Сабақтың мақсаты: Оқушыларға мамандық таңдау, олардың негізгі түрлері, классификациялық белгілері, мамандықтар ччтобы, кластеры, таңдау әдістері туралы білімдерін, түсініктерін кеңейте отырып, мамандықтарға денег инта- ықыласын арттыру. - Жеке тұлғаның кәсіптік мамандықтарды таңдаудың негізгі типтері мен факторлары туралы түсінік беру - Кәсіптік бағдар беру - Кәсіптік білім берудің құрылымымен таныстыру - Кәсіптік мамандықтарға денег инта- ықыластарын анықтау және т.б. Міндеттері:

Сабақтың түрі: жабалау сабағы Көрнекілігі: Нақыл сөздер, схемалар. Әдіс- тәсілдері: «Ми шабуылы», психологиялық тест, тренингтер. Сабақ барсы: І.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, түгендеу, сыныпты 2-топқа бөлу.

ІІ.Үй тапсырмасын бекіту: 1.«Ми шабуылы» - ой қозғау: Мамандық денегіміз не? (Кластер әдісі арқылы). Әр топ өз ойын өрбітіп интер белсенді тақтада жауабын көрсетеді:

Мамандық

2. Кіріспе: Әлемде 40 мыңға жуық әр түрлі мамандықтар бар. Статистердің зерттеуі бойынша жил сайын 25 млн адам өзінің жұмыс орнын ауыстырып, оның 12 %-і қайтадан өз орнына қайтып оралады екен.Осыған қарап минадай сұрақтар туындайды. Бұдан мамандықты таңдауда әр маман қателесіпті дуге бола ма? Әлде өзінің болашақтағы профессионалды қызметіне жан- жақты дайындалу керек шығар? Қоғамға, адамдарға пайдасын тигізетін мамандықтарды қалай таңдауға болады? Осы және тағы басқа мәселелер туралы бүгінгі сабақта шешімін аламыз денег сенімдемін.

ЖОБА МАМАНДЫҚ

« Мамандық» сөзіне анықтама беру. Профессия- латынь сөзінен шыққан, professio- анықталған іс, мамандық денегді білдіреді. Мамандық- қарапайым өмір сүру көзі болып табылатынь және қандай да бір дайындықты, жауапкершілікті талап ететін еңбек қызметінің маңызды бөлігі.

Мамандықтарға сұраныстың тұрақтылық көрсеткіші әр мамандықтардың жұмыс орын санының артуына байланысты. Өз мамандықтарын таңдауда мақсатқа жену әр адамның еркіне, өмірге құштарлығына байланысты. Мамандық таңдау кезінде мұқият болған жөн,себебі ол сіздің болашақ өміріңізді анықтайды. Сондықтан, мамандықты таңдау кезінде жеке қызығушылығыңыз бен болашақ жоспарларыңыздың негізінде таңдағаныңыз тиіс және де тек қана бір мамандықты таңдау керек.

Мамандық таңдау- өте жауапкершілікті және маңызды іс. Мамандық таңдауда әр адам өзінің қызығушылығына, қабілетіне, бейімділігіне, қалауына сүйену керек. Сондай-ақ өз мамандығының жилға дейін өз сұранысын жоғалтпауына көңіл бөледі. Бұл мамандықтарға денег бірқалыпты тұрақты сұраныс деп аталады. Өзінің сұранысын, қызығушылығын жоймаған кең тараған мамандықтарға дәрігер, мұғалім және құрылысшы мамандықтарын этап өтуге болады.

Ал, өзекті мамандықтар қатарына жоғары технология, байланыс, коммуникация, әлеуметтік орта, экономиканы басқару мамандық - тары және еңбек сұранысына қажетті жаңа мамандықтары жатады. Қоғамның дамуында мамандық иелерінен жоғары кәсіби біліктілік- ті, коммуникативтік қабілетті, еңбек этуге денег сүйіспеншілікті, қызығушылықты, өз мамандығы бойынша біліктілігін арттыруға дояр болатынь мамандық иесін талап етеді.

