Орында ғ ан:Рахматулла Ұ лбала Группа: ЖМ к ҚР ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МИНИСТРЛІГІ С.Ж.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ МИНИСТЕРСТВО ЗДРАВООХРАНЕНИЯ РК КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С.Д. АСФЕНДИЯРОВА Тема: ГАСТРОЭЗОФАГЕАЛЬДЫ РЕФЛЮКС АУРУЫ

А НЫ Қ ТАМА "ГЭРА - өң ешке ас қ азан с ө ліні ң кері ла қ тырылуынан болатын созылмалы қ айтамалы ауру. Қ алыпты жа ғ дайда өң ешті ң т ө менгі б ө лігінде РН – 6,0 те ң. ГЭР ауруында РН т ө мендейді 4,0-ке дейін, немесе 7,0-ке дейін жо ғ арылайды.

Э ТИОЛОГИЯСЫ : Ас қ азан ішіндегі затты ң өң ешке кері ө туіне жол бермейтін – ас қ азан өң ештік сфинктер. Сау адамда б ұ л сфинктер тама қ ты ж ұ т қ аннан 1,5 – 2,5 секундтан кейін ашыла бастайды, 5 – 12 секунд ашылып т ұ рып, қ айтадан жабылады. Сонымен, кардиальдік сфинктер ж ұ т қ анда ғ ана ашылып, бас қ а уа қ ытта жабы қ к ү йінде болады. Кардиальдік сфинктерді ң гипотониясы немесе оны ң спонтанды релаксациясы ас қ азан өң ештік рефлюксті ң дамуына ә келеді.

Ө Ң ЕШТІ Ң Т Ө МЕНГІ СФИКТЕРІНІ Ң ГИПОТОНИЯСЫН ТУ Ғ ЫЗАТЫН СЕБЕПТЕР : Коффеинге бай сусындарды, шай, кофе, какао ғ а құ марлы қ немесе коффеин қ осыл ғ ан д ә рмектерді (кофетамин, цитрамон) ұ за қ қ олдану Өң ешті ң т ө менгі сфиктеріні ң тонусын т ө мендететін д ә рмектерді жиі қ олдану (кальций антогонистері, миоспазмолитиктер, нитраттар, холинолитиктер, анальгетиктер, теофиллин, б ұ рыш жалбызы) немесе зиянды ә деттер – темекі тарту, ішімдік. Кезбе нервті ң за қ ымдануы ( қ антты диабетте дамитын вагусты қ нейропатия) Ж ү ктілік (сфиктер тонусыны ң т ө мендеуіне эстрогенемия мен прогестеронемияны ң жо ғ арлауы ж ә не құ рса қ іші қ ысымыны ң биіктеуі

Ө Ң ЕШТІ Ң Т Ө МЕНГІ СФИНКТЕРІНІ Ң СПОНТАНДЫ РЕЛАКСАЦИЯСЫН ТУ Ғ ЫЗАТЫН СЕБЕПТЕР : Невроздан өң еш перистальтикасыны ң б ұ зылысы (дискенезиясы), б ұ л жа ғ дайда ас қ азан өң ештік рефлюкс ж ұ т қ ан кезде пайда болады. Ж ү йелі склеродермия Диафрагманы ң өң ештік тесігіні ң жары ғ ы ( өң еш тесігіні ң жары ғ ы 50 – ден ас қ ан адамдарды ң 1/3 – де кездеседі) Тама қ ты қ ома ғ айланып к ө п ж ә не тез ішу, б ұ л кезде тама қ пен бірге ауа к ө п ж ұ тылады, осыдан ас қ азан ішіндегі қ ысым биіктеп, рефлюкс пайда болады. Метеоризм Жара ауруы, ә сіресе 12 елі ішекті ң (ас қ азан өң ештік рефлюкс нау қ астарды ң 1/3 – де болады) Дуоденостаз Ас қ азанда ұ за қ б ө геліп, ас қ азан ішіндегі қ ысымды биіктететін ауыр та ғ амдар (майлы ет, то ң май қ осыл ғ ан немесе ө ткір, қ уыр ғ ан та ғ амдар ж ә не ұ н ө німдері – макарон, вермишель, нан, печенье)

