Қарағанды мемлекеттік медицина университеті Офтальмология және оториноларингология кафедрасы СӨЖ Тақырыбы: «Жедел мастоидит». Орындаған: Темірғазиев А.Т топ, ЖМФ Қарағанды-2018

Жоспар: I Кіріспе II Негізгі бөлім Мастоидит. Клиникалық көріністері. Диагноз қою. Емі. Балалардағы мастоидит(антрит) ерекшеліктері III Қорытынды Пайдаланылған әдебиеттер

Мастоидит (грек. mastoeides - емзік тәрізді) - ми сауытының самай бөлігінің қабынуы. Көбіне мастоидит ортаңғы құлақтың қабынып, іріңденуінен болады. Сондай-ақ, туберкулез, мерез, сепсис ауруы кезінде инфекцияның қан айналым жүйесімен жарақаттанған органға өтуі де мастоидитке шалдықтырады. Аурудың белгісі: құлақтың самай бөлігін қолмен басқанда қатты ауырады.

КЛИНИКАЛЫҚ КӨРІНІСІ МАСТОИДИТ ЖАЛПЫ ЖӘНЕ ЖЕРГІЛІКТІ БЕЛГІЛЕРМЕН СИПАТТАЛАДЫ. ЖАЛПЫ БЕЛГІЛЕР – ЖАЛПЫ ЖАҒДАЙЫНЫҢ ӨЗГЕРІСІ, ДЕНЕ ҚЫЗУЫНЫҢ КӨТЕРІЛУІ, ЖЕДЕЛ ІРІҢДІ ОТИТ КЕЗІНДЕГІ СИЯҚТЫ ҚАН ҚҰРАМЫНЫҢ ӨЗГЕРІСІ. ҚАНДА ЛЕЙКОЦИТОЗ СОЛҒА ЫҒЫСУМЕН, ЭТЖ ЖАЙЛАП КӨТЕРІЛУІМЕН БАЙҚАЛАДЫ. НАУҚАСТЫҢ ЖАЛПЫ ЖАҒДАЙЫ НАШАРЛАЙДЫ, ТАМАҚҚА ТӘБЕТІ ТӨМЕНДЕЙДІ.

КЛИНИКАЛЫҚ КӨРІНІСІ АУЫРСЫНУ КӨБІНЕСЕ ҚҰЛАҚТА, ЕМІЗІК ТӘРІЗДІ ӨСІНДІСІНДЕ НЕМЕСЕ БАСТЫҢ БІР ЖАҒЫНДА БОЛАДЫ, ТҮНГЕ ҚАРАЙ КҮШЕЙЕДІ. МАСТОИДИТ КЕЗІНДЕГІ НАҚТЫ БЕЛГІЛЕРГЕ ЕМІЗІК ТӘРІЗДІ СҮЙЕК АЙМАҒЫНДА, ӘСІРЕСЕ, ОНЫҢ ҰШЫНА ҚАРАЙ БАСҚАНДА ҚАТТЫ АУЫРСЫНУ БАЙҚАЛУЫ ЖАТАДЫ. СОНЫМЕН ҚОСА АУЫРҒАН ЖАҒЫНДА ҚҰЛАҚТЫҢ ШУЛАУЫ БАЙҚАЛЫП, ЕСТУ ҚАБІЛЕТІ ТӨМЕНДЕЙДІ.

ЕГЕР ІРІҢ ЕМІЗІКШЕ СҮЙЕГІНІҢ СЫРТЫНА ҚАРАЙ ШЫҚСА – ОРЛЕАНСКИЙ МАСТОИДИТІ, АЛ ЕГЕР ІРІҢ (INCISURA DIGASTRICA) АРҚЫЛЫ ТЕРЕҢДЕУ ОРНАЛАССА – МУРЕ МАСТОИДИТІ АНЫҚТАЛАДЫ. ІРІҢ ЕМІЗІКШЕ ӨСІНДІСІНІҢ ІШКІ ҚАБЫРҒАСЫНАН МОЙЫН БҰЛШЫҚЕТТЕРІ АСТЫНА ТАРАСА – БЕЦОЛЬД МАСТОИДИТІ АНЫҚТАЛАДЫ.

