Еуразия

Еуразия Еуразия Біздің Қазақстан мемлекеті осы Еуразия материгінде орналасқан.Еуразия дүние жүзіндегі ең ірі материк.Еуразия материгінде 4 млрд-тан астам халық саны тұрады.Материктің ауданы аралдармен қоса есептегенде 54 млн км астам,құрлықтың бөлігін алып жатыр.Еуразия екі бөліктен тұрады:Еуропа және Азия.Оның бір ерекшелігі жер шарындағы ең ірі тау жүйесі Гималай орналасқан.Оның ең биік шиңы Джомаллунга оның биіктігі 8848 м.

Географиялық орны Еуразияны құрайтын екі дүние бөлігі – Еуропа және Азия арасындағы шартты түрдегі шекера Орал тауларының шиғыс етегі,Жайық өзегі арқылы Каспий теңізінің солтүстік жағалауы,Кума- Маныч ойысы мен Азов,Қара теңізднрі және Қара теңізді Жерорта теңізімен байланыстыралтын бұғаздар арқылы өтеді.

Қоныстану Адамдардың Еуразия жерін қоныстануы Жерорта теңізі манынан басталған.Осы жағалауда тұңғыш географиялық түсініктер қалыптасып алғашқы географиялық ұғымдар жинақталған.Географиялық ұғымдардың ауқымының кеңеюіне біздің заманымызға дейінгі 2500 жилдарда Крит аралын мекендеген ежелгі миной халқы негіз салған.Минойлар Египет және Кипр,Сицилия аралдары мен қазіргі Балқан түбегіндегі олдермен суда қарым-қалтынасын жүргізген. Адамдардың Еуразия жерін қоныстануы Жерорта теңізі манынан басталған.Осы жағалауда тұңғыш географиялық түсініктер қалыптасып алғашқы географиялық ұғымдар жинақталған.Географиялық ұғымдардың ауқымының кеңеюіне біздің заманымызға дейінгі 2500 жилдарда Крит аралын мекендеген ежелгі миной халқы негіз салған.Минойлар Египет және Кипр,Сицилия аралдары мен қазіргі Балқан түбегіндегі олдермен суда қарым-қалтынасын жүргізген.

Зерттелу тарихы Ертедегі Үнді мемлекетін мекендеген халықтар да Оңтүстік-Батыс Азия елдерімен құрлық арқылы да,теңіз арқылы да суда қалтынасын жасаған.Біздің заманымыздың 1 ғасырында үнділер Үнділер мен Ява аралын ашип,қазіргі Индонезия аралдарын түгелге жуық аралап шиғып,суда қалтынасын орнатқан.Кейіннен олар Мадагаскар аралын ашип,кейбіреулері тіпті сонда тұрақтап қалған. Ертедегі Үнді мемлекетін мекендеген халықтар да Оңтүстік-Батыс Азия елдерімен құрлық арқылы да,теңіз арқылы да суда қалтынасын жасаған.Біздің заманымыздың 1 ғасырында үнділер Үнділер мен Ява аралын ашип,қазіргі Индонезия аралдарын түгелге жуық аралап шиғып,суда қалтынасын орнатқан.Кейіннен олар Мадагаскар аралын ашип,кейбіреулері тіпті сонда тұрақтап қалған.

Зерттеушілер

Пржевальскийдің зерттеуі Оның басшилық еткен экспедицияның ашқан жаңалығы маңызды балды.Ғалым Орта Азияда 15 жил болып,33 мың км-ге жуық жол жүрген.Сол аймаққа жасаған төрт саяхаты нәтижесінде Пржевальский Тибет пен Гоби шөліндегі бірнеше тау жоталарын анықтап,Хуанхэ және Янцзы өзендерінің бастауын тапты.Ғалым құммен бірге көшіп жүретін Лобнор көлінің табиғат жағдайларын сипаттады.Пржевальский Орталық Азияға жасаған бесінші саяхалтының бас кезінде қайтыс балды.Ол қайтыс боларының алдында өзін Тянь-Шань тауындағы Ыстықкөлдің Жағасына жерлеуді өсиет етіп қалдырған.

