады. 10Жүрегі екі қуысты. 11Қантарту жүйесі –тұйық. 12Терісі арқылы да тыныс аллоды. 13Дернәсілдері тек желбезектерімен тыныс аллоды. 14Су ағыстарының бағытын, күшін сезетін бүйір сызығы бар.

Семантикалық карта р/с Жануарларға тән белгілеріБалықтарҚосмекенділер 1Тері жабынында мүйізді қабыршақтар болмайды.+ 2Терісінің сырты қабыршақтармен қапталған.+ 3Жұп көкірек және жұп құрсақ жүзбе -қанаттары бар.+ 4Жүрегі үш қуысты.+ 5Бір ғана қанайналым шеңбері бар.+ 6Екі қанайналым шеңбері бар.+ 7Мишығы нашар дамыған.+ 8Ортаңғы құлақ қуысы пайда болған.+ 9Есту мүшесі тек ішкі құлақтан тұрады.+ 10Жүрегі екі қуысты.+ 11Қантарту жүйесі –тұйық.+ 12Терісі арқылы да тыныс аллоды.+ 13Дернәсілдері тек желбезектерімен тыныс аллоды.+ 14Су ағыстарының бағытын, күшін сезетін бүйір сызығы бар. +