«Этикет» және «этика» сөздерінің мағынасы жақынырақ келеді. «Этикет» сөзі француз тілінен, ал «этика» - латыньь тілінен алынған. Тобы: 3ДП-б-16Б Орындаған: Аққадирова Жарқынай Тексерген: Утешова Гүлмира

Этика (грек. ethos – дағды, әдет-ғұрып) – зерттеу нисаны мораль, адамның мінез-құлқы болып табылатыньь ежелгі теориялық пәндердің бірі. Термин және айрықша зерттеу пәні ретінде өз бастауын Аристотель еңбектерінен аллоды. Этизм термині Аристотельдің ар-ождан мәселесіне арналған үш шығармасының (Никомах этикасы, Евдем этикасы, Үлкен этика) атауына кірген.

Этикет "Этикет" сөзі француз тілінен аударғанда "рәсімді реттеуші қоқау-қағаз, этикетка, рәсім өткізу тәртібі" денег мағына береді.

Аристотель Этизм дайлы сөз қозғағанда негізгі үш мәселеге тоқталып, этик. теория, этик. кітаптар, этик. іс-тәжірибе туралы сайтады. О баста грек тіліндегі Этизмның латыньь тіліндегі бала массы ретінде мораль қолданылса, кейіннен білім беру дәстүрінде Этизм – ілім мәнінде, мораль – оның пәні ретінде қарастырылды. Әдетте, Этизмлық ой-толғамдар адамдардың мінез-құлықтары мен салат-дәстүрлерінің әралуан екендігін баяндоудан басталлоды. Сократ әр- түрлі мінез-құлықтарды бағалап, саралау үшін парасатқа жүгіну керек деп білді.

Платон адам жан-жақты ұйымдастырылған мемлекетте өмір сүріп, оның басшылығын дана- философтар атқарғанда ғана рухани және мінез-құлық кемелдігіне жете аллоды деп білді. Парасат иесі ретінде өз мүмкіндіктерін жүзеге асырған адам, өз өмірінің жоғ. мақсатын айқындап, мемлекеттің негізі болып табылатыньь саясатқа, экономикаға Э-лық нормалармен жетекшілік жасайды.

Этизм ұғымы дайлы Д.Юмның Адамның табиғаты туралы трактатында жан-жақты айтылады. Қазақ халқының дәстүрлі дүниетанымында Этизм ұғымының бала массы ретінде ар-ождан ұғымы қолданылып, негізгі тақырып ретінде ұсынылған.

Этика тарихы Этиканың өзіндік мәртебесі бар философия лык ілім ретінде қалыптасуы антикалық грек философиясының қойнауында жүзеге асқандығы туралы айтып өткен болатынььбыз. Өзінің атауымен де, негізгі ұғымдық категорияларымен де, мәселелік өрісімен де этика Аристотельге қарыздар. "Никомах этика сын", "Эвдем этика сын", "Үлкен этиканы" жазған ұлы ойшыл этиканы дамыта отырып, елке танытты.

Иммануэль Кант этика ғылымының негізін салушылардың бірі

Этиканың құрылымы Этиканың құрылымы. Этика үш бөліктен тұрады: теориялық этика; нормативті этика; эмпириялық этика.

Теориялық этика этиканың негізгі үғымдарын, оның зерттеу пөнін, ғылым ретінде даму тарихын зерттейді. Нормативті этика негізгі этикалық категорияларды: мейірімділік пен катыгездік, ізгілік пен жауыздык, ар-үждан, үят, абырой, парыз және т.б. қарастырады. Эмпириялық этика белгілі бір кезеңдердегі адамзат үйымдарының накты адамгершілік келбеті туралы түсінік береді.

Қазіргі заманда әдеп, этика заңдылықтарын білу шарт. Мені біреу сыйласын десеңіз, ең алдымен өзіңізден бастаңыз. Біреуді мінеп, сынаудан бұрын, өзіңізді әдептілікке үйретіңіз. Назарларыңызға күнделікті өмірде қажет болатыньь этика нормаларын ұсынамыз. 1. Мақтау сөзді дұрыс қабылдай білу Егер біреу тағамыңызды мақтаса, азық-түлікті қай дүкеннен алып, қанша сағат дайындағаныңызды баяндай жөнелмеңіз. Жай ғана «рақмет» деудің өзі де жеткілікті. 2. Өзіңіз дайлы жиі сайта бермеу Біреуге сіздің өміріңіз, жұмысыңыз, туыстарыңыздың халі, ауру-сырқау туралы әңгіме қызық болады деп ойласаңыз да, бұл тақырыпты жиі қозғай бермеңіз. Сұхбаттасыңыз сұрақ қойса ғана жауап беріп отырыңыз. Өзіңізге қатысы жоқ нәрселер дайлы әңгімелескен дұрыс. 3. Қонаққа ескертусіз келмеу Біреудің үйіне ескертусіз бармаған жөн. Себебі ол адамның өз жоспарлары болуы немесе дай ғана шарап, ертерек жатып, демалғысы келуі мүмкін. 4. Қолшатырды тек үйде кептіру керек Көбіміз кеңседе, қонақта қолшатырды дайып, кептіруге қоямыз. Бұл этикалық нормаға кереғар. Оны жинап, бір жерге іліп қою керек.