Сонымен қатар мамандық таңдау факторларына миналарды жатқызуға болады: «Білгім келеді» - (қызығушылық, бейімділік). Қызығушылық- қандай да бір салоны, құбылысты танып білуге, оны зерттеуге денег құмарлық. Бейімділік - қандай да бір қызметпен айналысудағы икемділік. «Қолымнан келеді» - (қабілет, денсаулық жағдайы). Қабілет- адамның қандай да бір қызметті орындаудағы жеке -дара қабілеті, шығармашылық мүмкіндігі. «Маған керек»- (қажеттілік, сұраныс) Қоғамға әр түрлі салоның мамандық иелері қажет. Мамандық таңдауда өзіннің мамандығынның еңбек рыногындағы сұранысын білу мен қатар, болашақта өзіңнің еңбекке араласу мүмкіндігінді білу керек.

КӘСІПТІК БІЛІМ БЕРУДІҢ ҚҰРЫЛЫМЫ: Болашақ мамандықты әр түрлі оқу орындарынан алуға мүмкіндік бар. Оның негізгі түрлері: Бастауыш кәсіптік білім: профессионалды лицеилер, кәсіптік мектептер. Бұл оқу орындарында жұмысшы мамандықтарын доярлайды.

Арнаулы орта білім: техникум дар, колледждер,училищелер. Бұл оқу орындарына жалпы орта, орта және бастауыш кәсіптік біліммен алуға болады.

Жоғары кәсіптік білім: ЖОО- ры (институттар, университете, академиялар). Бұл оқу орындарына орта біліммен және арнаулы орта білімнен кейін түсуге болады.

Кәсіптік оқу орындары туралы ақпараттарды алуға болады: Оқу орындарына түсушілерге арналған анықтамалық оқулықтардан; INTERNET желісіндегі компьютерлік ақпараттық- ізденіс бағдарламаларынан; Жарнамалық хабарландырулардан; Кітапханалардан; Кәсіптік бағдар беру және жоспарлау бөлімдерінен; Оқу орындарының ашық есік күндеріне қатысу және шекелей бару арқылы; Мектеп бітіруші түлектермен кездесу арқылы.

ЖЕКЕ ТҰЛҒАНЫҢ КӘСІПТІК МАМАНДЫҚТАРДЫ ТАҢДАУ ТИПТЕРІ: Реалистік (R), Зерттеушілік (I), Артистік (А), Әлеуметтік (S), Кәсіпкерлік (E), Дәстүрлі (С).

1. ЖЕКЕ ТҰЛҒАНЫҢ РЕАЛИСТІК ТИПІ (R)- Адамдармен жұмыс істегеннен гөрі, еңбектің басқа да маңызды обьектілерімен, механизмдерімен жұмыс істегенді ұнатады. Негізгі бағыттары: Техникалық білім, Ауылшаруашылық білімі, Орман шаруашылығы, Табиғатты қорғау, Әскери мамандықтар.

2. ЖЕКЕ ТҰЛҒАНЫҢ ЗЕРТТЕУШІЛІК ТИПІ (I)- Ғылымға және ғылыми зерттеулерге, ашылуларға, жаңалықтарға және идеяларды іске асыруға бағытталған. Негізгі бағыттары: математика, физика, биология, биомедициналық инженерия, генетика.

3. ЖЕКЕ ТҰЛҒАНЫҢ АРТИСТІК ТИПІ (А)- Өзінің әсемдікке денег сүйіспеншілігін, мүмкіндігін ашуды көркем- өнерде, артистік отрада жұмыс істеуді ұнатады. Негізгі бағыттары: Өнер, Музыка, Театр, Билер, Тілдерді оқу, меңгеру, Жобалау және дизайн

4. ЖЕКЕ ТҰЛҒАНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК ТИПІ (S)- Адамдармен қарым- қатынасқа бағытталған. Адамдарға көмектескенді және олардың мәселелерін шешкенді ұнатады НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ: Өнер, Әлеуметтік қызмет, Социология, Кеңес беру, Коммуникация, Мектепалды тәрбие және балалардың дамуы.

5. ЖЕКЕ ТҰЛҒАНЫҢ КӘСІПКЕРЛІК ТИПІ (E)- Адамдарға ықпал этуге, қорғауға, ұйымдастыр уға және олардың негізгі міндеттерін іске асыруға бағытталған. Негізгі бағыттары: бизнес-білім, басқару, маркетинг, құқық.

6. ЖЕКЕ ТҰЛҒАНЫҢ ДӘСТҮРЛІ ТИПІ (С)- Мәліметтерді, бақылауларды өңдеумен жұмыс істегенді ұнатады және ақпараттар жүйесін басқарады. Негізгі бағыттары: Бухгалтерия, Статистика, Финанс, Компьютерлік технология, Іс қағазын жүргізу.