АТИПТІ МАСТОИДИТТЕР ОТИТТЕН КЕЙІНГІ МАСТОИДИТТЕР ҚАУІПТІ БОЛЫП САНАЛАДЫ. ОНЫҢ ДАМУЫНА ӘР ТҮРЛІ БИОЛОГИЯЛЫҚ ӘСЕРЛЕРІ ( НАУҚАСТЫҢ ЖАСЫ, ЖАЛПЫ ЖӘНЕ ЖЕРГІЛІКТІ ЖАҒДАЙЫ ), МИКРООРГАНИЗМДЕРДІҢ ВИРУЛЕНТТІГІ, САМАЙ СҮЙЕГІНІҢ ҚҰРЫЛЫСЫНА БАЙЛАНЫСТЫ БОЛАДЫ. СОНЫМЕН ҚОСА АТИПТІ МАСТОИДИТ КЕЗІІНДЕ БЕЛГІЛЕР АЙҚЫН ЕМЕС. АУЫРСЫНУ АЗ. ҚҰЛАҚТАН ІРІҢДІ БӨЛІНІСТЕР АЗ НЕМЕСЕ МҮЛДЕ БОЛМАЙДЫ. СОНЫМЕН ҚОСА ЕСКЕРЕТІН ЖАЙ, АТИПТІ МАСТОИДИТТЕ СҮЙЕКТЕ ЗАҚЫМДАЛУ БОЛЫП НЕМЕСЕ БАС СҮЙЕКІШІЛІК АСҚЫНУЛАР ДАМУЫ МҮМКІН.

МАСТОИДИТ. ЕМІЗІК ТӘРІЗДІ ӨСІНДІДЕН ҚАБЫНУДЫҢ ТАРАЛУ ЖОЛДАРЫ: 1 – СЫРТҚЫ ЕСТУ ЖОЛЫНА; 2 – ЕМІЗІК ӨСІНДІСІНІҢ СЫРТЫНА; 3 – БЕТ СҮЙЕГІ АЙМАҒЫНА(ЗИГОМАТИЦИТ); 4 – КЕУДЕ-БҰҒАНА-ЕМІЗІК БҰЛШЫҚ ЕТ АСТЫНА (БЕЦОЛЬД ІРІҢДІГІ); 5 – СИГМА ТӘРІЗДІ СИНУСҚА; 6 – ЕМІЗІК ТӘРІЗДІ ӨСІНДІНІҢ ҰШЫНА; 7 – ПИРАМИДАНЫҢ ҰШЫНА

ДИАГНОЗ ҚОЮ ДИАГНОЗ ҚОЮ ТИПТІ МАСТОИДИТТЕ ҚИЫНДЫҚ ТУДЫРМАЙДЫ, АЛ АТИПТІ МАСТОИДИТТЕ ДИАГНОЗ ҚОЮ ҚИЫНДАЙДЫ. МАСТОИДИТТЫҢ ОБЪЕКТИВТІ БЕЛГІЛЕРІМЕН БІРГЕ ЕМІЗІК ӨСІНДІСІНІҢ РЕНТГЕН СУРЕТІ КЕРЕК БОЛСА, КТ НЕМЕСЕ МРТ ЖАСАЛАДЫ, ОНДА ЕМІЗІК ӨСІНДІСІНІҢ ӘР ТҮРЛІ ӨЗГЕРІСТЕРІН КӨРУГЕ БОЛАДЫ. САЛЫСТЫРМАЛЫ ДИАГНОЗ ҚҰЛАҚ ШИҚАНЫМЕН ЖҮРГІЗІЛЕДІ, ӨЙТКЕНІ БҰЛ КЕЗДЕ ҚҰЛАҚ СЫРТЫНДА ІСІНУ, ҚЫЗАРУ БАЙҚАЛАДЫ, ОЛ ШИҚАНҒА ДА ТӘН БЕЛГІЛЕР. БІРАҚ ІСІК СЫРТҚЫ ЕСТУ ЖОЛЫНЫҢ ШЕМІРШЕК БӨЛІМІНДЕ ДАМИДЫ.

