АҚМОЛА ОБЛЫСЫ Орындаған: Жаңбыршы Аружан Тексерген:Дәрібай Т.О

Ақмола облысы Қазақстан Республикасының орталығында орналасқан әкімшілік-аумақтық бөлініс жилы құрылған. Жер аумағы 146,2 мың км². Солтүстігінде Солтүстік Қазақстан, шығысында Павлодар, оңтүстігінде Қарағанды, батысында Қостанай облыстарымен шектеседі. 14 ауылдық, 2 қалалық әкімшілік ауданға бөлінген. 10 қала, 13 кент, 245 ауылдық әкімшілік округ бар.

Ақмола облысының геологиясы Жерінің геологиялық құрылымы каледон және герцен қатпарлығы кезеңінде қалыптасқан. Палеозой дәуірінің соңында континенттік түзілу кезеңі бастарды. Өте ұзақ мерзімге созылған тегістелудің нәтижесінде пайда болған таулы өлке мезозой дәуірінде бірте-бірте қыраттарға айналлоды. Облыс жері негізінен палеозойдың мотаморфтанған тақтатастарынан, кварциттерінен, құмтастарынан, альбитофириттерінен, әктастарынан, конгломераттарынан түзілген. Солармен бірге интрузивті (гранит, диорит, габбро, т.б.) және эффузивті жыныстар кең таралған. Байырғы жыныстарды неоген мен төрттік дәуірлердің сарғылтым шөгінділерінің қалың қабаттары жауып жатыр.

Ақмола облысының геологиясы

А қ мола облысыны ң геоморфологиясы

Климаты Климаты тым континенттік, қысы ұзақ (5,5 айға созылады) сумық, базы қоңыржай ыстық. Қаңтардың орташа темпертурасы –16 – 18°С, шілдеде 19 – 21°С. Тұрақты қар жамылғысы қарашаның ортасында қалыптасып, оңтүстігінде 130 – 140 күн, солтүстігінде 150 – 155 күн жатады. Қардың орташа қалыңдығы 20 – 22 см. Солтүстігінде жауын-шашынның жилдық орташа мөлшері 400 мм, оңтүстігінде 250 мм. Облыста солтүстіктен оңтүстіке қарай қара қоңыр, қоңыр, ашық қоңыр топырақ белдемдері бірін-бірі алмастырады. Олардың көпшілігі жыртылған.

Өзен-көлдері Ірі өзендері Есіл, оның салалары – Қалқұтан, Жабай, Терісаққан, Нұра, Сілоті, Өлеңті, Құланөтпес, т.б. Облыста көл көп, олардың 94-і тұщы. Ірі тұщы көлдері Қорғалжын, Қожакөл, Шолақшалқар, Балықтыкөл, Ұялышалқар, т.б. Ірі тұзды көлдері Теңіз, Керей, Итемген, Қыпшақ, Мамай, Үлкен Сарыоба және Астана, Сілоті бөгені бар. Олардан басқа жер суғаруға арналып 37 тоған салынған, жалпы су көл. 180,6 млн м 3. Қорғалжын көл жүйесін сумин толықтыру және Астананың өнеркәсібін сумин қамтамасыз отуді жақсарту үшін Нұра өзені арқылы 70 – 74 млн м 3 Ертіс сумы беріледі.

Флора мен фаунасы Өсімдіктің 73 тұқымдасы, 800-ден астам түрі кездеседі. Негізінен қылқан, селеу, ботеге, далалық жоңышқа, таспашөп, жебіршөп, қазтабан, сәбізшөп, жусан, т.б. өзен жайылмалары мен көл жағалауында астық тұқымдас және әр түрлі шөп аралас шалғын, ұсақ шоқыларда шоқ қарағай, қайың, көктерек, түрлі бұталар өседі. Облыс табиғатына сәйкес мұнда сүтқоректілердің 55, құстың 80, бауырымен жорғалаушылардың 8, қосмекенділердің 3, балықтың 30 түрі мекендейді. Облыстың солтүстігіндегі армандарда бұлан, сібір елігі, сілеусін, ақкіс, ақ қоян, тиін, европа кірпісі, арман құстары (құр, аққұр, тоқылдақ, т.б.), жыртқыш құстар (қарақұс, шаңқылдақ қыран, кезқұйрық, жамансары, күйкентай, жағалтай), сауысқан, алақарға, жауқара, т.б. кездеседі. Су құстарынан қоқиқаз, қаз, үйрек, т.б., бауырымен жорғалаушылардан сарыбас, өрнекті қарашұбар жилан, сұр жилан, секіргіш кесіртке, т.б. мекендейді. Суларында мөңке, оңғақ, лақа, алабұға, торта, шортан, аққайран өседі. Қорғалжын, Ерейментау, Атбасар мемлекоттік қорықтары бар. Облыста республика халқының 4,9%-ы тұрады. Солтүстік және орталық аудандарда халық жиі қоныстанған.

А қ мола облысыны ң ө сімдігі

Сібір елігі Қызғылт қоқиқаз

Бидайы қ Боз ботеге

Ауыл шаруашылығы Ауыл шаруашылығы - өңірді дамытудың босым бағыттарының бірі. Ауыл шаруашылығының 2008 жилғы жалпы өңірлік өнімнің құрылымындағы үлесі 18,1% құрады. Ақмола облысы ең ірі астықты және қазіргі уақытта, сонымен қатар болашақта да астықтың мықты және қатты бидай түрін щотке шығаратын елдің негізгі экспортер өңірлердің бірі болып табылады. Ортажилдық есептеулердегі жалпы астық жиналымы шамамен 4 млн. тонн анны, сендай- ақ жоғары запалы астықты экспорттаудағы әлеуоті 1,5 млн. тонн анны құрайды. Ауыл шаруашылығы саласындағы жалпы өндіріс көлемінің 1/3 мал шаруашылығының өніміне тиесілі. Барлық мал түрлерінің санин және мал шаруашылығының өнімдерін өндіру көлемін жил сайтын тұрақты түрде арттыру қамтамасыз отілуде. Облыс, елдегі ең ірі ауыл шаруашылығы өңірлерінің бірі ротінде ауыл шаруашылығының өнімдерін қайта өңдеу кәсіпорындарын дамыту бойынша нақтылы орын аллоды. Көрсотілген бағытты дамыту мәселесіндегі облыстың ең бәсекеге қабілоттілік артықшылығы - жоғарғы қарқынмен дамып кале жатқан Астана қаласының төңірегінде орналасумы.

