Қазақстанның өсімдіктері мен жануарлар дүниесі. Қазақстан өсімдіктері су басып жатқан кезен, бор дәуірінің аяғы мен палеоген дәуірінің бас кезінен басталады.Палеогенде. - презентация

1 Қазақстанның өсімдіктері мен жануарлар дүниесі

2 Қазақстан өсімдіктері су басып жатқан кезен, бор дәуірінің аяғы мен палеоген дәуірінің бас кезінен басталады.Палеогенде бүкіл Тұран ойпатын теңіз басып жатқан. Ол Торғай бұғазы арқылы Батыс Сібір теңізімен жалғасқан. Теңіз Қазақстанға қараған құрлықты екіге бөлген. Палеоген дәуірдің алғашқы жартысында теңіз жағалауындағы қыраттар мен тауларда субтропиктік жалпақ жапырақты өсіп тұрған. Торғай бұғазынан шығыста Алтай, Сарыарқа аймақтарында, жалпақ жапырақтылары мен мәңгі жасыл қылқан жапырақты өсімдік түрлері тараған. Палеоген дәуірінің екінші жартысында, теңіз сумы тартылып, құрғап, ірілі, ұсақты көлдер қалыптасқан. Неоген дәуірде климат сумып, таулы аудандарды мұз басқан кезде жилу сүйгіш өсімдіктер жойылып кетіп, қазіргі арман типтері қалыптасқан, грек жаңғағы, алма сияқты өсімдіктер сақталып қалған. Каспий маңы ойпаты мен Тұран ойпаты теңіз астынан неоген дәуірінде ғана босаған. Үстірт пен Бетпақдаланың босауы одна сәл ғана ертерек. Қазіргі Қазақстанның өсімдік жамылғысы 6000-дай өсімдік түрлерінен тұрады. Басқа көрші олдермен (Ресей, Орта Азия, Кавказ) салыстырғанда бұл онша көп емс.

3 Өсімдігі жағынан бай өлке Қазақстанның таулы аймақтары болып сана лады. Сырдария-Қаратау флорасы өте бай. Онда 1000-нан асатын өсімдік түрі, оның 150 түрі тек осы ауданға ғана тән,басқа жердь ұшыраспайтын өсімдіктер. Қаратау жотасы.

4 Тянь-Шаньның, Алтайдың, Жоңғар Алатауының тау беткейлерінде қылқан жапырақты армандар таралған. Оларда шырша, май қарағай, бал қарағай, самырсын түрлері өседі. Итмұрын, долана, бөріжидек бұталары мол. Самырсын Бал қарағай Долана

5 Алтай тауы. Жоңғар Алатауы. Тянь-Шань тау.

6 Қазақстанда өсімдік дүниесінің 303 түрі Қизыл кітапқа енген және оның сақталуына мемлекеттік қорықтар қамқорлық жасайды. Қазақстанның кең жазиралы жазығында дала мен шөл өсімдіктері босым. Қазақстан дүние жүзі бойынша арманы аз елдердің қатарына жатады. Бүкіл аумағының 11,4 млн гектар жерін ғана армандар алып жатыр.Ол табиғатты тазартуда, топырақты эрозия дан сақтап, құм көшкіндерін бөгеуде аса маңизды рөл атқарады. Шөлді аймақтарда сексеуіл, өзендер бойында жыңғыл, жиде, тораңғы тоғайлары кездеседі. Жыңғыл Жиде

7 Қазақстанның жануарлар дүниесінің қалыптасумы өсімдік жамылғысының даму тарихымен ұқсас. Мұз басу дәуірінде жилы климатқа бейім жануарлардың кей түрлері қырылып, біразы жилы жаққа қоныс аударған.Олардың кейбір түрлері Қазақстанның оңтүстік- шығысындағы таулы аймақта сақталып қалып, мұз басу дәуірінен кейін қайтадан дамып өскен. Қарақұйрық, жолбарыс, қабан, марал, бұғы, аққұтан, қизылқұтан сияқты жануарлар түрлері осы топқа жатады. Сонымен бірге құстары өскен. Оларға құр, тоқылдақ, самырсын құс, ақ қоян жатады. Қазақстанның жануарлар дүниесі қазір сүтқоректілердің 178, құстардың 489, балықтың 104 және омыртқасиздардың 50 мыңнан астам түрлерінен тұрады. Марал.