Мамандықтар кластеры ДиагностикалықҚалыптастырушыІзденісті -тану -айыра білу -анықтау -ажырату -бағалау -тексеру -жұмыс қабілеті -қалыптасыру -өңдеу -тізбектеу -реттеу -ұйымдастыру -ықпал эту -іздену -ойлап табу -жаңалық ашу -есептеудің жаңа тәсілін табу Мамандықтар ччтобы Қолмен айналысатын МеханикалықАвтоматты Функционалды

Классификациялық белгілері Еңбек түрлері және мінездемелері Мамандықтар типтері Адам -Техника Адам- табиғат Адам- адам Адам- жүйе Адам- көркем бейне Еңбек мақсаттары(тану, айыру, анықтау, бағалау, тексеру) (құрастыру, өндеу, реттеу, ұйымдастыру, әсер эту, ) (ойлап табу, құрастыру, шешу жолын табу) Еңбек құралдарыҚОЛ ЕҢБЕГІМЕХАНИКАЛЫҚ (машиналарды, механизмдерді басқару) АВТОМАТТЫ (станоктарды, құрылғыларды басқару) ФУНКЦИО НАЛДЫ Еңбек шарттары Материалдық жауапкершілік деңгейін арттыру шарттары Ерекше еңбек шарттары Тұрмыстық тип шарттары Ашық ауадағы жұмыс

Топтық тапсырма: І- топқа: Мына мамандықтарды классификациялық белгілері бойынша жікте: Археолог, құрылысшы Мына мамандықтардың ұқсастығы мен айырмашылығын анықта: Мұғалім,дәрігер Мына берілген сөйлемді аяқта,қандай сөйлем екенін анықта: Бала кезімнен дәрігер мамандығын ұнатқандықтан,.... Бір мамандыққа байланысты диалог құрастыру. ІІ- топқа: Мына мамандықтарды классификациялық белгілері бойынша жікте: Артист, көлік жүргізуші Мына мамандықтардың ұқсастығы мен айырмашылығын анықта: Металлург, аспазшы Мына берілген сөйлемді аяқта,қандай сөйлем екенін анықта: Мен құрылысшы болғым келеді,себебі... Бір мамандыққа байланысты әңгіме құрастыру.

Мына берілген сөйлемді аяқта,қандай сөйлем екенін анықта: І топ. Бала кезімнен дәрігер мамандығын ұнатқандықтан, ІІ топ. Мен құрылысшы болғым келеді,себебі

Психологиялық сәт: "Психогеометрия"- өзін- өзі тану: Оқушылар өзіңе ұнаған геометриялық фигуралардың кез келгенін таңдауы тиіс. Әр фигура қандай да бір адам бойындағы қасиетті, қабілетті білдіреді. Әрқайсысымыз өзімізді танып көрелік.

ІҮ. Қорытындылау: 1. «Мамандық», «Қабілет», «Білім» сөздеріне ой тұжырымдау. 2. Мамандықты дұрыс таңдамауда қандай қателер жіберілуі мүмкін?

Ү. Үйге: Менің болашақ мамандығымтақырыбына жаба дайындап колу. ҮІ.Өз-өздерін бағалату. Тренинг Сиқырлы қарындаш: Менің қолымдағы сиқырлы қарындаш кімнің қолына түссе, сол қатысушы бүгін қалай жұмыс істеді, жақсы және кемшіліктері туралы айтып өз-өзіне баға қояды.

Талдау: Осы күннен не алдыңыз? Өзіңіз үшін қандай қорытынды жасадыңыз, ойландыратын жағдай балды ма?

Бүгінгі сабақты мина өлең жолдарымен аяқтауға рұқсат етіңіздер: Еңбек етсем, ертеңгі - бақытыма сенемін. Масқатыма жеткізер - уақытыма сенемін. Достық іспен қасты да - жеңеріме сенемін, Ақыл, сана білім мен - өнеріме сенемін. Арым- таза, ақ көңіл - адалдыққа сенемін, Абыройлы, ақ ниет - адамдыққа сенемін!- денегдей ел сеніміне кіретін құрметті мамандық иесі боламын десеңіздер үлкендердің айтқан ақыл кеңестерін жадыңызда ұстап ілім- білім алуға барлық күш жігерлеріңді жұмсап, егеменді еліміздің ертеңі -болашақ маман иелері болуларыңызға тілектестігімді білдіремін!