Қан кету. Оның түрлері. Қан кету кезіндегі алғашқы медициналық көмэк. Дайттындаған: Станбекова Г.К.

Қ ан кету дегеніміз за қ им дан ғ ан кан таймыр-нан канны ң құ йылуфы (ши ғ уфы).

Шығу тегіне байланнысты: - дарақатық (оны біріншілік және екіншілік деп бөледі) - дарақатық емс (патологиялық өзгерістер) Қан кеткен таймырдың түріне байланнысты: - артериалық, - артерио-веноздық, - веноздық, - капиллярлық, Пайда болумеханизміне байланнысты: - дарылудан, - желінуден, - өткізгіштігінің артуфынан Қан кету орнына байланнысты: - сыртқы, -ішкі, -тін ішілік (гематома) Қан кету түрлері :

Ауфырлы қ д ә режесіне байланнысты: Же ң іл Қ ан айналым к ө леміні ң % дейін же ғ ялту 500 мл-ге дейін Орташа Қ ан айналым к ө леміні ң % 500 ден 1000 мл-ге дейін Ауфыр Қ ан айналым к ө леміні ң % мл Массивті Қ ан айналым к ө леміні ң >31 % 1500 мл-ден арты қ

Қ ан кетуді анны қ тау Тамыр дара қ этануфыны ң негізгі белгілері: Жара қ этан кейінгі қ ан кету туралы м ә лімет ж ә не қ ан ғ а малые ғ ан киім,даралыны ң та ңғ ыши Қ ан кетуді д ә лелдейтін анемия к ө ріністері За қ им дан ғ ан да қ та пульсті ң ә лсіреуі немсе волмауфы (к ө лдене ң дара қ ата) Ая қ – қ олды ты ң да ғ ан кездегі шуй белгілері (б ү йір дара қ ата) Жаранны ң тире ң б ө ліктерін ты ғ ттында ғ ан қ ан ұ йындылары, таймыр шо ғ ыр-н кесіп ө тетін дара ө зегіні ң желы За қ им дан ғ ан айма қ та ғ ы гематома (со ққ ылайтын немсе со ққ ыламайтын) За қ ымдал ғ ан ая қ - қ олды ң шетінде теріні ң сууфы,цианозы немсе бозаруфы За қ ымдал ғ ан да қ та ғ ы ауру сезімі,ишемиялы қ контрактура

Артериялы қ қ ан кету белгілері: Қан ұрғылайтын бұрқақпен немсе серпімді ағынмен бөлінеді. Жара үстінен аққан қанның белдікшесі көрінеді (валик) 1-2 минут ішінде қан қағының диаметрі 1 метрге жетеді.

Веналы қ қ ан кету белгілері: Қан баяу ағыммен ағады Қан қоб,кейде қара түсті.

Капиллярдан қ ан кету Қаннық қккызыл түсті қан аз мөлшермен баяу ағады. Қан шиғы симптомы- зақымдалған беткейден қан тамшисы біртіндеп шиғып,шиқ тамшилар-н немсе конденсаты ейске түсіреді.

М ұ р-н қ уфисынан қ ан кету

Ауфыз ар қ илы қ анны ң б ө лінуі ө кпеден ж ә не же ғ ар ғ ы тыныс желынан,ж ұ т қ ынша қ тан, өң ештен, ас қ азан мен он екі елі ішектен қ анкету мен байланнысты болуфы м ү мкін.

Қ анны ң т ү рі мен т ү сі ү клен м ә нге ие. К ө піршікті ал қ ккызыл қ ан- ө кпеден қ ан кеткенде Кофе қ опасымен құ су- ас қ азанна қ ан кеткенде Қ ара май т ә різді- ас қ азан- ішек желыны ң же ғ ар ғ ы б ө лігі за қ им дан ғ хонда Б ө лінділермен біркелкі аралас қ ан қ об- қ ккызыл т ү сті қ ан- то қ ішектен қ ан кету Б ө лінділермен араласпа ғ ан ө згеріссіз қ ан- то қ ішекті ң е ң т ө менгі б ө лігінен.

