Үшкіл жүйке, n.trigeminus V жұп бас ми жүйкесі. Талшығына байланысты аралас қозғалтқыш және сезімтал. Қозғалтқыш талшығы – көпірде орналасқан үшкіл жүйкенің қозғалтқыш ядросының аксондарынан құралған. Сезімтал талшық - үшкіл түйіндегі (ganglion trigeminale) псевдоуниполярны жасушалардың орталық өсінділерінен тұрады. V жұп бас ми жүйкесі. Талшығына байланысты аралас қозғалтқыш және сезімтал. Қозғалтқыш талшығы – көпірде орналасқан үшкіл жүйкенің қозғалтқыш ядросының аксондарынан құралған. Сезімтал талшық - үшкіл түйіндегі (ganglion trigeminale) псевдоуниполярны жасушалардың орталық өсінділерінен тұрады.

Үшкіл түйін и ядро лары самой сүйегінің пирамидалық бөлігінің алдыңғы бетінде орналасқан. самой сүйегінің пирамидалық бөлігінің алдыңғы бетінде орналасқан. үшкіл түйіннің орталық талшықтары келесі 3 ядроның жасушаларында аяқталлоды: орталық ми ядро, nucl. mesencephalicus; көпір ядросы, nucl. pontinus; үшкіл жүйкенің жұлындық ядро лары, nucl. spinalis п. trigemini үшкіл түйіннің орталық талшықтары келесі 3 ядроның жасушаларында аяқталлоды: орталық ми ядро, nucl. mesencephalicus; көпір ядросы, nucl. pontinus; үшкіл жүйкенің жұлындық ядро лары, nucl. spinalis п. trigemini Ganglion trigeminale (Гассеров түйіні)

3 нерв бұтақтарымен Үшкіл түйіндегі псевдоуниполярны жасушаларының шеткері талшықтары 3 бұтақты түзеді: Үшкіл түйіндегі псевдоуниполярны жасушаларының шеткері талшықтары 3 бұтақты түзеді: 1. Көздік жүйке; 2. Жоғарғы жақ; 3. Төменгі жақ. Қозғалтқыш талшықтар тек төменгі жақ жүйкесіне жалғасады, сондықтан 1,2 бұтағы – сезімтал, 3- ші аралас. Қозғалтқыш талшықтар тек төменгі жақ жүйкесіне жалғасады, сондықтан 1,2 бұтағы – сезімтал, 3- ші аралас. Үшкіл жүйкенің бұтақтарының ерекшеліктері – кұрамында вегетативті талшықтардың (преганглионарлы парасимпатикалық) болуы.

Көз жүйкесі, n.ophthalmicus Үшкіл жүйкенің бірінші тармағы Үшкіл жүйкенің бірінші тармағы Иннервациялайды: Иннервациялайды: Көз алмазы; Көз алмазы; Көзжас безі; Көзжас безі; Көз жас қабы; Көз жас қабы; Торлы лабиринттің шырышты қабаты; Торлы лабиринттің шырышты қабаты; маңдай, сына қойнаулары; маңдай, сына қойнаулары; Жоғарғы қабаұтың терісі мен коньюктивасы; Жоғарғы қабаұтың терісі мен коньюктивасы; Кеңңрік үсті; Кеңңрік үсті; Мұрын арқасы мен маңдай. Мұрын арқасы мен маңдай. Көз жүйкесі жоғарғы көзұя үстілік саңылау арқылы көзұясына енеді. Тармақтары: мұрын - кірпіктік, Көз жүйкесі жоғарғы көзұя үстілік саңылау арқылы көзұясына енеді. Тармақтары: мұрын - кірпіктік, маңдайлық, маңдайлық, көзжастық, көзжастық, г. meningeus. г. meningeus.

1.Мұрын кірпіктік жүйке, п. nasociliaris Тармақтары: Тармақтары: Артқы және алдыңғы торты нерв тер; Артқы және алдыңғы торты нерв тер; Екі ұзын кірпіктік (склера, тамырлы қабық) Екі ұзын кірпіктік (склера, тамырлы қабық) Мұрын тармақтары; Мұрын тармақтары; шығыршық асты шығыршық асты кірпіктік түйінге баратын дәнекерлі тармақ, түйіннен өткен соң қысқа кірпіктік тармақтар. кірпіктік түйінге баратын дәнекерлі тармақ, түйіннен өткен соң қысқа кірпіктік тармақтар.