Р ЕФЛЮКС ЭЗОФАГИТ ПАТОГЕНЕЗІ Асқазан өңештік рефлюкс сау адамдардың өзінде, күндізгі уақытта тамақ ішкеннен соң, кейде түнгі мезгілде (горизонтальды қалыпта) бола береді, мәселен 12 елі ішектің рН – метриясын мониторлау арқылы сау адамдарда тәулігіне 50 – ге жуық рефлюкс эпизодтары байқалған, бірақ олардың жалпы уақыты 1 сағаттан аспаған. Негізінде өңештің кілегей қабығы асқазаннан түсетін агрессиялық заттарға біршама төзімді (өттің, пепсиннің, тұз қышқылының әсеріне). Бұл заттар өңештің кілегей қабығымен ұзақ жанасса ғана эзофагит дамиды. Қалыпты жағдайда өңештің химиялық зақымдануына өңеш клиренсі (тазарту механизмі) жол бермейді. Асқазан өңештік рефлюкстің салдарынан өңеш кілегей қабығының тұз қышқылымен, пепсинмен, өтпен зақымданып қабынуы пептикалық эзофагит деп аталады. Пептикалық эзофагиттің дамуына асқазан өңештік рефлюкспен бірге өңештік клиренстің төмендеуі септігін тигізеді.

Өң ешті ң клиренсіні ң т ө мендеуіне септігін тигізетін факторлар: Өң ешті ң дискинезиясы Сілекей бездеріні ң дисфункциясы (Шегрен синдромы, склеродермия, гипотиреоз, қ антты диабет) Өң еш кілегей қ абы ғ ыны ң регенерациялы қ қ асиетіні ң т ө мендеуі (анемия, гиповитаминоздар)

Ж ІКТЕМЕСІ Ас қ азан өң ештік рефлюксті ң халы қ аралы қ жіктемесі (Лос- Анджелес 1998 ж.) I д ә реже- шырышты қ абы қ та ғ ы қ абыну оша қ тары 5 мм дейін. II д ә реже- қ абыну оша қ тары 5мм- ден к ө п. III д ә реже- қ абыну оша қ тары бірнеше қ атпарлар ғ а тарал ғ ан ө згерістер. IV д ә реже- шырышты қ абы қ та ғ ы жайыл ғ ан 75%- дан асатын қ абынбалы ө згерістер бар.

К ЛИНИКАЛЫ Қ К Ө РІНІСТЕР Өң ештік симптомдар: Қ ыжылдау Кекіру Ал қ ымны ң т ү йілу сезімі Одинофагия Е ң алдымен кекіру, тама қ тан со ң немесе денені алды ғ а е ң кейткен кезде қ ыш қ ыл д ә мні ң ауыз ғ а келуімен бай қ алады. Кеуде т ұ сында ғ ы ауырсыну жауырын аралы ғ ына, мойын, т ө менгі жа қ, кеуде торыны ң сол жа ғ ына таралады.

Э ЗОФАГЕАЛЬДЫДАН ТЫС СИМПТОМ Ә ДЕТТЕ ТІКЕЛЕИ ̆ ЭКСТРАЭЗОФАГЕАЛЬДЫ Ә РЕКЕТТЕН КЕИ ̆ ІН ДАМИДЫ, НЕМЕСЕ ЭЗОФАГОБРОНХИАЛЬДЫ, ЭЗОФАГОКАРДИАЛЬДЫ РЕФЛЕКСТЕРДІ Ң ИНИЦИАЦИЯСЫНАН КЕИ ̆ ІН ПАИ ̆ ДА БОЛАДЫ. О ғ ан кіретіндер: - ө кпелік синдром; - отоларингологиялы қ синдром; - стоматологиялы қ синдром; - анемиялы қ синдром; - кардиальды синдром. Симптомдарды ң осы тобына рефлюксті ларингит, фарингит, отит, т ү нгі ж ө тел жатады.

Н ЕГІЗГІ ( МІНДЕТТІ Т Ү РДЕ ) АМБУЛАТОРЛЫ Қ ДЕ Ң ГЕИ ̆ ДЕ ЖАСАИ ̆ ТЫН ДИАГНОСТИКАЛЫ Қ ТЕКСЕРУЛЕР : Ж Қ Т (6 к ө рсеткіш) Қ анны ң биохимиялы қ талдау (АЛТ, АСТ, тимол сынамасы, билирубин); ЖНТ; Н ә жісті гельминттер мен қ арапаи ̆ ымдылар ғ а қ атысты зерттеу; Перианальды қ ырындыны зерттеу. Н ә жісті зерттеу (копрограмма); ФЭГДС Бауыр, ө т қ абы, ұ и ̆ қ ы безі, к ө кбауыр УДЗ

З ЕРТХАНАЛЫ Қ ТЕКСЕРУЛЕР : Ж Қ Т ЖНТ н ә жісті жасырын қ ан ғ а зерттеу (м.б. о ң ), H.pylori диагностикасы (цитологиялы қ зеттеу, ИФА, уреазды тест).