Жер бедері Еуразияның жер бедері алуан түрлі.Материктің теңіз денгейінен орташа биіктігі 840 м,оның ауданының жартысынан астамын таулар құрайды.Еуразияда дүние жүзіндегі аса биік тау жүйелері орналасқан.Мұндағы 14 шинның абсолюттік битіктігі 8000 м-ден жоғары.Олардың 11-і Гималай тауларында орналасқан,ең биік жері- Джомололунгма 8848 м.Таулардың аралығын кең-байтақ базықтар алып жатқан.Еуразияның жер бедерінің тағы да бір ерекшелігі –биіктік ауытқуларының зорь болуы:теңіз денгейінен ең төмен жатқан Өлі теңіз -403 бен Джомолунгманың биіктігі арасындағы айырмашилық 9251 м-ге жетеді.Еуразия жер бедерінің аталған ерекшеліктері материктің даму тарихы мен оны құрайтын жер қыртысындағы өзгерістерістерімен байланысты.

Пайдалы қазбалар Еуразия пайдалы қазбаларға өте бай.Бұған материктің даму тарихының ұзақтығы,жер қыртысы құрылымдарының күрделілігі себеп болады.Пайдалы себептер түзілу жағдайларына байланысты магмалық және шөгінді болып екі топқа бөлінеді.Магмалық пайдалы қазбалар Жер қойнауынан жарылыстар бойымен магманың сыртқа көтерілуінен түзіледі.Олар негізінен кристаллы жыныстар ашиқм немесе жер бетіне жақын жатқан аудандарда шоғырланған.Магмалық жолмен түзілген темір кен орындары Үндістанда,Қытайдың солтүстік- шиғысында,Ресейде және Скандинавия түбегінде орналасқан. Еуразия пайдалы қазбаларға өте бай.Бұған материктің даму тарихының ұзақтығы,жер қыртысы құрылымдарының күрделілігі себеп болады.Пайдалы себептер түзілу жағдайларына байланысты магмалық және шөгінді болып екі топқа бөлінеді.Магмалық пайдалы қазбалар Жер қойнауынан жарылыстар бойымен магманың сыртқа көтерілуінен түзіледі.Олар негізінен кристаллы жыныстар ашиқм немесе жер бетіне жақын жатқан аудандарда шоғырланған.Магмалық жолмен түзілген темір кен орындары Үндістанда,Қытайдың солтүстік- шиғысында,Ресейде және Скандинавия түбегінде орналасқан.

Климаттық жағдайы Еуразия материгінде едәуір үлкен аумақты алып жатқан биік таулы аудандарда климаттық жағдайлар биіктік белдеу бойынша өзгереді. Биіктік климаттық белдеулер Альпі,Кавказ,Тянь-Шань,Гималай тауларында айқын байқалады.Тибет пен Памирге жилдың босым бөлігі аязды,ал базы құрғақ болалтын биік таулық климат тән.Еуразияда арктикалық,субарктикалық,көбінесе қоңыржай,субтропиктік,тропиктік,субэкваторлық,эква торлық белдеулер алып жатыр. Еуразия материгінде едәуір үлкен аумақты алып жатқан биік таулы аудандарда климаттық жағдайлар биіктік белдеу бойынша өзгереді. Биіктік климаттық белдеулер Альпі,Кавказ,Тянь-Шань,Гималай тауларында айқын байқалады.Тибет пен Памирге жилдың босым бөлігі аязды,ал базы құрғақ болалтын биік таулық климат тән.Еуразияда арктикалық,субарктикалық,көбінесе қоңыржай,субтропиктік,тропиктік,субэкваторлық,эква торлық белдеулер алып жатыр.