2. Маңдайлық жүйке, п.frontalis Он делится на две ветви: көзұяүстілік Он делится на две ветви: көзұяүстілік Шығыршық үстілік Шығыршық үстілік 3. Жас жүйкесі, п. lacrimalis,

Жоғарғы жақтық, п. maxillaris, Иннервациялайтын аймақтары: Иннервациялайтын аймақтары: Жоғарғы жақтың тістері мен қызыл иегі; Жоғарғы жақтың тістері мен қызыл иегі; Мұрын терісі; Мұрын терісі; Төменгң қабақ; Төменгң қабақ; Жоғарғы ерін; Жоғарғы ерін; Ұрт, самой аймағы; Ұрт, самой аймағы; Таңдай. Таңдай.

1. Көзұя астылық жүйке, n. infraorbitalis Тармақтары: Тармақтары: Жоғарғы алдыңғы, ортаңғы, артқы альвеолярлы; олар өрім түзіп, келесі тармақтарды береді: жоғарғы тістік және қызыл иектік; Жоғарғы алдыңғы, ортаңғы, артқы альвеолярлы; олар өрім түзіп, келесі тармақтарды береді: жоғарғы тістік және қызыл иектік; Кіші қаз табуна шығатын тармақтар: төменгі қабақтық Кіші қаз табуна шығатын тармақтар: төменгі қабақтық төменгі қабақтың коньютивасы; төменгі қабақтың коньютивасы; ішкі және сыртқы мұрын тармақтары; ішкі және сыртқы мұрын тармақтары; Жоғарғы ерін Жоғарғы ерін

2. Бетсүйек жүйкесі, п. zygomaticus, Көзұясына төменгі көзұяастылық саңылау арқылы енеді. Көзұясына төменгі көзұяастылық саңылау арқылы енеді. Тармақтары: Тармақтары: ramus zygomaticotemporalis ramus zygomaticotemporalis ramus zygomaticofacialis, ramus zygomaticofacialis,

Төменгі жақтық жүйке, п. mandibularis Иннервациялайды: Иннервациялайды: төменгі жақтық қызыл иектері мен тістері; төменгі жақтық қызыл иектері мен тістері; Тілдің, ұрттың шырышты қабаты; Тілдің, ұрттың шырышты қабаты; Төменгі ерін; Төменгі ерін; Иектін терісі; Иектін терісі; Төменгі жақ асты, тіласты бездері; Төменгі жақ асты, тіласты бездері; Самай – төменгі жақ букины; Самай – төменгі жақ букины; Шайнау, кей мойын бұлшықеттері; Шайнау, кей мойын бұлшықеттері; Таңдай; Таңдай; Ортаңғы құлақ. Ортаңғы құлақ.

Қозғалтқыш тармақтар: шайнау, терең самой; медиальдыжәне латеральды қанаттық, да был жарғағын керуші бұлшықеттік, таңдайды керетің бұлшықеттік жүйке, Қозғалтқыш тармақтар: шайнау, терең самой; медиальдыжәне латеральды қанаттық, да был жарғағын керуші бұлшықеттік, таңдайды керетің бұлшықеттік жүйке, Сезімтал: Сезімтал: менингиальды тармақ; менингиальды тармақ; Ұрттық Ұрттық Төменгі альвеолярлық Төменгі альвеолярлық Тілдік жүйке (V) Тілдік жүйке (V) Құлақ – самойлық Құлақ – самойлық Құлақ түйініне баратын дінекерлі тармақ (IX). Құлақ түйініне баратын дінекерлі тармақ (IX).

Зерттеу әдістері. Зерттеу әдістері. Шағымдары: бет аймағында ауырсыну немесе басқа да сезімдер (ұйып қалу) бар - жоқтығын анықтау. Пальпациялағанда үшкіл жүйкенің бет терісіне шығатын жерлердегі ауырсыну жоқтығын анықтау. Ауырсыну және тактильді сезімталдықты беттің симметриялы нүктелерінен, иннервациялайтын аймақтары - Зельдер аймақтарын тексеру. Үшкіл жүйкенің функциональды жағдайын тексеру үшін келесі рефлекс терді қолданады: нерва имеет значение состояние конъюнктивальды, корнеальды, қасүстілік және төменгі жақтық..