А СПАПТЫ Қ ЗЕРТТЕУЛЕР : ФЭГДС: өң еште: оша қ ты эритема ж ә не (немесе) өң ешті ң абдоминальды б ө лігіні ң шырышты қ абы қ шасыны ң іркілдек болуы, эрозияны ң болуы, қ оз ғ алыс б ұ зылулары - кардиальды қ ыспа қ ты ң жеткіліксіздігі, ас қ азанда ғ ыны ң өң ешке қ аи ̆ та ө туі өң ешті ң шырыштысыны ң биопсиясы к ө рсетімдер бои ̆ ынша, өң еш рентгені (к ө рсетімдер бои ̆ ынша).

А С Қ ЫНУЛАРЫ Егерде нау қ аста б ұ л ауру к ө птен бері келе жатса, онда өң ешті ң кілегей қ абы ғ ында ғ ы клеткалар метаплазиясы мен дисплазиясы дамиды, ж ә не ем та ғ айындалмаса, болаша қ та қ атерлі ісікке ә келеді со ң ы – ол өң еш қ атерлі ісігі деп аталады. Қ ансырау жиі пайда болатын ас қ ыну ғ а жатпайды, ол тек 2 % дан т ө мен жа ғ дайда кездеседі, ал перфорациясы ө те сирек кездеседі. Жалпы б ұ л ауруда ас қ ыну сирек кездеседі.

Е МІ Жалпы ем шаралары. жататын т ө секті ң бас жа ғ ынан е ң кемінде 15 см биіктеу. арты қ дене салма ғ ын т ү сіру. жатар алдында тама қ, алкоголь қ абылдамау. та ғ амда ғ ы майды ң м ө лшерін азайту. темекі тартуды то қ тату. өң ештін моторикасына теріс ә сер ететін д ә рмектерді қ олданбау.

Д ә рмекті ем. Ем тактикасы ауруды ң ауырлы қ д ә режесіне байланысты. ауруды ң I- II д ә режелерінде: ранитидин 150 мг к ү ніне 2 рет 4-6 апта + Н 2- гистаминблокаторлар (маллокс, фосфалюгель, ремагель) к ү ніне 3 рет беріледі. Ем курсы 4-6 апта. ауруды ң III д ә режесінде: Н2 блокатор ранитидин 150 мг + прокинетик мотилиум 10мг + сукральфат г береміз. Ем курсы 6 апта. ауруды ң IV д ә режесінде: омепразол 20 мг к ү ніне 2 рет + прокинетик + сукральфат. Емні ң ұ за қ ты ғ ы 6-8 апта. Хирургиялы қ ем Өң еш дилатациясы Диафрагманы ң өң ештік -тесігіні ң жары ғ ына Өң ешті ң жа ң а б ө лігіне анастомоз қ ою

А ЛДЫН – АЛУ ШАРАЛАРЫ : Та ғ айындал ғ ан д ә ріні уа қ ытында ж ә не коп м ө лшерлі сумен қ абылдау керек, себебі эзофагит ж ә не өң еш кілегей қ абы ғ ыны ң тітіркенуіне ә келуі м ү мкін. Ішімдік қ абылдауды то қ тату қ ажет. Темекі тартуды то қ тату қ ажет. Құ рамында кофеині бар сусындар ғ а, майлы ж ә не т ә тті та ғ амдар ғ а,цитрусты ж ә не томат қ а шек қ ою керек. Ұ йы қ та ғ анда басты ң к ө тері ң кі болуын қ ада ғ алау керек. Арты қ салма қ ты жою керек. Ө з д ә рігері ң ізді ң қ арауында жиі болу ғ а тырысы ң ыз, ж ә не д ә рігері ң ізге ө з ауруы ң ызды ң симптомдары ай қ ын к ө ріне бастаса міндетті т ү рде хабардар ету керек.

П АЙДАЛАНЫЛ Ғ АН Ә ДЕБИЕТ :