Қ.А.Ясауи атында ғ ы Х Қ ТУ Факультет: Жалпы медицина Та қ ырып: Еркек ж ә не ә йел жамбас астаулары құ рылыстарыны ң ерекшеліктері. Жасына байланысты ерекшеліктері. Қ абылда ғ ан:Абдулхаков Б.А Орында ғ ан: Зулпыханова Ж.З Тобы: ЖМ-311 Т ү ркістан-2014

Жоспар I. Кіріспе. II. Негізгі б ө лім. 1. Жамбас астауы туралы м ә лімет. 2. Жамбас астауыны ң анатомиялы қ құ рылысы. 3.Ерлер жамбас астауыны ң ерекшеліктері. 4. Ә йел жамбас астауыны ң ерекшеліктері. III. Қ орытынды. Пайдалан ғ ан ә дебиеттер.

Жамбас қуысы немесе жамбас астауы екі жамбас сүйектері, сегізкөз және құйымшақтың шеңберленіп қосылуынан пайда болады. Жамбас қуысы екі бөліктен тұрады : үлкен қуысы (pelvis major) – жамбас қуысының кең бөлігі және кіші қуысы (pelvis minor) – жамбас қуысының тарылған бөлігі. Жамбастың сүйекті негізін екі жамбас сүйектері, сегізкөз, құйымшақ және бел омыртқа құрайды. Жамбас сүйектеріне мықын, отырықшы және шат сүйектері жатады. Мықын сүйектері сегізкөзбен бірге екі жәй қимылдайтын сегізкөз- мықын бірігуін түзеді, шат сүйектері шеміршек арқылы алдыңғы жағынан бір-бірімен бірігеді (symphysis jssium pubis), жамбас сүйектері ұршык ойысы арқылы ортан (сан) жіліқпен байланысады (жамбас-сан буыны)

Анатомияда « жамбас » деп сыртынан жамбас көкетін құрайтын дененің бөлігін айтады. Жамбас сүйектерін сыртынан және төменнен жауып тұратын жұмсақ ұлпалар және тері жамылғылары басқа аймаққа жатады.Жамбастың шыға берісі жұмсақ ұлпалармен жабылған. Жамбаста жатқан мүшелердің жартысы, мықын шұңқырында, тоқ ішек бөліктері құрсақ қуысында жатады.Жамбас қуысын шекаралық сызық,l.terminalis үлкен және кіші жамбас қуысына бөледі.Осы сызықтан жоғары жатқан аймақ үлкен жамбас қуысы, ал одан төмен жатқан кіші жамбас қуысы деп аталады.

Жамбас қ уысы Ү лкен жамбас қ уысыКіші жамбас қ уысы

Үлкен және кіші жамбас шекарасы - екі жағынан мықын сүйек сызығымен, алдынан қасаға сүйегінің қырымен,артынан сегізкөздің негізімен өтеді. Екі жамбас аралығындағы кеңістікті кіші жамбас кіреберісі дейді. Үлкен жамбастың үсті мен алды ашық,жоғарғы жағы кең. Босануда кіші жамбас қуысының маңызы зор, себебі нәресте осы жамбас қуысы арқылы өткенде көптеген кедергілерге ұшырайды. Жамбас қуысы – екі жамбас, сегізкөз,құйымшақ сүйектерінен тұрады.

Үлкен жамбас астауы cavitas pelvis major, кіші жамбас астауынан шекаралық сызықша арқылы шектелген. Шекаралық сызықша, linea terminalis : сегізкөз сүйегінің мүйісінен, promontorium, басталып алға қарай бағыт алып жамбас сүйегінің доға тәрізді сызықшасының, linea arcuata, бойымен, одан әрі шат сүйегінің қырқасы, pecten ossis pubis арқылы өтіп, шат сүйегінің төмпешегіне барып тұйықталынады. Үлкен жамбас қуысының бүйір қабырғалары мықын сүйегінің қанатынан ; артқы қабырғасы төменгі бел омыртқалар мен сегізкөз сүйегінің денесінің жамбас қуысына қараған бетінен тұрады.

Үлкен жамбас қуысы Үлкен жамбас қуысы кіші жамбас қуысымен салыстырғанда кең әрі көлемді. Оның қуысы екі жағынан мықын сүйегінің ойыс беттерімен,артқы жағы V бел омыртқамен шектеліп жатыр. Бұл қуыстың алдыңғы ашық жері құрсақ қуысының алдыңғы бетін шектейтін бұлшықеттер мен тері арқылы жабылып тұр.