Конъюнктивальды және корнеальді рефлекс

Қасүстілік рефлекс

Төменгі жақтық рефлекс

Қозғалтқыш функция сын зерттеу үшін ауызды ашқанда, төменгі жақтың ауытқуы жоқтығын анықтайды. Қозғалтқыш функция сын зерттеу үшін ауызды ашқанда, төменгі жақтың ауытқуы жоқтығын анықтайды. Кейін зерттеуші зерттелушінің самой және шайнау бұлшықеттерінің үстіне алақанын қойып, бірнеше рет тістерін бірнеше рет қабыстыруын сұраған уақытта бұлшықеттердің тонусы анықтап аллоды. Кейін зерттеуші зерттелушінің самой және шайнау бұлшықеттерінің үстіне алақанын қойып, бірнеше рет тістерін бірнеше рет қабыстыруын сұраған уақытта бұлшықеттердің тонусы анықтап аллоды.

Үшкіл жүйкенің зақымдалу симптом дары Үшкіл жүйкенің жұлындық жолының ядросы бұзылса, сегментарлық тип бойынша (Зельдер аймақтарында) биткей сезімталдық бұзылады, ал терең ( вибрация, қысым) сақталлоды. Үшкіл жүйкенің жұлындық жолының ядросы бұзылса, сегментарлық тип бойынша (Зельдер аймақтарында) биткей сезімталдық бұзылады, ал терең ( вибрация, қысым) сақталлоды. Егер ядроның каудальды бөліктері зақымдалса, беттің бүйір беттирінің анестезиясы демиды, маңдайдан құлақ қалқанына жіне мекке қарай; Егер ядроның каудальды бөліктері зақымдалса, беттің бүйір беттирінің анестезиясы демиды, маңдайдан құлақ қалқанына жіне мекке қарай; ауыз бөлігі зақымдалса – орталық сызық жолында ( маңдай, мұрын, ерін) анестезия. ауыз бөлігі зақымдалса – орталық сызық жолында ( маңдай, мұрын, ерін) анестезия. Үшкіл жүйкенің түйіннен шығатын жеріндегі тармақтарының зақымдалуында, Зельдер аймақтарында биткей және терең сезімталдық бұзылады. Үшкіл жүйкенің түйіннен шығатын жеріндегі тармақтарының зақымдалуында, Зельдер аймақтарында биткей және терең сезімталдық бұзылады. Гассеров түйіні зақымдалса, барлық сезімталдықтың бұзылуымен қатар герпестің бөртпелер шығады. Гассеров түйіні зақымдалса, барлық сезімталдықтың бұзылуымен қатар герпестің бөртпелер шығады.

Үшкіл жүйке кейде тітіркенуге ұшырайды,сол уақытта бетти немеес нервтің иннервациялайтын аймағына байланысты жерлерде қатты, ұстамалы ауырсыну басталлоды – үшкіл жүйкенің нервалгиясы.Бетке шығатын тармақтарының бойында қатты ауырсыну болады ( Валле нүктелері). Бірақ ол невралгияға қарағанда, неврите жиі кездеседі. Невралгия кезінде бет теріснде, ауыз шырышты қабатында монета дай аумақта ұстамаға әкелетін триггерлі зоналар болады. Үшкіл жүйкенің тітіркенуінде шайнау бұлшықеттерінің тоникалық тырысуы – тризм байқаллоды. Тістер қабысады, науқас ауызын аша алмайды.

Үшкіл жүйкенің тармақтарының зақымдалуы I тармақта - конъюнктивальды, корнеальды және қасүстілік рефлекс тер бұзылады. III тармақ зақымдалса, төменгі жақтық рефлекс жоғаллоды, тілдің алдыңғы 2 / 3 бөлігінде дәм сезуі жоғалуы мүмкін. I тармақта - конъюнктивальды, корнеальды және қасүстілік рефлекс тер бұзылады. III тармақ зақымдалса, төменгі жақтық рефлекс жоғаллоды, тілдің алдыңғы 2 / 3 бөлігінде дәм сезуі жоғалуы мүмкін. III бұтақтың қозғалтқыш талшығы зақымдалса, сол ошақ жағындағы бұлшықеттің парезі немесе параличі демиды.

Үшкіл нерв невралгиясы (тригеминалдық невралгия, Фозергиль ауруы, Труссоның ауырсыну тигі) – үшкіл нервті зақымдайтын, үшкіл нерв иннервациялайтын аумақтардағы қарқынды ұстама түріндегі ауырулармен білінетін созылмалы кресел.

