С.Ж.А СФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ Қ АЗАҚ Ұ ЛТТЫҚ М ЕДИЦИНА У НИВЕРСИТЕТІ Кафедра: Терапиялық Кафедра: Терапиялық стоматология Презентация Тақырыбы: К ө пт ү рлі жал қ ы қ ты эритема. Тексерген: Уразбаева Б.М Орындаған: Балқан А.С Садиков А.А Енкебаев Н.Қ Факультет:Стоматология Курс: V Тобы: топ Алматы 2017

К Ө ПТ Ү РЛІ ЖАЛ Қ Ы Қ ТЫ ЭРИТЕМА К ө пт ү рлі жал қ ы қ ты қ ызарма Erythema exudativum multiforme Многоформная экссудативная эритема

Тері мен кілегей қ абы қ ты ң ш ұғ ыл қ абынуы н ә тижесінде ә рт ү рлі б ө рткендерді ң (эритемаларды ң, к ө піршік ж ә не к ү лбіреуік б ө рткендерді ң, т ү йіншектерді ң ) шы ғ ыумен сипатталатын аутоаллергиялы қ ауру. К ө бінесе е ң бекке жарамды жас арасында ғ ы адамдар, оны ң ішінде ер адамдар жиі ауырады. Ауру балалар, жас ө спірімдер ж ә не қ арт адамдар арсында сирек жа ғ дайда орын алуы м ү мкін. Ауру к ө бінесе тері бетін жара қ аттайды. 65% жа ғ дайда тері ж ә не кілігей қ абы қ қ атар жара қ аттанады, ал 25% жа ғ дайда – таза ауыз кілегей қ абы ғ ы жара қ аттанады.

Э ТИОЛОГИЯСЫ, ПАТОГЕНЕЗІ Туындауында организмде орын тепкен стрептококкты ж ә не стафилококкты инфекция оша қ тарыны ң, қ арапайым герпес, Коксаки вирустарыны ң белсенділігіні ң жо ғ арлауыны ң ү лкен ма ң ызы бар. Попова Л.В. (1975) зерттеулеріне с ү йенсек, осы аурумен ауыр ғ ан адамдарды ң 72% - стрептококк, - стафилококк, - ішек тая қ шаларыны ң антигендеріне сенсибилизациялану аны қ тал ғ ан.

Қ АЗ Ұ МУ- ДЫ Ң ТЕРАПИЯЛЫ Қ СТОМАТОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫНДАСЫ Қ ЫЗМЕТКЕРЛЕРІНІ Ң ЗЕРТТЕУЛЕРІНЕ С Ү ЙЕНСЕК 25 %-да ауру қ айталамалы герпестік инфекциядан кейін, 10 %-да герпестік инфекциямен қ атар дамы ғ ан.

ПАТОГЕНЕЗІ : Толы қ зерттелмеген. Иммунды қ механизмдерді ң қ атысы барлы ғ ына к ү м ә н келтіруге болмайды. Сыр қ ат адамдар терісіні ң қ антамырларында иммуноглобулиндер мен комплемент ж ү йесі компоненттеріні ң қ оры, ал қ анында иммунды қ кешендер аны қ тал ғ ан. Ауруды ң даму шы ң ы кезінде к ө рініс табатын б ө рткендер Жолли ж ә не Кумбс ж ү йесі бойынша тіндерді ң аллергиялы қ жара қ аттануыны ң бірінші, екінші ж ә не ү шінші типі н ә тижесінде орын алады.

Ауруды ң жыл мезгілімен байланысы, кейбір нау қ астарды ң аллергологиялы қ анамнезіні ң к ү рделенбеуі, кейде ауруды ң емдеусіз а қ бетіні ң қ айтуы, негізінде иммунды қ механизмдерден бас қ алай себептер барлы ғ ын к ө рсетеді.

А НЫ Қ ТАЛ Ғ АН ЭТИОЛОГИЯЛЫ Қ ФАКТОРЛАРЫНА С Ү ЙЕНУ НЕГІЗІНДЕ АУРУДЫ Ң ЕКІ Т Ү РІН АЖЫРАТАДЫ (А.Л.М АШКИЛЛЕЙСОН, 1965, Е.И.А БРАМОВА 1975, Т АППЕЙНЕР Ж Ә НЕ Т. Б. 1978): 1. Инфекциялы-аллергиялы қ. 2. Токсико-аллергиялы қ.