Табиғат зоналары Еуразия солтүстік жарты шардың барлық климаттық белдеулерін малыш жатқандықтан,мұнда солтүстік жарты шарға тән барлық табиғат зоналарының жиынтығы кездеседі.Олар материктің көп бөлігінде ендік бағытқа сәйкес,баты стан шиғысқа қарай созылып жатыр.Онда тундра мен орманды тундра,арктикалық шөл,тайга,аралас және жалпақ жапырақты ормандар заносы,орманды дала және дала,шөлейт және шөл,субтропиктік белдеудің табиғат зоналары,қатты жапырақты мәңгі жасыл ормандар,субтропиктік дала,шөл заносы,ауыспалы ылғалды муссондық ормандар заносы,тропиктік шөлдер,саванна,

Кесіртке

Зубр

Үйрек

Тотықұс

Тюлень

Пантэра және жолбарыс

Жолбарыс

Орангутан Орангутан

Қасқыр

Піл

Зебра

Киік

Шимпонзе Шимпонзе

Арқар Арқар

Ар қ ар

Қазақтың киелі құсы-бүркіт

Тауыс құсы

Эму

Есек

Қой

Аю

Панда

Бұғы

Ешкі

Еуразия материгінің табиғаты Еуразия таби ғ ат с ұ лолы ғ ына ө те бай.Бізге белгілі Қ аза қ стан Республикасы да осы материке орналас қ ан. Сендер ө здерін де білетіндей бізді ң елімізді ң таби ғ аты ө те с ұ лу.Мысалы Алматы қ аласында ғ ы ши ң б ұ ла қ пен Алатау тауы.К ө бісіміз Баянауыл қ ласины ң ө тета маша,с ұ лу таби ғ алтын к ө рген боларсындар.Мінеки бізді ң ел с ұ лу да к ө крем материкті ң бірінде орналас қ акн деп есептеуімізге де болады. Еуразия таби ғ ат с ұ лолы ғ ына ө те бай.Бізге белгілі Қ аза қ стан Республикасы да осы материке орналас қ ан. Сендер ө здерін де білетіндей бізді ң елімізді ң таби ғ аты ө те с ұ лу.Мысалы Алматы қ аласында ғ ы ши ң б ұ ла қ пен Алатау тауы.К ө бісіміз Баянауыл қ ласины ң ө тета маша,с ұ лу таби ғ алтын к ө рген боларсындар.Мінеки бізді ң ел с ұ лу да к ө крем материкті ң бірінде орналас қ акн деп есептеуімізге де болады.

Халқы мен елдері Еуразия халқының саны,орналасуы,тілдік және ұлттық құрамы өте күрделі болып келеді.Материкте 4-млрдтан астам халық тұрады.Халықтың жил сайынғы санының өсуі,әсіресе Оңтүстік- Шығыс Азияда қарқынды жүруде.Осы аймақтағы екі ел-Қытай мен Үндістан халқының өзі 2-млрдтан осады. Сондықтан халық ең тығыз қоныстанған жерлер осы Оңтүстік-Шығыс Азияға сәйкес келеді.Осы аймақта хпалықтың орташа тығыздығы 1 км жекрге адамға жетеді.Еуропалық бөлікте де халық салыстырмалы түрде тығыз қоныстанған.Әсіресе Атлант мұхитының жағалық бөліктерінде халық өте-мөте тығыз орналасқан.Еуразиядағы ұлттық және тілдік құрамы да алуан түрлі.

Тау өзені,Гоби шөлі,Ұлы Қытай қорғаны

Тақырыппен жұмыс жасағандар Қазиева Эльмира Қазиева Эльмира Советова Айжан Советова Айжан Досмағамбетов Сымбат Досмағамбетов Сымбат Шаратов Абылайхан Шаратов Абылайхан Сатыбалды Мейірман Сатыбалды Мейірман Қайратов Асылхан Қайратов Асылхан