Іш қ уфисына қ ан кету белгілері: Бозару, ә лсіз ж ә не жиі пульс, ш ө лдеу, ұ й қ ышилды қ, к ө зді ң қ арауфытуфы, стен тану. Кей да ғ да-да қ ан кету орнын құ рса қ қ абыр ғ асы б ұ лши қ еттеріні ң кернелуінен, ішек шуйлар-ны ң же ғ алуфынан білуге болады.

Артериядан, вена дан ж ә не капилляр дан қ ан кетуді то қ тату т ә сілдері мен құ ралдары Қ ан то қ тату уакытша ж ө не т ү пкілікті деп б ө лінеді. Уакытша қ ан то қ тату ал ғ аш қ ы медициналы қ к ө мэк к ө рсету кезінде ж ү зиге асырылады ж ө не т ө мендегі т ә сілдер бойынша ж ү ргізіледі:

1)денені ң за қ им дан ғ ан белігін кеудеге қ артисты ал ғ ан- да к ө тері ң кі калыпта ұ стану (ая қ - қ ол дар алан ғ хонда вена дан қ ан кеткен кезде дара ғ а қ исып т ұ ратин та ңғ ыш сал ғ аннан кейін жесты қ орал ғ ан киім коб); 2)кішігірім кан кету кезінде қ исып т ұ ратин та ңғ ыш к ө мегімен заким дан ғ ан жердь қ ан а ғ ып дат қ ан таймырды басу (даранны йодты ң спиртті ерітіндісімен тазартканнан кейін қ алы ң ма қ та салынады да, бинтпен оралады); 3)маяк- қ олды мейлінше ш үғ ыл б ү гу немсе дазу қ алпттында т ұ ра қ тандыру (ии қ аллоды немсе балтыр, табань дар алан ғ хонда, шинта қ немсе тізе буфынын б ү гу немсе дазу маяк- қ ол дара сына қ аты кан кеткенде жгут салу м ү мкін волма ғ хонда, қ олды арка ғ а мейлінше созыв, алая қ ты ішке б ү гіп, т ұ ра қ тандыру).

Жгут салып тоқтату турникет салып тоқтату Бұрау салып,қысатын таңғыш салу Саусақпен басу

1. иик аллоды дарасы кезінде артерияны ии қ ты ң ішкі да ғ ынан фасады; 2. балтырдан қ ан кеткенде тізе асты артерия сын фасады (бас барма қ пен тізе буфынын аллоды ңғ ы да ғ ын ұ стоп,ал қ ал ғ ан сауса қ пен тізе асты ш үң кырттында ғ ы артерияны тауфып, с ү йорке фасады);

3. Сан дар алан ғ хонда сан артерия сыны ң шоп астин- да ғ ы же ғ ар ғ ы да ғ ын ж ү дыры қ пен фасады; 4. Баста ғ ы дарадан қ ан кеткенде дара дакта ғ ы самой артерия сын фасады (артерия құ ла қ ты ң даннынан ө теді, оны таймыр со ғ исы ар қ илы анны қ тойды); 5. Беттен кан кеткенде да қ артериясьн фасады (ол мойыннан бет пішіндеріне қ рай ж ү реді ж ә не да қ ты ң т ө менгі шеті ар қ илы оны ң б ұ рыши мен век арастинда иіледі); 6. Мойттында ғ ы дара кезінде дара да қ та ғ ы ж ә -не одна т ө мен ұ йкы артерия сын фасады (трахея да ғ ттында); 7. Иы қ ү стіндегі, иик буфынына дакын немсе колтык айналастинда ғ ы дара кезінде б үғ анна асты артерия сын б ұғ анна астттында ғ ы ш ұң кыр ғ а (бірінші қ абыр ғ а ғ а) фасады, кейін ая қ - қ ол ғ а б ұ рау немсе жгут салаты.

Жгут салу техникасы 1. За қ ымдал ғ ан қ олды ң дара сынан же ғ ары жгут салып, максимальды к ү шпон сосу керек. 2. Жгутты ң бірінші тур-н бекітіп, к ә рі жілік артериясттында пульс волмауфына к ө з жеткізу. 3. Жгутты ң келесі турлар-н аз к ү шпон тартып салу. 4. Жгут айналасына бекіткіш ілмэкті салу. 5. Ілмэкті тартып жгуты ң бос шетіне енгізу. 6. Ілмэк резинасы астина жгуты салу уа қ ты дазыл ғ ан қ а ғ езды қ ыстыру