И НФЕКЦИЯЛЫ - АЛЛЕРГИЯЛЫ Қ Т Ү РІ К ө бінесе к ө ктем-к ү з айларында кенеттен жедел басталады: - басы ауырып, - бойын ә лсіздік, - сал ғ ыртты қ билеп, - буындары сыр қ ырап, - б ұ лшы қ еттері сыздап, - с ү йектері шаншып, қ а қ сап - дене қ ызыуы к ө теріліп, - мазасы кетеді.

А УЫЗ КІЛЕГЕЙ Қ АБЫ Ғ ЫНДА Қ атты қ ызарып ісінген немесе эритемалы оша қ тар К ү лбіреуік – к ө піршік б ө рткендер Эрозия Сары т ү сті фибринді қ а қ Еріндер жиегінде к ү лбіреуік ж ә не к ө піршік б ө рткендер с ұ йы ғ ыны ң құ р ғ ауынан пайда болатын қ абы қ шалар

А УЫЗ КІЛІГЕЙ Қ АБЫ Ғ ЫНДА Б Ө РТКЕНДЕРДІ Ң ЖИІ ОРНАЛАСАТЫН АЙМА Ғ Ы : Еріндерді ң қ ызыл жиегі; Ауыз қ уысыны ң т ү бі; Ауыз қ уысыны ң кіреберісі, Ұ ртты ң кілегейлі қ абы ғ ы; Қ атты та ң дайды ң кілегейлі қ абы ғ ы.

Б АРЛЫ Қ АТАЛ Ғ АН АЙМА Қ ТАР Қ АТАР Т Ұ ТАС ЖАРА Қ АТТАЛ Ғ АН КЕЗІНДЕГІ СУБЪЕКТИВТІ БЕЛГІЛЕР Қ атты ауыру сезімі; Ас қ абылдауды ң қ иындауы; С ө йлеуді ң де қ иындауы; Жалпы жы ғ дайыны ң нашарлауы; Ауыз к ү тімі т ө мен, тісжегімен б ұ зыл ғ ан тістер к ө п болса, фузоспирохетозды қ микробтарды ң тікелей ә сері ауруды ң ас қ ынуын туындатады.

А УЫЗ КІЛЕГЕЙ Қ АБЫ Ғ Ы МЕН Қ АТАР ТЕРІ ЖАРА Қ АТТАН Ғ АН КЕЗДЕ ШЫ Ғ АТЫН Б Ө РТКЕНДЕР : қ ызармалы оша қ тар (эритемалар); да қ ты-папулезді б ө рткендер; к ө піршік б ө рткендер; домбы қ палар (волдыри); серозды ж ә не геморрагиялы к ү лбіреуіктер; кокарда ғ а ұқ сас б ө рткендер

К ОКАРДА СИЯ Қ ТЫ Б Ө РТПЕ Диаметрі мм да қ ; орта б ө лігі т ө мен оранлас қ ан, к ө кшіл т ү сті; шеттерінде ашы қ - қ ызыл т ү сті қ оршау (ободок); ортасында – субэпидермальді геморрагиялы қ к ү лбіреуік; К ү лбіреуік тез жарылады; экссудат кебеді - геморрагиялы қ қ абы қ ша.

КОКАРДАЛАРДЫ Ң ОРНАЛАСАТЫН ЖЕРЛЕРІ : Қ олды ң ж ә не ая қ ты ң сырт қ ы беттері; Білекті ң, иы қ ты ң ж ә не балтырды ң терісі; Шынта қ ты ң ж ә не тізе буыныны ң терісі.

Т ОКСИКО - АЛЛЕРГИЯЛЫ Қ Т Ү РІ себебі – д ә рі-д ә рмекті қ абылдау ; Жедел басталады ; Жо ғ ар ғ ы атал ғ ан б ө ртпелер шы ғ ады; Барлы қ кездерде ауыз қ уысыны ң кілегейлі қ абы ғ ы жара қ аттанады; К ө біне жара қ ат оша ғ ы орны қ тал ғ ан; Қ ара ғ анда ө згермеген кілегейлі қ абы қ та кулбіреуіктер; Біраздан кейін қ абыну ү рдісі қ осылып эритемалы оша қ тар пайда болады; Ж ұқ а жаралар қ атты ауырады, біраз уа қ ыт қ а дейін жазылмайды.