8 Орманды даланың сүтқоректілері қатарына қоян, су тышқаны, ақ тышқан, елік кіреді. Қасқыр мен түлкі жиі кездеседі. Құстардан құр, шіл кең тараған, қайыңды армандарды қырғи, бөктергі, ителгі сияқты жыртқыш құстар мекендейді.Ашық алаңдарда тоқылдақ, қарғаның түрлері, бұлдырық бар. Орман ішінде жылан аз кездеседі, кесірткенің біраз түрлері ұшырасады. Қырғи Шіл Бұлдырық

9 Дала жануарлары табиғаттың ерекшеліктеріне икемделіп, түсі де дала бояуына қарай өзгере дамыған. Дала тышқаны, ала қоржын, қасқыр, түлкі, борсық көп мекендейді. Киік жиі ұшырасады. Дала құстарынан дуадақ, тырна, торғайдың әр түрі ( қараторғай, бозторғай, шымшық торғай) кездеседі. Дуадақ Тырна Борсық

10 Шөл даланың жануарлары ыстыққа, шөлге шыдамды болуға бейімделген. Ала жертесер, сарышұнақтың, құм тышқандарының кей түрлері, кірпі, құм қояны, құстардан сексеуіл жорға торғайы, дала бүркіт, бөктергі, ақ құйрық сауысқан бар. Кірпі Кесіртке Жылан

11 Қазақстанның таулы аймақтарының да өзіне тән жануарлары бар. Алтайда қоңыр аю, тундра құры, тау ұлары кездеседі. Жерорта теңізінен ауысып, Алтайға жетпей, Тянь-Шань, Тарбағатай шекарасынан өтпей қалған аңдар қатарына гималаи ұларын, күштігенді, байғизды атауға болады. Жоңғар Алатауы, Күнгей Алатау бойын бұғы, сілеусін, шымшық торғай,т.б. Батыс Тянь- Шаньды ұзын құйрықты тышқан, шыбыншы торғай, ақтамақ бұлбұл мекендейді. Орталық Тянь-Шаньда алтай сумыры,имен тұмсық балықшы, қизыл мойын бұлбұл ұшырасады. Өзен, көл аймақтарындағы қарақұс, сұр шымшық,елік,ақ тышқан жіне балық түрлеріне бай. Аралда балықтың 40, Каспийде 50 түрі бар. Сілеусін Бұғы