5. Сөмкенің урны Кішігірім клатчты үстелдің үстіне қоюға болады. Ал көлемдірек сөмкені үстелдің арқасына ілу не жерге қою керек. 6. Ер адам әйел сөмкесін ұстап жүрмеуі керек Еріне сөмкелерін ұстатып қоятын әйелдерді жиі кездестіреміз. Егер сөмкеңіз сіз үшін ауры бокса, үйден шығармаңыз. Ер адам тек пакет, торба көтеріп жүреді. Ал әйел сөмкесін өз иесі тағып жүргені жөн. Сонымен қатар әйелдердің пальто, күртесі де өз қолында жүруі керек. Ал ер адам оны тек гардеробқа апару үшін қолға аллоды. 7. Үй киімі ыңғайлы әрі өңді болуы керек «Үйде жүрмін» деп жыртылған, тозған киімді киюге болмайды. Бұл этикаға жат, әрі өзіңіздің рухани тазалығыңызды кірлетеді. Өзін жақсы көретін, сыйлайтын адам жыртық, жамау (әрине трендтегі киім бір бөлек) киіммен жүрмейді. Сонымен қатар пижаманы да киіп жүру этикаға қарсы әрекет саналлоды. Пижаманы тек түнгі уақытта киіп дату керек. 8. Баланың бөлмесіне кірмес бұрын, есікті қағу Егер сіз балаға «кішкентай» деп қарап, есікті қақпай кіріп, заттарын сұраусыз алтыньь боксаңыз, ол да сізге сендай қарым-қатынас танытады. Баланы жастайынан әдептілікке, сыйластыққа үйретіңіз. Ал ол үшін ең алдымен өзіңіз үлгі болатынььыңызды ұмытпағайсыз.

Этикеттің бірнеше түрі болады: - сарайлық – монарх тар сарайында бекітілген тәртіп пен қызмет көрсету түрлері; - дипломатиялық – түрлі кездесулер, сөйлесулер кезінде қызметкерлер мен ресми тұлғалардың өздерін ұстау ережесі; - әскери – әскерде тәртіп құратын жалпы ережелер мен нормалар жиынтығы; - жалпы азаматтық (кеңестік) – азаматтар бір-бірімен қарым-қатынас жасау кезінде сақтайтын ережелер, дәстүрлер және шарттылықтар; - іскерлік – іскерлік, қызметтік қарым-қатынас кезінде ережелер жиынтығы. Ол іскер адамның кәсіби мінез-құлық моралінің ең маңызды жағы болып саналлоды.

Іскерлік этикет мінез-құлық нормалары мен ережелерін ұзақ уақыт бойы іріктеу нәтижесі болып табылады, ол іскерлік қарым- қатынастардың табысты болуын қамтамасыз етеді. Іскерлік этикет ережелері, өзін ұстай білу мәдениеті әлемдегі барлық бизнесмендердің экономикалық және қаржылық мүдделерінің жақындасуына ықпал етеді.

Этикет талаптары Бостандық: іскерлік этикет ережелері мен нормалары болып, орындалып жатса да, олар бизнесте серіктестік таңдоу еркіндігіне, тараптар арасындағы келісімнің орындалу әдісін таңдоу еркіндігіне кедергі болмауы керек. Еркіндік, бостандық денегіміз - ұлттық ерекшеліктер мен дәстүрлерге, түрлі пікірлер мен көзқарастарға сабырлықпен қарау. Әдептілік : іскерлік этикет мейірімділікке бағытталған және адам, әділ болуы керек.

Жайлылық: іскерлік этикет нормалары мен ережелері бизнестегі серіктестер үшін ыңғайлылық, дайлықты қамтамасыз етеді; олар іскер адамдарды ыңғайсыз жағдайда қалдырмауы керек, іскерлік қарым- қатынастардың дамуына кедергі болмауы қажет. Барлығы да – қызметтік кабинеттің жабдықталуы, киімдері, сөйлесулер жүргізу ережелері ыңғайлы болуы керек, яғни барлық қатысушылар да бірдей деңгейде дайлы жағдаймен қамтамасыз етіледі. Мақсаттылық: іскерлік этикеттің әрбір алғышарттары мақсаттарға қызмет етеді.Себебі іскерлік қарым- қатынастар (ашылу рәсімі, сөйлесулер, іскерлік әңгімелесулер және т.б.) түрлерінің нақты мақсаттары болады.

Консерватизм: сенімділік, тұрақтылық, төзімділік – іскерлік әлеміндегі тартымды сипаттар. Киім киісіндегі, мінезіндегі консерватизм, дәстүрлерді ұстанушылық тиянақтылық және ұзақ мерзімділікті білдіреді. Өзін еркін ұстау: этикет нормалары шынайы, хонда қобалжу, алаңдоушылық болмайды, оңай қолданылады. Оларды сақтау үшін ешкімге қысым көрсетілмей, психологиялық мәжбүрлеу болмауы керек. Жан-жақты болу: этикет нормалары іскерлік қатынастардың әр тараптарына бағытталлоды. Тиімділік: іскерлік қарым-қатынастар стандарттары келісшарттардың орындалу мерзімінің қысқаруына, ұйымдағы доу-жанжалдардың азаюына ықпал етеді.

Басқару этикасы – басқару жүйесі қызметкерінің басқару үрдісінде адамдармен қарым-қатынасындағы өзін ұстай білу ережелерінің жиынтығы. Этика нормаларының қатыстық сипоты бар, яғни адамдардың қалыпты қылықтарының жағымды, жағымсыз жақтарын білу.

Назарларыңызға рахмет!!!