Т ОКСИКО - АЛЛЕРГИЯЛЫ Қ Т Ү РІНДЕ БОЛМАЙТЫН ЖА Ғ ДАЙЛАР : Ауруды ң жедел басталуы суы қ тиюмен ж ә не ЖРВИ-лы ауруларымен байланысы жо қ ; Ауруды ң қ озыуны ң жыл мезгілімен байланысы жо қ ; К ө ктем мен к ү з мезгілімен ауруды ң қ айталануы орын алмайды.

С ТИВЕНС -Д ЖОНСОН СИНДРОМЫ КЖЭ-ны ң е ң ауыр т ү рі. Ал ғ аш рет ауруды ң белгілерін 1922ж. Американды қ педиатрлар A.M.Stevens ж ә не F.C.Johnson сипаттап жаз ғ ан. жедел кілегей қ абы қ -тері-к ө з синдромы(острый слизисто-кожно-глазной синдром) қ атерлі жал қ ы қ ты эритема

К ЛИНИКАЛЫ Қ БЕЛГІЛЕРІ Дене қ ызуыны ң ш ұғ ыл к ө теріліуі, буындары сыздап, тама қ ты ң қ атты ж ұ т қ ызбай ауруы ж ә не сілекейді ң к ө п б ө лінуі, ауыздан нашар иісті ң шы ғ уы (галитоз, Fotoer ex orе), с ө йлеуді ң ж ә не ас қ абылдауды ң қ иындауы, дене қ ызыуыны ң жо ғ арылауы 39-40°С- ғ а дейін. Жалпы жа ғ дайыны ң т ө мендеп, бойын ә лсіздік билеуі, тез терлегіштік, тама ққ а т ә бет тартпауы. Кеуде, иы қ, тізе ж ә не ала қ ан терісінде да қ ты б ө ртпелер, папуллалар, везикулалар, кулбіреуік б ө рткендер қ абы қ шалар ғ а айналады Қ абы қ шалар т ү лейді Пигменттелген да қ тар

Ауыз, ж ұ т қ ынша қ, к ө мей, ке ң ірдек кілегей қ абы қ беттерінде кулбіреуік ж ә не к ө піршік б ө рткендер Ү лкен к ө лемді қ ана ғ ыш эрозия оша ғ ы А қ шыл-с ұ р т ү сті ө ліетті қ а қ, а қ шыл-сары т ү сті қ абы қ шалар

Айма қ ты қ лимфа т ү йіндері ұ л ғ айяды, аурады. Бас қ а а ғ заларды ң (к ө зді ң, м ұ рынны ң, жыныс м ү шелеріні ң ) кілегей қ абы қ тары жара қ аттанады. конъюнктивит ж ә не кератит.

С АРАПТАМАЛЫ ДИАГНОСТИКА Екі т ү рін бір-бірінен Акантолиздеуші кулбіреукше Жедел герпестік қ абынуы Екіншілік мерез

Е КІ Т Ү РІН БІР БІРІНЕН Токсикоаллергиялы қ т ү рі – тек қ ана себепті д ә рі-д ә рмекті қ олдан ғ анда дамиды К ө ктем мен к ү з мезгілімен байланысы жо қ Суы қ тигенімен ж ә не ЖРВИ-мен (ОРВИ) байланысы жо қ

А КАНТОЛИЗДЕУШІ КУЛБІРЕУКШЕ жедел басталмайды Нау қ ас адамны ң ысты ғ ы к ө терілмейді Жыл мезгілімен байланысы жо қ

Ж ЕДЕЛ ГЕРПЕСТІК Қ АБЫНУЫ К ө піршіктер топтасып орналасады, Эрозияларды ң жиектері тегіс емес, Қ ырмаларда, жа ғ ынды-та ң баларда к ө пядролы алып клеткалар табылады

Е КІНШІЛІК МЕРЕЗ папуларады ң табанында ауырмайтын инфильтрациясы бар Қ ырмаларда боз ғ ылт трепонема бар Айма қ ты қ лимфа т ү йіндері ұ л ғ аяды, қ аттылау- эластикалы қ консистенциялы (ты ғ ызды ғ ы), ауырмайды Вассерман реакциясы о ң

Л АЙЕЛЛ СИНДРОМЫ Уытты эпидермальды некролиздену Эпидермальный токсический некролиз Epidermalis toxica necrolysis Ал ғ аш қ ы 1956 жылы, кейін 1967 жылы Лайелл сипатта ғ ан. Уытты аллергиялы қ реакцияларды ң е ң ауыр т ү рі.

