Орындаған: Жолимова А.Б. Тобы: 215 Б Тексерген: Адилгереева А.С. Ақтөбе, 2017 ж. Маманды ғ ы: Жалпа медицина П ә н: Патологиялы қ аннатомия Курс: 2 Та қ рыбы: Т ү рлі гистогенді қ атерлі ісіктер

Ісік туралы жалпы ма ғ л ұ мат Ісікті ң құ рилысы мен ісік клетка ссына ң қ асиеттері Қ атерлі ж ә не қ атерсіз ісіктер Ісіктерді ң классификациясы мен морфологиясы Қ орытынды Қ олданнал ғ ан ә дебиеттер

Ісік туралы жалпы мағлұмат Ісік,жаңадан қалыптасу, бластома( грекше – blasto-бүршік, өскін) – клеткалардың тоқтаусыз көбеюімен сипатталтын патологиялық процесс. Ісік клетка ларсынаң көбеюі организмнің реттегіш әсеріне бағынбайды. Сондықтан дербестік те ретсіз өсу – ісіктердің негізгі қасиетінің бірі болып табылады. Ісік барлық тканьдермен оргпандарда дамы аллоды. Ол адамдарда ғанна емс, көптеген жануарлар мен өсімдіктерде байқаллоды. Ісіктердің 90 проценті сырты орта факторлардың әсерінен дамыды. Ісіктерді зерттеумен онкология ( грекше: onkos - ісік ) деп аталтын арнайы пән айналысады. Клиникалық онкология ісіктерді аннақтаумен емдеу мәселелерін, эксперименттік онкология ісіктердің дамуы мен қалыптасусынаң теориялық мәселелерін және олардың пайда болу себептерін зерттейді. Потологиялық аннатомия – ісіктердің құрилысын, олардың шиғу тегін, гистогенезі мен морфогенезін зерттейді. Клиникалық аннатомия мен бірлесіп, ісіктерді жейып, классификация сын жасайды және ісіктердің қатерлілік дәрежесін аннақтайды.

Ісікті ң сырты пішіні т ү йін сия қ ты, са ң фрау құ ла ққ а немсе капуста ғ а ұқ саз келеді. Ал беткейі тегіс, кедір – б ұ дыр б ү ртікті болып келеді. Ісікте ойы қ жара жиі қ алыптасады. Ісік кесіндісіні ң беткейі, ә детей біркелкі а қ шил-боз немсе боз ғ элт- қ ызилдау болады. Ткані балы қ етіне ұқ сайды. Кейде ташлы қ ты жела қ тардан т ү зіледі. Ісіктерді ң к ө лемі оларды ң ө су жил дамды ғ ына, ши ғ у тегі мен болу урнана қ рай ә ралуан. Қ аты – ж ұ мса қ ты ғ ы паренхимасы мен стромассына ң ара қ атынасыан байланнасты. Паренхима босим бокса – ж ұ мса қ, стромасы к ө бірек бокса – қ аты болады. Шеміршек пен с ү йектен ө скен ісіктерді ң қ аты – ж ұ мса қ ты ғ ы ү немі қ аты. Ісіктерді ң к ө біні ң құ рилысы орган ғ а ұқ саз, я ғ ни паренхимасимен т ү рлі д ә режете қ алыптас қ ан стромасы болады. Б ұ ндай ісіктер органоидты қ ісіктер деп аталлоды. Стромасы нашар дамып, іргелері ж ұқ а тамырлармен каплярлардан ғ анна т ү зіледі. Б ұ л – гистоидты қ ісіктер. Олар жил дам ө сіп, некроз ғ а тез ұ ширайды. Құ рилысы ө зі дамы ғ ан органна ң құ рилысына с ә йкес ісіктер гомологиялы қ ісік деп аталлоды. Клеткалы қ құ рамы дамы ғ ан органна ң құ рилысынан ерекше ісіктер гетерологиялы қ ісіктер деп аталлоды. Ісіктің құрилысы Ісіктің құрилысы мен ісік клетка ссынаң қасиеттері