Тригеминалдық невралгиялардың даму себептері әр қилы: Тригеминалдық невралгиялардың даму себептері әр қилы: - ми қан тамырларының ауытқулы (аномалды) - ми қан тамырларының ауытқулы (аномалды) сүйек каналы арқылы бас сүйек қуысынан шығар аймақтағы нервтің қысылуы; сүйек каналы арқылы бас сүйек қуысынан шығар аймақтағы нервтің қысылуы; - бас сүйек қуысындағы қан тамыр аневризма си; - бас сүйек қуысындағы қан тамыр аневризма си; - битке суық тию; - битке суық тию; - бет аймағындағы созылмалы жұқпалы дерттер (созылмалы синусит тер, одотогенді периостит, тіс жегісі, иридоциклит); - бет аймағындағы созылмалы жұқпалы дерттер (созылмалы синусит тер, одотогенді периостит, тіс жегісі, иридоциклит); - ми ісіктері. - ми ісіктері. Қант диабеті, подагра; Қант диабеті, подагра; Механикалық зақымданулар. Механикалық зақымданулар.

Көбінесе әйел адамдар ауырады. Орта, егде жаста басталлоды. Көбінесе бір жақты. Көбінесе әйел адамдар ауырады. Орта, егде жаста басталлоды. Көбінесе бір жақты. Ауырсыну ұстама түрінде, ұзақтығы 2 минуттан аспайды. Ауырсыну ұстама түрінде, ұзақтығы 2 минуттан аспайды. Екі ұстама арасында ашық аралық болады. Екі ұстама арасында ашық аралық болады. Айтарлықтай қарқынды, кенет, электр тоғындай, ашып, шаншитын ауру сезімі. Айтарлықтай қарқынды, кенет, электр тоғындай, ашып, шаншитын ауру сезімі. Орналасуы үшкул нерв аумағы бойымен шектелген, жиі 2 немесе 3 тармақ; ( 1 % жағдайда 1 тармақ ) бойымен. Орналасуы үшкул нерв аумағы бойымен шектелген, жиі 2 немесе 3 тармақ; ( 1 % жағдайда 1 тармақ ) бойымен. Тригерлік нүктелер ( зоналар ) болуы,оларды әлсін қоздырғанда типтік пароксизм ( ауырсыну немесе ауырсынбайтын аумақта болуы мүмкін ). Шақыруы мүмкін Көбінесе тригерлі аймақтар орофициальды аймақта, альвеолалары өсіндіде, зақымдалғанда бірінші тармақ, көздің медиальды бұрышында болады. Тригерлік нүктелер ( зоналар ) болуы,оларды әлсін қоздырғанда типтік пароксизм ( ауырсыну немесе ауырсынбайтын аумақта болуы мүмкін ). Шақыруы мүмкін Көбінесе тригерлі аймақтар орофициальды аймақта, альвеолалары өсіндіде, зақымдалғанда бірінші тармақ, көздің медиальды бұрышында болады.

Клиникалық классификациясы: 1 типті тригеминальді невралгия (жіті, электр тоғы соққандай қатты ауырсыну, пароксизмальді ауырсыну) және 2 типті (күйдіретін, ұзаққа жалғасатын ауырсыну). Клиникалық классификациясы: 1 типті тригеминальді невралгия (жіті, электр тоғы соққандай қатты ауырсыну, пароксизмальді ауырсыну) және 2 типті (күйдіретін, ұзаққа жалғасатын ауырсыну).

Ауру асқыну және ремиссия мен жүреді. Ұстама кезінде ауырсынулар топталуы мүмкін, ал ұстама күндер, апталарға дейін болады. Ауыр жағдайларда науқас белсенділігі төмендеуі мүмкін. Кейбір жағдайларда науқаста status neuralgicus, яғни аралықтар болмауы мүмкін. Спонтанды ремиссия да болуы мүмкін. Бірақ бұнда ауру үдейді. Ремиссия-айлар, жылдар бойы созылады, бірақ рецидив болған жағдайға байланысты. Науқастар ауырсынуды сезеді, ауырсыну ұстамалар арасында да тоқтамауы мүмкін. Идиопатиялық невралгияның ең жиі себебі; васкуло- невральный конфликт (кросс компрессия) ісік, қабыну фонындағы симптоматикалық түрлері..