Л АЙЕЛЛ СИНДРОМЫ Тері ж ә не кілегей қ абы қ ты ң эпителий қ абатыны ң некролизденуі. к ү йген тері синдромы 30-50% жа ғ дайда ө ліммен ая қ талады. К ө бінесе д ә рілер (сульфаниламидтер, антибиотиктер, салицилаттар, барбитураттар, безгекке қ арсы д ә рілер, В витаминін) қ абылда ғ аннан кейін дамиды. Цитологиялы қ зерттеу кезінде акантолизденген клеткалар аны қ талады.

Н АУ Қ АСТЫ АУРУДЫ Ң ДАМУ КЕЗІНДЕГІ ТЕКСЕРУ ЖОСПАРЫ 1) қ анны ң жалпы анализі, микрореакция; 2) Никольский симптомы; 3) цитологиялы қ зерттеу - та ң ба-жа ғ ынды акантолизденген клеткаларды аны қ тау; 4) иммунологиялы қ тестер (лимфоциттерді ң бласттрансформациялануы, Шелли тесті немесе базофилдерді ң гранулоцистезденуі, лейкоцитоздену реакциясы); Ауруды ң қ айталама аралас кезе ң дерінде; 1) бактериальды аллергендерге сынама; 2) д ә рілерге жо ғ ар ғ ы сезімталды қ ты аны қ тау, к ү м ә н т ұғ ыз ғ ан д ә рімен сынама ж ү ргізу 3 ) бет-жа қ саласында жергілікті инфекцияны ң оша қ тарын аны қ тау

К ЕШЕНДІ СИМПТОМАТИКАЛЫ Қ ЕМ Уыттануын азайту Десенсибилизациялануды к ү шейту Жалпы жа ғ дайды жа қ сарту Ауызда ғ ы жара қ ат оша ғ ыны ң жазылуыны ң тездету

Ж Е Ң ІЛ Д Ә РЕЖЕСІ Жалпылай ем – натрий салицилат 0,5-1,0 г. Т ә улігіне 4 рет - Антигистаминдік д ә рілер – супрастин, фенкарол 0,025 г т ә улігіне 3 рет - В тобында ғ ы витамин жиынты ғ ы, аскорбин қ ыш қ ылы - Этакридин лактат – 0,05 г т ә улігіне 3 рет, к ү ндей - Левамизоль (декарис) – т ә улігіне 150 мг, бір аптада екі к ү н қ атарынан, 5 к ү ндік ү зіліспен (4-6 апта)

О РТА Д Ә РЕЖЕСІ Жо ғ арыда атал ғ ан д ә рілер Дене қ ызыуын т ө мендететін д ә рілер Натрий тиосульфат 30% ертіндісі 10 мл к ө ктамыр ғ а к ү нініе 1 рет (барлы ғ ы 8-10 инъекция) Гемодез 200 мл к ү ніне 1 рет

А УЫР Д Ә РЕЖЕСІ ( ИНФЕКЦИЯЛЫ - АЛЛЕРГИЯЛЫ Қ Т Ү РІ ) Ке ң спектрлі антибиотиктер Преднизолон к ү ніне мг, 5-7 к ү ннен кейін 2-3 к ү нде 1-5 мг- ғ а азайтады Антигистаминдік д ә рілер Натрий тиосульфат 30 % ертіндісін Гемодез, реополиглюкин, глюкоза ертіндісі С витаминімен Витаминдер Са ң ырау құ ла ққ а қ арсы д ә рілер

С ТИВЕНС -Д ЖОНС СИНДРОМЫ Аурухана жа ғ дайында емдеу қ ажет Преднизолон ү лкен м ө лшерін – мг Уытсыздандырушы д ә рілер – к ө ктамыр ғ а реополиглюкин, гемодез, физиологиялы қ ертінді, глюкозаны ң 5% ертіндісі

Т ОКСИКО - АЛЛЕРГИЯЛЫ Қ Т Ү РІ Д ә рі-аллергенді аны қ тап ж ә не оны қ абылдауды то қ тату Емді жо ғ арыда к ө рсетілгендей жара қ атты ң ауырлы ғ ына байланысты

Ж ЕРГІЛІКТІ ЕМІНІ Ң МА Қ САТЫ Ауыру сезімін азайту. Қ абыну ү рдісін тежеу. Екіншілік инфекция қ осылуыны ң алдын алу. Жаралы оша қ тарды ң жазылуын тездету