Морфологиялы қ атипизмді тканьдік ж ә не клеткалы қ деп жіктеуге болады. Тканьдік атипизм осы орган ғ а т ә н тканьдерді ң ө зара қ атынассына ң ө згеруімен сипатталлоды, я ғ ни органотиптік ж ә не гистотиптік жіктеле жетілуді ң б ұ зил ғ анды ғ ын к ө рсетеді. Тканьдік атипизм жетілген қ атерсіз ісіктерге жатады. Клеткалы қ атипизм ісік ө су процесіні ң клетка де ң гейіндегі к ө рінісі ретінде цитотиптік жіктеле жетілуді ң б ұ зил ғ анды ғ ын бейнелейді. Клеткалы қ атипизм жетілмеген қ атерлі ісіктерге т ә н. Ісік клетка ларсына ң тканьдік ж ә не органды қ ерекшеліктерін бейнелейтін ө з қ ызметін ат қ ару қ асиеттері морфологиялы қ (гистохимиялы қ ) катаплазияна ң даму де ң гейіне байланнасты. Белгілі де ң гейде жіктеле жетілген ісіктер ө здері шшенген тканьдерді ң қ ызметін ат қ ара береді. Шала жіктеле жетілген ж ә не жіктеле жетілмеген ісік клетка лары ө зі шшенген тканіне т ә н қ ызметті ат қ ару ғ а қ абілетін же ғ алтады. Ісік клетка ларсына ң тіршілігі ө згеріп, оларды ң реттеусіз шексіз ө саге қ абілеттілігі негізгі т ү йіннен б ө лінгенде де ө сіп ө нуге қ абілеттілігін са қ тауы, пісіп жетілуге бейімділігіні ң же қ ты ғ ы, тканьдерді ыдыратып, инфильтрация лоу ғ а рі имплантацияланнап, бас қ а жерге егілуге қ абілеттілігі оларда т ұқ им қ удалой бекитін жа ң а қ асиеттер қ алыптасатынды ғ ын д ә лелдейді. Ісікті ң ө зі де организме ә сер етеді. Сонды қ тан ісікті дербес құ рылим дуге болмайды.

Қатерлі және қатерсіз ісіктер Клиникалық тұрғыдан ісіктердің мән-маңызы бірдей емс. Сондықтан оларды 3 ке жіктеуге болады : Қатерсіз ісіктерҚатерлі ісіктер Өскен жерін деструкциялайтын ісіктер Қатерсіз ісіктер – жетілмеген ісіктер жіктеле жетілу деңгейі олар өңген тканьді көбінесе тап басып аннақтауға мүмкіндік беретін клеткалардан құрылады (гистотиптік ісіктер). Олардың органтиптік және гистотиптік жіктеле жетілуі бұзилады.Қатерсіз ісік кейде онаң дамыған жерінің ерекшелігімен байланнасты ғанна қауіп туғыза аллоды. Қатерлі ісіктер – жетілмеген ісіктер шамбалы немсе мүлде жетіле жетілмеген клеткалардан құрилып, өзі өнген ткань мен ұқсазтығын жеғалтады (гетерологиялық ісіктер). Олардың органтиптік және гистотиптік қанна емс, цитотиптік жіктеле жетілуі де ауытқыған. Қатерлі ісіктер бүкіл организме әсер етеді. Өскен жерін деструкциялайтын ісіктерден қатерсіз және қатерлі ісіктерге тән өзгерістерді көруге болады: олар инфильтрация лай өсаге бейім болады да метастаз бермейді.

І. Спецификалы қ даму урна же қ эпителийлік ісіктер ІІ. Экзо- ж ә не эндокриндік бездерді ң, жамбыл ғ ы эпителийді ң ісіктері ІІІ. Мезенхималы қ ісіктер IV. Меланин т ү зетін тканьні ң ісіктері V. Нерв ж ү йесі мен ми қ абы қ тарсына ң ісіктері VI. Қ ан ж ү йесіні ң ісіктері VII. Тератомалар Ісіктердің классификациясы мен морфологиясы

Қ ан жасау ж ү йесіні ң ж ә не лимфоидты тінні ң ісіктері- гемобластоз дар 2-ге б ө лінеді: қ ан жасау ж ү йесіні ң ж ү йелі ісіктері- лейкоз дар ж ә не займа қ ты қ ісіктер – лимфомалар.

