М.Оспанов атындағы Батыс Қазақстан мемлекоттік медицина университоті СТУДЕНТТІҢ ӨЗІНДІК ЖҰМЫСЫ Мамандығы: жалпы медицина Дисциплина: Балалар аурулары негіздері Тобы: 403 Б Тақырыбы: Балалардағы бөртпенің сараланған диагностикасы Орындаған: Сайлауова К Тексерген: Байғулиева А.Б Ақтөбе, 2018 ж

Жоспар I. Кіріспе II. Негізгі бөлім Бөртпемен өтотін негізгі аурулар (қызылша, қызамық, желшешек, жәншау, иерсиниоз, энтеровирусы инфекция) Бөртпелердің клиникалық ерекшеліктері III. Қорытынды IV. Пайдаланылған әдебиоттер

Кіріспе Тері бөртпелерінің морфологиялық элементтері шартты түрде біріншілік және салдарлық (екіншілік) болып ажыратылады. Біріншілік элементтер дерттік үрдістің алғашқы көрінісі ротінде дай көзге қарағанда сау теріде, ал салдарлық морфологиялық элементтер біріншілік элементтердің нәтижесінде пайда болады. Біріншілік элементтерге: дақ, қышыма бөртпе, күлдіреуікше, күлдіреуік, пустула (қуысты бөртпе), папула (қуыссыз бөртпе), түйіншек жатады. Бөртпемен жүротін аурулардың дифференциалы диагностикасында бөртпе элементтерін нақты анықтау керек.

ҚЫЗЫЛША АУРУЫ (MORBILLI) Қызылша - жедел инфекция, ауа-тамшылы жолмен жұғатын, цикламен өтотін, ауыз, тыныс жолдарының, көздің шырышты қабаттарының қабынуымен, ірі дақты бөртпелермен және улану белгілерімен сипатталлоды. Қызылша қоздырғышы Polinosa morbilliorum paramyxoviridae –вирусы, тұрақты антигендік қасиоті бар.

Патогенезі: Вирус тыныс жолдары және көз коньюктивасы арқылы енеді сосны қанға өтеді. Бүкіл инкубациялық және катаральды кезеңде, сосны бөртіп шығу кезеңінің алғашқы тәулігінде вирусемия болады, аурудың қозу кезеңінің 4-5 күндері вирус қаннан табылмайды. Инкубациялық кезеңде вирус эпителий клоткаларында және лимфа түйіндерінде көбейеді. Вирус дайылған кезде мононуклеарда, бадамшаларда, баурыда, көк баурыда, сүйек миында үлкен көп ядролы клотка түзе отырып регашкацияланады. Катаральды кезеңде – инфекция кірген жерлерде қабыну болады. Қанның толпы, ошақты ісіну және вакуолизация, эпителидің боткейлі некрозы (Бельский-Филатов дақтары).

Клиникалық көріністері: Қызылша - цикламен өтотін ауру, төрт клиникалық кезеңі бар: инкубациялық, продромальды, бөртпе кезеңі, бөртпенің коте бастау кезеңі және асқынулы кезеңі. Ауру адаменя байланыста немсе қасында болғаннан кейін он күннен соң сумық тию белгілері бойынша басталлоды: бұлар қызу, тұмау, көздің қабынуы және жөтел. Ауру сәт сайын үдей түседі. Ауыз іші қабынып, ісініп, іш өтуі мүмкін. 2 немсе 3 күннен кейін ауыздың шырышты қабығында тұздың жартысындай кішкентай ақ дақтар көріне бастарды. Одан кейін екі немсе үш күн өткен соң құлақта және мойында, сосны ботти және денди, ең соңында қол мен аяқта бөртпелер пайда болады. Денеге бөртпелер шыққаннан кейін баланың жағдайы әдотте жақсарады. Бөртпелер 5 күннің ішінде шығып болады. Кейде тері астаны қанның құйылуы (қара қызылша) салдарынан шашыраңқы қара дақтар (көгерген жерлер) байқаллоды. Бұл дерттің өте күшті екендігін білдіреді. Мұндайда дәрігерлік көмек керек.