Үлкен жамбас астауын өлшегенде 3 көлденең өлшемде анықтайды: 1) см-ге тең екі spina iliaca anterior superior арасындағы қашықтық – distantia (cristarum) spinarum. 2) см-ге тең екі crista iliaca арасындағы қашықтық – distantia cristarum 3) см-ге тең trochanter major арасындағы қашықтық- distantia trochanterica. Содан кейін сыртқы тура сызық шамасын анықтайды 4) см-ге тең, симфизден бастап соңғы бел омыртқа мен 1 сегізкөз омыртқасы арасындағы ұңғылға дейінгі қашықтық. Жамбас астауының нағыз тура өлшемін (conjugata vera ) анықтау үшін сыртқы тура шама цифрынан 9,5-10 см-ді алып тастайды.Сонда conjugata vera s. gynecologica – әдетте 11-см-ге тең шама алынады. 5) мықын сүйектерінің алдыңғы жоғарғы және артқы жоғарғы қылқандары арасындағы қашықтық 14,5-15 см-ге тең.

1. Жамбас қуысына кіреберіс жазықтық алдынан симфиздің жоғарғы және шат сүйегінің жоғарғы ішкі жиіктерімен, бүйірімен мықын сүйегінің доғал сызығымен, артынан – сегізкөз мүйісімен шектеледі. Жамбас қуысының кіреберіс жазықтығында 3 өлшем бар: тік, көлденең және екі қиғаш өлшемдері. Тік өлшемі – сегізкөз мүйісінен симфиздің ішкі бетінің ең шығыңқы жеріне дейінгі аралық. Бұл нағыз немесе акушерлік конъюгата,11 см-ге тең ( conjugata vera ). Тағы анатомиялық конъюгата бар, ол акушерлік конъюгатадан 0,3- 0,5 см артық.

Жамбастың бұл бөлігінің тік өлшемі – сегізкөздің ІІ-ІІІ омыртқаларының қосылған жерінен симфиздің ішкі бетінің ортасына дейін, ол 12,5 см. Көлденең өлшемі – ұршық ойыстарының арасы, 12,5 см-ге тең. 2. Жамбас қуысы тар бөлігінің жазықтығы алдынан симфиздің төменгі жиегімен,бүйірінен – шонданай сүйектерінің қырларымен,ал артынан – сегізкөз – құйымшақ буындасымен шектелген. Тік өлшемі – сегізкөз буындасынан симфиздің төменгі жиегіне дейінгі аралықта орналасқан ,5 см тең.

Көлденең өлшемі шонданай сүйектері қырының ара қашықтығымен өлшенеді, ол 10,5 см. 3. Жамбастың шығаберіс жазықтығы төмендегідей шектелген: алдынан симфиздің төменгі жиегі,бүйірінен шонданай төмпешіктері,артынан құйымшақ ұшы,бұл жерде тік және көлденең өлшемдер бар. Тік өлшемі – құйымшақ ұшынан,симфиздің төменгі жиегіне дейін. Ол 9,5 см тең. Нәресте кіші жамбас арқылы шыққан кезде артқа қарай 1,5-2 см жылжиды,осының нәтижесінде тік өлшем 11,5 см ұлғаяды. Ал көлденең өлшемін шонданай төмпешіктерінің ішкі бетінің аралықтарымен өлшейді – 11 см.

Ең бірінші бұл жерде шат (қасаға) сүйектерінің біріккен жерінің (симфиз) жоғарғы жиегін және оған жанасып жатқан шат сүйегінін көлденең тармағы мен шат төмпешігін алады. Одан кейін негізгі нысана мықын сүйегінің алдыңғы жоғарғы кыры болып табылады, ол барлық уакытта сипағанда жақсы сезіледі. Одан артқа қара және артқы жоғарғы мықын қыры сипағанда байқалады Артында сегізкездің бөліктері және құйымшақ, ал жамбас аймағында шонданай сүйектің төмпешігі жақсы анықталады. Шонданай сүйектің төмпешігінен сыртқары және бірнеше жоғары ортан жіліктің үлкен ұршығы сипағанда сезіледі. Симфиздің төменгі жиегі және шат доғасы, ерлерде ұманың түбінін артынан сипағанда сезіледі.

Жамбас сүйектерінің жастық айырмашылықтары сүйектенген кезде айқындалады; жамбастың бұрышы жасына қарай кішірейеді. Негізгі жыныстық айырмашылықтар: ерлерде жамбас сүйегінің биіктігі жоғары болады, шат сүйектерінен түзілген бұрыш ерлерде - үшкір, ал әйелдерде - тік және доғал болады. Сонышен қатар әйелдерде кіші жамбасқа кіре берістің ені үлкен, ал ерлерде кіші, әйелдерде негізгі жамбас көлемі үлкендігімен ажыратылады.

Пайдаланылған әдебиеттер; 1. Адам анатомиясы 2.

Назарларыңызға үлкен рахмет!!!