12 Қазақстанның өсімдіктері мен жануарлар дүниесі І нұсқа Қазақстан өсімдіктері су басып жатқан кезен, Бор дәуірінің аяғы мен Палеоген дәуірінің бас кезінен басталады.Палеогенде бүкіл Тұран ойпатын теңіз басып жатқан. Ол Торғай бұғазы арқылы Батыс Сібір теңізімен жалғасқан. Теңіз Қазақстанға қараған құрлықты екіге бөлген. Палеоген дәуірдің алғашқы жартысында теңіз жағалауындағы қыраттар мен тауларда субтропиктік жалпақ жапырақты өсіп тұрған. Торғай бұғазынан шығыста Алтай, Сарыарқа аймақтарында, жалпақ жапырақтылары мен мәңгі жасыл қылқан жапырақты өсімдік түрлері тараған. Палеоген дәуірінің екінші жартысында, теңіз сумы тартылып, құрғап, ірілі, ұсақты көлдер қалыптасқан. Неоген дәуірде климат сумып, таулы аудандарды мұз басқан кездежилу сүйгіш өсімдіктер жойылып кетіп, қазіргі арман типтері қалыптасқан, грек жаңғағы, алма сияқты өсімдіктер сақталып қалған. Каспий маңы ойпаты мен Тұран ойпаты теңіз астынан неоген дәуірінде ғана босаған. Қазіргі Қазақстанның өсімдік жамылғысы 6000-дай өсімдік түрлерінен тұрады. Басқа көрші олдермен (Ресей, Орта Азия, Кавказ) салыстырғанда бұл онша көп емс.Өсімдігі жағынан бай өлке Қазақстанның таулы аймақтары болып сана лады. Сырдария-Қаратау флорасы өте бай. Онда 1000-нан асатын өсімдік түрі, оның 150 түрі тек осы ауданға ғана тән,басқа жердь ұшыраспайтын өсімдіктер. Тянь-Шаньның, Алтайдың, Жоңғар Алатауының беткейлерінде қылқан жапырақты армандар таралған. Оларда шырша, май қарағай, бал қарағай, самырсын түрлері өседі. Итмұрын, долана, бөріжидек бұталары мол. ІІ нұсқа Қазақстанның жануарлар дүниесінің қалыптасумы өсімдік жамылғысының даму тарихымен ұқсас. Мұз басу дәуірінде жилы климатқа бейім жануарлардың кей түрлері қырылып, біразы жилы жаққа қоныс аударған.Олардың кейбір түрлері Қазақстанның Оңтүстік- шығысындағы таулы аймақта сақталып қалып, мұз басу дәуірінен кейін қайтадан дамып өскен. Қарақұйрық, жолбарыс, қабан, марал, бұғы, аққұтан, қизылқұтан сияқты жануарлар түрлері осы топқа жатады. Сонымен бірге құстары өскен. Оларға құр, тоқылдақ, самырсын құс жатады.Қазақстанның жануарлар дүниесі қазір сүтқоректілердің 178, құстардың 489, балықтың 104 және омыртқасиздардың 50 мыңнан астам түрлерінен тұрады. Орманды даланың сүтқоректілері қатарына қоян, су тышқаны, ақ тышқан, елік кіреді. Қасқыр мен түлкі жиі кездеседі. Құстардан құр, шіл кең тараған, қайыңды армандарды қырғи, бөктергі, ителгі сияқты жыртқыш құстар мекендейді. Ашық алаңдарда тоқылдақ, қарғаның түрлері, бұлдырық бар. Орман ішінде жылан аз кездеседі, кесірткенің біраз түрлері ұшырасады. Дала жануарлары табиғаттың ерекшеліктеріне икемделіп, түсі де дала бояуына қарай өзгере дамыған. Дала тышқаны, ала қоржын, қасқыр, түлкі, борсық көп мекендейді. Киік жиі ұшырасады. Дала құстарынан дуадақ, тырна, торғайдың әр түрі кездеседі. Шөл даланың жануарлары ыстыққа, шөлге шыдамды болуға бейімделген. Қазақстанның таулы аймақтарының да өзіне тән жануарлары бар. Алтайда қоңыр аю, тундра құры, тау ұлары кездеседі. Жерорта теңізінен ауысып, Алтайға жетпей, Тянь-Шань, Тарбағатай шекарасынан өтпей қалған аңдар қатарына гималаи ұларын, күштігенді, байғизды атауға болады. Жоңғар Алатауы, Күнгей Алатау бойын бұғы, сілеусін, шымшық торғай,т.б. Батыс Тянь- Шаньды ұзын құйрықты тышқан, шыбыншы торғай, ақтамақ бұлбұл мекендейді. Өзен, көл аймақтарындағы қарақұс, сұр шымшық,елік,ақ тышқан және балық түрлеріне бай.

13 Назарлары ң из ғ а рахмет!!! Орында ғ ан Есенгелдиева Жансая ЮП 17-2