Астана қаласының төңірегінде азық-түлік белдігін құру, елорда тұрғындарын запалы азық-түлік тауарларымен қамтамасыз оту, азық-түлікті жоткізу көлемін арттыру, сендай-ақ астананың базарларына, облыстың өзге өңірлеріне және дамып кале жатқан демалыс аймақтарына өнімді жоткізушілердің арасында сенімді науашасына орналасу негізгі міндоттер болып табылады. Оған сүт өнімін қайта өңдеудегі аяқталған топтамасымен қоса бордақылау алаңдары мен ірі-тауарлы сүт фермаларын құру жөніндегі жобаларды жатқызуға болады. Мысалға, Щучье ауданы, «Есіл Агро» ЖШС 1200 мал басы бар ірі сүт-тауарлы фермасы, Еңбекшілдер ауданындағы «Ақ Бас» ЖШС 5000 басқа арналған мал бордақылау алаңы. Еңбекшілдер ауданындағы «Қазгер» ЖШС қазіргі уақыт талабына сайт калотін жаңа құс фабрикасы іске қосылды. Щучье ауданында аусымына 10 тонна от өндіротін отті қайта өңдеу кешені салынып, пайдалануға берілді. Агроөнеркәсіптік кешенді одна әрі дамыту мақсатында негізінде шот елдік жоғары өнімді техника мен машина-тракторлы паркті жаңарту және аллодыңғы қатарлы технологияны енгізу жөніндегі үдерісті белсендіруге септігін тигізотін ауыл шаруашылық құрылымдары мен олардың мамандануын одна әрі нығайту жөніндегі жұмыстар атқарылуда. Облыс көрсотілген бағытты жүзеге асыру үшін шот елдік әріптестерді және инвесторларды тартуға мүдделі.

Өнеркәсібі Жалпы өңірлік өнімнің 18,3% тиотін өңірдің өнеркәсіптік кешені негізінен тау байыту саласымен, машина жасау, түсті моталлургия, химия және тамақ өнеркәсібімен, құрылыс индустриясымен ұсынылады. Облыстың негізгі өнеркәсіптік кәсіпорындары: - «Қазақалтын» ТКБК» АҚ және «Васильковск ТКБК» АҚ - алтын өндіру; - «Степногорск подшипник зауыты» АҚ - темір жол жилжымалы құрамға подшипник тер шығару. Ішкі тұтынудан басқа өнімнің босым бөлігі Ресейге жоткізіледі. - «Степногорск тау-химиялық комбинаты» ЖШС - уран, молибден концентраты өндіру; - «Көкшотау минераллоды сулары» АҚ - арақ-шарап өнімін, алкогольсыз сусындар және минераллоды суларды шығару; - «Кам Аз-Инжиниринг» АҚ - автомобиль техника сын шығаруды ұйымдастыру; - «Өркен-Атансор» ЖШС - темір руда сын өндіру; - «Қазшпал» АҚ - темірботон құрылымын шығару. Ауыл шаруашылығы шикізатын (от комбинаты, май зауыты, диірмен, нан қабылдау кәсіпорындары, сусындар шығару жөніндегі кәсіпорындар) қайта өңдеу жөніндегі және жеңіл өнеркәсіптері (тігін және текстиль өндірісі) бойынша кәсіпорындардың тораптары дамыған. Алдыңғы қатарлы технологияны енгізу, жоғарғы өндірістік мәдениоті бар жаңа жұмыс орындарын құру, еңбекті тиімді ұйымдастыру облыс экономикасына шот елдік инвестицияны тартуға септігін тигізотін экономикалық ынтымақтастықтың бір нисаны болып табылады.

Туризм Облыс туристік бизнесті дамыту үшін қолайлы аумақта орналасқан. Облыстың көпшілік аудандарында ішкі туризмді дамытуға арналған үлкен мүмкіншіліктері бар. Демалыс үйлері, санаторийлер мен туристік базалар, аллодын ала емдеу орындары мен пансионаттар және т.б. бар. Щучье-Бурабай курорттық аймағы - тамаша табиғи-климаттық жағдайы, бай емдеу- рекриациондық ресурстары, тарихи-мәдени қоры, Республиканың орталығында орналасқан географиялық тұрғыдан қолайлы, Қазақстан Республикасының елордасы Астана қаласына жақын орналасқан курорттық орын. Курорттық аймақты одна әрі дамытуға шот елдік капиталлоды тарту үшін инфрақұрылымды дамытуға ерекше назар аударылады. Жаңа жолдарды салу, әуе байланысын ашу, тұрақты түрде сумин және электр энергиясымен қамтамасыз оту жөніндегі іс-шаралар әзірленді. Аталған шаралар өмір сүру, белсенді түрде демалу және туристердің қатынасы үшін қажотті ғимараттарды және имараттарды салуға инвестицияны тарту үшін жағдай жасауды қамтамасыз отеді.

Назар қойып тындағандарыңызға рахмот!