ЕМІ КОНСЕРВАТИВТІ ЖӘНЕ ОПЕРАТИВТІ БОЛЫП БӨЛІНЕДІ. МАСТОИДИТ КЕЗІНДЕ АУЫР АСҚЫНУЛАР БОЛУЫ МҮМКІН БОЛҒАНДЫҚТАН НАУҚАСТЫ ЛОР БӨЛІМШЕСІНДЕ ЖАТҚЫЗҒАН ДҰРЫС. КОНСЕРВАТИВТІ ЕМ ЭКСУДАТИВТІ КЕЗІНДЕ ҚАБЫНУ ӘЛІ СҮЙЕККЕ ТАРАЛМАҒАНДА НӘТИЖЕЛІ БОЛАДЫ. КОНСЕРВАТИВТІ ЕМ НЕГІЗІНДЕ КЕҢ СПЕКТРЛІ АНТИБИОТИКТЕР ТАҒАЙЫНДАЛАДЫ. ҚҰЛАҚТАН ІРІҢДІ БӨЛІНІСТІҢ АҒУЫНА ЖАҒДАЙ ТУДЫРУ, ОҒАН МИКРОБҚА ҚАРСЫ ЖЕРГІЛІКТІ ДӘРІЛЕРДІ ҚОЛДАНУ КЕРЕК. СОНЫМЕН ҚОСА МҰРЫН, МҰРЫН - ЖҰТҚЫНШАҚ ӨЗГЕРІСТЕРІН ҚАЛПЫНА КЕЛТІРУ ҚАЖЕТ. ЕГЕР КОНСЕРВАТИВТІ ЕМДЕР БІР ТӘУЛІКТЕ НӘТИЖЕ БЕРМЕСЕ ( ДЕНЕ ҚЫЗУЫНЫҢ КӨТЕРІЛУІ, ҚҰЛАҚ СЫРТЫНДАҒЫ ӨЗГЕРІСТЕР, АУЫРСЫНУ ) ОПЕРАЦИЯЛЫҚ ЕМ ҚОЛДАНУ КЕРЕК, ЕГЕР НАУҚАСТЫҢ ЖАҒДАЙЫ ЕКІ ТӘУЛІКТЕ ЖАҚСАРМАСА, МАСТОИДИТ БЕЛГІЛЕРІ САҚТАЛСА, ДЕРЕУ ОПЕРАЦИЯ ЖАСАУ КЕРЕК.

ЕМІ МАСТОИДИТТЕ АНТРОМАСТОИДОТОМИЯ ОПЕРАЦИЯСЫ – ЕМІЗІК ӨСІНДІСІ МЕН АНТРУМДЫ АШУ ЖҮРГІЗІЛЕДІ. ОНДАҒЫ ПАТОЛОГИЯЛЫҚ ТІНДЕРДІ ТЕГІС ТАЗАЛАП, КЕЙДЕ ОНЫҢ ҰШЫНА ДЕЙІН АЛАДЫ, МАСТОИДЭКТОМИЯ ЖАСАЛАДЫ. ҮШ ЖАСҚА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДА ЕМІЗІК ӨСІНДІСІ ЖЕТІЛМЕГЕНДІКТЕН, АНТРОТОМИЯ ЖАСАЛАДЫ. Антромастоидотомия операциясынан кейінгі көрініс: 1 – антрум; 2 – сыртқы есту жолының артқы қабырғасы; 3 – емізік өсіндісінің ұяларын ашу

ОПЕРАЦИЯНЫҢ МАҚСАТЫ – ЕМІЗІКШЕ ӨСІНДІСІНІҢ ПАТОЛОГИЯЛЫҚ ТІНДЕРІН ТАЗАЛАП, ІРІҢДІ БӨЛІНІСТЕРДІҢ ШЫҒУЫНА КӨМЕКТЕСУ. ОПЕРАЦИЯ НАРКОЗБЕН НЕМЕСЕ ЖЕРГІЛІКТІ ЖАНСЫЗДАНДЫРУМЕН ЖҮРЕДІ. АНТРУМДЫ ЖӘНЕ ЕМІЗІК ӨСІНДІСІНІҢ ІРІҢДІ НЕМЕСЕ СҮЙЕК ТІНДЕРІНІҢ ЗАҚЫМДАЛҒАН БӨЛІМДЕРІН АШАМЫЗ. ЕГЕР ҚАБЫНУ ЖАЙЫЛМАЛЫ КАРИОЗДЫ ҮДЕРІСПЕН ЖҮРСЕ, БАРЛЫҚ ҰЯЛАРЫ АШЫЛАДЫ, СОНЫМЕН ҚОСА ЕМІЗІК ҰШЫНДАҒЫ, СИНУС МАҢАЙЫНДАҒЫ ЖӘНЕ БЕТ АЙМАҒЫНДАҒЫ ҰЯЛАРЫ АШЫЛАДЫ. ОПЕРАЦИЯДАН КЕЙІН АНТИБИОТИКТЕРДІ ҚАБЫЛДАУДЫ ЖАЛҒАСТЫРАДЫ. ДӘРУМЕНДЕР, ЖАЛПЫ ЖАҒДАЙЫН ЖАҚСАРТАТЫН ДӘРІЛЕР, УЛЬТРАКҮЛГІН СӘУЛЕСІН ТАҒАЙЫНДАЙ АЛАДЫ. ЖАРАНЫ КҮНДЕЛІКТІ, АНТИСЕПТИКАЛЫҚ ДӘРІЛЕРМЕН ЖУЫП, ҚҰРҒАТЫП, ДӘРІ ЖАҒАДЫ. ЖАРАДА ЭПИДЕРМИЗАЦИЯ БАСТАЛҒАННАН КЕЙІН 20 КҮН ШАМАСЫНДА ЖАЗЫЛУМЕН АЯҚТАЛАДЫ.