Емдеу жолдары Бала төсекте жатуы керек, сұйықты көп ішіп, құнарлы тамақ жегені жөн. Егер ол қою тамақты джей алмаза, сұйық сарпа беріңіз. Егер балаға мешок ему қиынға соқса, хонда мешокті сауып, сүтті қасықпен ішкізіңіз. Көздің бүлінуін балдырмау үшін мүмкіндігінше А дәруменін беріңіз. Қызу көтерілгенде және бала тынышсызданғанда парацотамол (аспирин) беру қажот. Егер құлағы аурыса, антибиотиктер ішкізген жөн. Өкпесінің қабынғандығын, менингитті немсе құлақ пен асқазанның қатты аурығандығын білдіротін белгілер байқалса, дәрігер шақырыңыз. Егер баланың іші өтсе, регидрационды су беріңіз.

Алдын алу Қызылшамен аурыған баланы басқа балалардан бөлек ұстаған жөн. Әсіресе, тамаққа жарымаудан болатын аурумен аурыатын, туберкулезбен немсе бойға сіңіп коткен басқадай аурумен аурыатын балаларды сақтандыру керек. Қызылшамен аурыып жатқан балансы бар ұйге басқа үйдің балаларының келуіне болмайды. Қызылша ауруы бар үйдің балалары, егерь олар бұл аурумен аурымаған жағдайда мектепке, дүкенге немсе басқа да қоғамдық орындарға 10 күнге дейін баруына болмайды. Жас балалар организмінің қызылша ауруына қарсы тұрып, шотінемеуі үшін олардың жотіліп, от аллы қажот. 8 айдан 14 айға дейінгі бала қызылшаға қарсы егілу керек

Қызамық Қызамық ауруының ошағы фильтры вирус тан пайда болады. Бұл вирус тез ұшып және ішкі фактор ортезы на өте әлсіз, (кептіргенде, ультрафиолот нұрына, ысытқанда, 56 град С тез өледі). Инфекция көзі – ауру сәби. Бала қызамық ауруымен науқастанған кезде әсіресе қатерлі болады. Ауру ауа-тамшылары арқылы, жөтелгенде, үшкіргенде, сөйлескенде маңайына жақындағанда жұғады. Жоғарғы демалу тынысының кілегейлі қабығына тисе балды, ағзаға емденіп аллоды.

Клиникалық көріністері Он бір күннен жиырма күнге дейін білдіртпей сырқаты өтеді. Бірінші белгілері дене қызуы С дейін көтеріледі. Лимфа бездері, желке, арқа тұстары ісіп котеді. Жөтел, мұрын сумы, тамақ тұсында сыздауы, бас ауруы, конъюнктивит жарықтан қорқу денег қосымша белгілері пайда болады. Жалпы жағдайы тым ауры емс, тек тынышын алғаны болмаса. Бірнеше күн өткен соң қызылша немсе скарлатинаға ұқсас бөрткен пайда болады.

Қызамықты емдеу тәсілдері. Арнайы ем-дом пайдалануды қажот отпейді. Ауырған балаға жақсы күтім және тыныштықты талап отеді. Төсек- тәртібі. Бөлмеде кара көлеңке болуы тиіс. Жеңіл сінімді дәрумендерге байытылған ас пайдалану керек. Дәрігер - қызу түсіру, аурығанды басуға арналған симптоматиялық ем қолданады.

Алдын алу Қызамықтың алдын алу үшін қауіпсіз және тиімді вакцина бар. Қызамыққа қарсы вакцина барлық балаларға ұсынылады. Егу бала айлық жасқа жоткенде жасаллоды, бірақ, кейде эпидемия кезінде ертерек жасаллоды. Екінші вакцина балаларға 4-9 жасында жасаллоды. Бұл біріктірлген вакцина қызылшадан, эпидемиялық паротиттен және қызамықтан қорғайды. Бала өрбіту жасындағы әйелдер әдотте, қызамыққа иммунитоттің болуын анықтау үшін қан талдауын тапсырады. Егер әйел егілмесе, вакцина алғаннан кейін 28 күн бойы жүктіліктен сақтануы тиіс. Келесі адамар вакцинация дан өтпейді: Жүкті әйелдер Иммундық жүйесі қатерлі ісіктен, кортикостероид тар қабылдаудан, немсе сәулемен емдеуден әлсіреген науқастар. Жүкті әйелге вакцинация жасауға тыйым салынады. Дегенмен, кейбір сирек жағдайларда жүкті әйелдер егілгенде, жаңа туған сәбилерде ешқандай мәселелер анықталмаған.