Ж ЕРГІЛІКТІ ЕМІ : Жансыздандыру - жергілікті анестетиктерді бастырма ретінде немесе ауызды булау ү шін (тримекаинны ң 2-3%, лидокаиннын ң 2%, пиромекаинны ң 2% ертінділері), аэрозольды препараттар – Xylostesin-spray, Lidocain-sprey, Anaesthesin-spray. Ауыз қ уысыны ң антисептикалы қ өң деу (0,25-0,5% Н О, хлоргексидинны ң 0,06% ертіндісі, хлораминні ң 0,25% ертіндісі, 0,02% фурациллин ертіндісі).

Ж ұ мса қ тіс қ а қ тарды алу Ө ліеттенген тіндерді протеолитиздеуші ферменттермен (трипсин, химотрипсин) бастырма қ ойып-ыдыратып алу, қ абы қ шаларды ж ұ мсарту. Жал қ ы қ тану, қ абыну ү рдістерді тежеу, қ ан тамырларыны ң ө ткізгіштігін азайту ү шін жара қ ат оша қ тарын аэрозолді кортикостероидті препараттармен (оксикорт-аэрозоль, фторокорт- аэрозоль, оксициклозоль-аэрозоль) өң деу.

Эрозиялы оша қ тарды ң жазылуын тездететін д ә рілермен бастырма қ ою – каротолин, итм ұ рын ж ә не шыр ғ ана қ, з ә йт ү н майлары, 0,02% тезан линименті, А ж ә не Е витаминдеріні ң майлы ертінділері

Т ЕРІ БЕТІНДЕ Жал қ ы қ ты б ө рткендерді кортикостероидты ж ә не мырышты жа қ палармен о ң деу Құ р ғ а қ б ө рткендерді о ң деуді ң қ ажеті жо қ Да қ та б ө рткендер айма ғ ында қ атты қ ышу, ысып-к ү ю сезімдер мазаласа – 2% салицил спиртімен, Кастеллани с ұ йы ғ ымен өң деу К ө зді ң кілегейлі қ абы ғ ын – 0,5% гидрокортизон немесе преднизолон жа қ пасымен, 0,1% дексаметазон ертіндісімен өң деу.

К ЕШЕНДІ ЕМНІ Ң ҚҰ РАМЫНА ФИЗИОТЕРАПИЯЛЫ Қ ЕМДЕУ ЖАТАДЫ : Ультрак ү лгін с ә улесі Озонмен емдеу Гелий-неон лазеріні ң с ә улесі биоптрон

А УРУДЫ Ң Қ АЙТАЛАМА АРАЛЫ Қ КЕЗЕ Ң ІНДЕ СПЕЦИФИКАЛЫ Қ ГИПОСЕНСИБИЛИЗАЦИЯЛАУ Стафилококкты анатоксиндерді енгізу Гистоглобин – тері астына 1-2 мл аптасына 2-3 рет, емдеу курсы 8-10 инъекция. Қ ызылша ғ а ж ә не стафилокок қ а қ арсы гамма- глобулинді ү ш к ү нде бір рет 2 мл тері астына (емдеу курсы 5-7 инъекция) Этакридина лактат 0.05 г к ү ніне 3 рет – к ү н.

Е КІНШІЛІК ИНФЕКЦИЯ Қ ОСЫЛ Ғ АН КЕЗІНДЕ : Ке ң спектрлі антибиотиктер (сифлокс, цифран, ципролет, сумамед, цефтриабол и т.д.). Антипротозойды препараттары (трихопол).

И ММУНДЫ Қ Ж Ү ЙЕНІ Ң Қ ЫЗМЕТІН Қ АЛПЫНА КЕЛТІРУ Левамизол (декарис) – 150 мг 2 к ү н аптасына 1 рет ( қ ан құ рамын ба қ ылау).

А УРУДЫ Ң БАРЫСЫ Токсико-аллергиялы қ т ү рі – о ң ды (аллерген-д ә рілерді қ абылдамау керек) Инфекционно-аллергиялы қ т ү рі – организмды сауы қ тандыру кезінде ж ә не созылмалы инфекция к ө зін жой ғ ан жа ғ дайда о ң ды Стивенса-Джонсон ж ә не Лайелла синдромдары кезінде ауруды ң барысын болжау қ иын.