БАЛАЛРДАҒЫ МАСТОИДИТ (АНТРИТ) ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ ЖАҢА ТУҒАН НӘРЕСТЕДЕ, ЖАС БАЛАЛАРДА ЕМІЗІКШЕ ӨСІНДІСІ ДАМЫМАҒАН, СОНДЫҚТАН ОРТАҢҒЫ ҚҰЛАҚТАҒЫ ІРІҢ АНТРУМАҒА ТАРАЛАДЫ. СОНДЫҚТАН ҚАБЫНУ ҮДЕРІСІ АНТРИТ БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ. БАЛАЛАРДА ОРТАҢҒЫ ІРІҢДІ ОРТАҢҒЫ ОТИТ ӘСІРЕСЕ, ШАЛА ТУҒАН НӘРЕСТЕЛЕРДЕ РАХИТТЕ Т.Б. АУРУЛАРДЫҢ ӘСЕРІНЕН АНТРИТПЕН БІРГЕ ЖҮРЕДІ. АНТРИТТІҢ БАЛАЛАРДАҒЫ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ КӨБІНЕСЕ СУБПЕРИОСТАЛЬДІ ІРІҢДІККЕ ӘКЕЛЕДІ, ӨЙТКЕНІ ІРІҢ СҮЙЕКТІҢ ҚОСЫЛҒАН ЖЕРІНІҢ (FISSURE SQUAMO-MASTOIDEA ЖӘНЕ FISSURE TYMPANO-MASTOIDEA) ТАРАЛАДЫ.

ҚОРЫТЫНДЫ МАСТОИДИТ КӨБІНЕСЕ ЕМІЗІКШЕ ӨСІНДІСІНІҢ ПНЕВМАТИКАЛЫҚ ТҮРІНДЕ КЕЗДЕСЕДІ, ОҒАН КЕЛЕСІ ЖАҒДАЙЛАР ЖАТАДЫ: МИКРООРГАНИЗМДЕРДІҢ ВИРУЛЕНТТІЛІГІ, ИММУНДЫ ЖАҒДАЙЫНЫҢ ТӨМЕНДЕУІ (ҚАНТ ДИАБЕТІ, НЕФРИТ Т.Б. АУРУЛАР), ІРІҢНІҢ АНТРУММЕН ЖӘНЕ ДАБЫЛ ҚУЫСЫНАН ШЫҒУЫНЫҢ ҚИЫНДАУЫМЕН. СОНЫМЕН ҚОСА ЖЕДЕЛ ІРІҢДІ ОТИТ УАҚЫТЫНДА ДҰРЫС ЕМДЕЛМЕГЕН ЖАҒДАЙДА ДАМИДЫ.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР « ОТОРИНОЛАРИНГОЛОГИЯ »: ОҚУЛЫҚ / В. Т. ПАЛЬЧУН, М. М. МАГОМЕДОВ, Л. А. ЛУЧИХИН ; ҚАЗАҚА ТІЛІНЕ АУДАРҒАНДАР : С. П. АРИНОВА, Н. С. АСЫЛБЕКОВ ; ЖАУАПТЫ РЕДАКТОРЫ С. П. АРИНОВА. – М.: ГЭОТАР - МЕДИЯ, – БЕТ