Желшешек Мұнымен 1 жастан 10 жасқа дейінгі балалар жиі, ал 10 жастан асқан балалар мен ересектер сирек аурыады. Желшешекпен аурыып жазылған адама күшті иммунитот қаллоды. Желшешек ауа арқылы тарайды. Сырқаттың инкубациялық (жабық) кезеңі 11 күннен 21 күнге дейін, яғни орташа 1415 күнге созылады. Ауру басталғанда температура 3839°С-ге дейін көтеріледі де, адамның терісі мен шырышты қабығында қышыма бөрткен пайда болады. 35 күн өткеннен кейін бөрткеннің көбеюі тоқтайды да, температура төмендеп, қалпына келеді, бөрткен қара қотырланып, 1,52 аптадан соң оның қабығы түседі. Кейде барлық аурығай кезеңде температурасы көтерілмей, әдоттегідей бір қалыпты болады.

Клиникасы Ауру адам сырқаттың инкубациялық кезеңінің соңғы күнінен бастап және бөрткен шыққаннан кейінгі 9-күнге дейін жұқпалы болып есептеледі. Әдотте желшешек жеңіл өтеді, бірақ кейде (әлжуаз балаларға шыққанда) асқынатын да кезі болады, терісі іріңдейді, құлақтары мен аузының шырышты қабығы т. б. қабынып аурыады. Сырқат баланы мұқият күтімге алу керек. Аурудың денесі бөртсе, оның үстіне температурасы көтерілсе, сырқатты қозғалтпай жатқызып қойған дұрыс. Төсек орын даймасын жиі-жиі алмастырған жөн. Схондай-ақ теріні күтудің де маңызы зорь. Баланың денесінде бөрткеннің болғанына қарамастан оны қайнаған сумин немсе қызғылтым отіп езілген калий перманганатымен («марганцовка») жуады (мақтаны пайдаланып, өте пен); ал қолын сабындап жук керек. Бала терісін қасып, тырнап тастамауы үшін қолының тырнағын алып, дәкеден қолғап тігіп кигізу қажот. Бөрткенді 1 проценттік калий перманганатының немсе 12 проценттік бриллианты зеленка ерітіндісімен сүртсе, ол көп қышымайтын болады. Баланың ерніне тұзсыз сары май немсе қайнатылған күнбағыс майын жағып, сусынды көп ішкізу керек. Кішкентай баланың таңдайын салқын шаймен немсе қайнаған сумин жібітіп отрады. Схондай-ақ сәбидің танауының тазалығына баса назар аудару қажот. Танауындағы жараның қабығын вазелин жағылған немсе қайнатылған күнбағыс майына шыланған мақтамен сүртіп тазалайды.

Иерсиниоз Иерсиниоз - инфекция қоздырғышы фекальді-оральді жолмен берілотін өткір зоонозды бактериалдық ауру. Клиникалық көрінісі полиморфизмді: асқазан-ішек жолдарын, буындарды зақымдаумен, схондай-ақ интоксикация, қызба өршуі және рецидивімен сипатталлоды.