Лейкоздар деп қ ан жасаушисы жасушаларсына ң ж ү йелі ж ә не ү демелі т ү рде ө сіп кетуімен сипатталтын ісіктерді т ү сінеді жилы Элерман ж ә не Банг тауы қ тар лейкозын вирус қ оздыратсынан д ә лелденег. Одан кейін бас қ а да жануарлар лейкозын тапты.Дегенмен де адам лейкозина ң вирустар ар қ илы қ оздырылуы ә лі де толы қ д ә лелденбеген. Тек Эпштейн – Барр вирустарсына ң, Беркитт лимфома ссына ң 6 HTLV – 1 ретровируснай ң Т – лимфоцитарнай қ лейкоз дар дамуына қ атысы бар екендігі д ә лелденді.

1. Жедел лейкоз дар ү шін қ панда жетілмеген жас, а қ қ ан элементтеріні ң к ө бейіп кетуі т ә н. Клиникада олар жедел ж ұқ палы аурулар т ә різді ө тіп, сыр қ аты ң ысты ғ сына ң ө те же ғ ары болуимен, некрозды қ баста гингивит, гемморагиялы қ диатез дамуимен сипатталлоды. 2. Созилмалы лейкоз дар бірнеше жылдар бойы моноклонды жетілген ісік т ү рінде дамыды. Оларды ң тек со ңғ ы криз кезе ң і ғ анна қ атерлі ісік т ү рінде ө тіп, неб ә рі 3-6 ай ғ а созилады. Б ұ л кезде қ ан құ рамында жас жасушалар к ү рт к ө бейіп (бласты криз) ісік ә рт ү рлі жасушалар жиынты ғ ынан т ұ ратин поликлонды қ асиетке ие болады.

Ісікті ң морфогенезіні ң даму механизмін ісікалдилы қ, ісікті ң қ алыптасу ж ә не ісікті ң ө су сатыларына жіктеуге болады. Ісіктер ө зіні ң даму барысында міндетті т ү рде ісікалды қ ө згерістер сатысынан ө теді. Б ұ л ө згерістерді анна қ труды ң теориялы қ қ анна емс, практикалы қ ма ң ызы дозор. Оларды анна қ тау ар қ илы белгілі бір оргпандарда ісік даму қ аупі же ғ арара қ топтарды ай қ индап, ол ісіктерді ң алтын алып, диагнозін ертерек қ об ғ а м ү мкіндік туады. Ісікті ң гистогенезі мен мен ісікті ң гистологиялы қ құ рилысы денег ұғ имдарды ң м ә ні бірдей емс. Ісікті ң құ рилысы белгілі бір тканьге ұқ са ғ анимен, она ң гистогенезі бас қ а ткань мен байланнасты болуы ы қ тимол. Б ұ на клеткаларды ң морфологиялы қ катаплазиясын бейнелеп, онтогенезде тіпті ай қ ын бай қ алтын ө згергіштігі ар қ илы т ү сіндіреді. Ісіктер прогрессиясы теориясы бойынша ә р сайты дан ө ту мерзімі, қ атерлі ісікті сипаттайтын на қ ты белгілері ед ә уір құ была ө згеріп, бірі екіншісімен байланнассыз, я ғ ни т ә уелсіздікте, т ү рліше қ исындасып қ алыптаса аллоды. Бір типті ісіктерді ң қ алыптасусына ң ө зі бірізді емс: кейбіреулері бірден ісікке айналса ( тікелей желмен ), бас қ лары бір қ атар сатылардан ө теді ( жаннама желмен ) – прогрессия альтернативтік ( та ң джамалы ) желмен дамып ж ү зиге асырылады. Біра қ та ісікті ң даму прогрессиясы толы қ ая қ талды депеш уа қ быта айту ғ а болмайды.

В.В.Серов Патологиялы қ аннатомия, 1998 ж. А.И.Струков Патологиялы қ аннатомия, ІІ том, 1998 ж. Большая медицинская энциклопедия, 1988 ж. И.А.Окороков «Ішкі аурулар», 1999 ж.