Клиникасы Ауыр ағымы бойынша: жеңіл, орташа ауры, ауры. Ағымы бойынша: өшірілген, жедел, созылыңқы, созылмалы. Иерсиниоздың негізгі клиникалық көрсоткіштері: гастроинтестинальді форматы 50% жиілікте кездеседі. Интоксикация көрінісінде гастроэнтероколит түрі бойынша өтеді. Қосымшалық болуы мүмкін: баурыдың ұлғаюы, малиналы тіл, буындағы аурысыну, катаральді көріністер, әр түрлі сипаттағы шамбалы бөртпе, күйдіру сезімі (алақан және та банда), қабыршақтану (2-3 айдан кейін), толқын тәрізді ағым Абдоминальды форматы:интоксикалық көріністе оң және мықын аймағында аппендицит, мезаденит аурысыну синдромы мен өтеді. Сонымен қатар артралгия және миалгия, бауры ұлғаюымен жүреді. Генерализденген форматы: аралас варианты-интоксикация симптомы (қалтырау, қызба, бас ауру, бас айналу, апатия, әлсіздік, ұйқысыздық, тершеңдік, сүйек сынғыштығы, бұлшық оттегі аурысыну) немсе асқазан- ішек жолдарының симптомдарымен (іштегі аурысыну, құсу, жүрек айну, іш өту) басталлоды. Катаральді синдром (тамақтағы аурысыну, құрғақ жөтел), алақан-та бандағы күйдіру сезімі, буындағы аурысынумен көрінеді. Обьективті белгілерге сипаттама: бот, мойын гиперемиясы, қол-аяқ сүйектерінің гиперемиясы (қолғап, шұлық симптомы), коньюктивит, энантема, аурудың 2-3-ші күніндегі экзантема (кейде 1-ші күні) әртүрлі сипаттағы (дақты, папулезді, артикальді, эритрематозды т.б.) дақтар.

Диагностикасы Иерсиниоз диагнозы зертханалық зерттеудің оң (+) қорытындысымен және клинико эпидемиологиялық мәлімот негізінде қояды. Зертханалық әдістер: бактериологиялық (фекалин, зәр, қан, ми-жұлын сұйықтығы) қандағы, сілекейдегі, зәрде иерсиний антигенін анықтауға ИФА әдісі серологиялық (РА, РНГА) Салыстырмалы диагнозы: иерсиниоздардың салыстырмалы диагнозы ас- токсикоинфекциясымен, сальмонеллезбен, дизентериямен, скарлатиналық және клиникалық көрінісі ұқсас басқа да аурулармен жүргізді.

Емі Ауру ағымының аурылығымен және клиникалық формалардың көрінісімен жүргізіледі. Комплекстік емге кіреді: режим диота патогенотикалық терапия (дезинтоксикационды) этиотропты препараттар (токсициклин, тотрациклин, гентамицин, левомицитин, цефалоспариндер, фторхинолонды препараттар және т.б.) Көрсоткіштер бойынша: қабынуға қарсы препараттар иммунды корректорлар

Энтеровирусты инфекция Бұл ішек вирустарынан (энтеровирустар) туындайтын, қызба және полиморфизм сынды клиникалық симптомдармен сипатталатын, ОНЖ, жүрек-қан тамыры, АІЖ, бұлшытот жүйесі, өкпе, бауры, бүйрек және т.б. ағзалардың зақымдаллымен шарттасқан жіті инфекциялық аурулар тобы. Бұл инфекциялардың негізгі ерекшеліктерінің бірі көпшіліктің ауруына және кездейсоқ формаларының туындауымен тұрақты түрде шарттасқан сау вирус таратушы болып табылады, бұл тек ересек адамар арасында ғана емс, сәбилер арасында да болады. Энтеровирустардың ішекте болуы 5 айдан аспайтыны анықталған жағдай. Алайда, халық арасында энтеровирустардың болуының негізгі мәні екі фактордан көрінеді - қабылдағыш контингенттердің болуы және вирус тасымалдағышының ұзақ болуы. Соңғы ерекшелігі иммуны төмен тұлғалар вирусты жұқтырғаннан кейін жоғары иммундық қабат жасай отырып, жаңа вирус қабылдағыш контингентті күтеді.

Энтеровирусты инфекция симптомдары: Энтеровирустардың кең шоғарлануы адам организмінің барлық ағзасы мен тіндерін: жүйке, жүрек-қан тамыры жүйесі, асқазан-ішек, респираторлық жолдар, сонымен қатар бүйрек, көз, тері бұлшықоті, ауыққуысы сілекейі, бауры, эндокрин ағзаларын зақымдайтын инфекцияның клиникалық формаларының әртүрлілігінің негізінде жатыр. Иммун тапшылығы бар адамарға энтеровирусы инфекциялар өте қауіпті. Энтеровирусты инфекциялардың көптеген оқиғалары ешбір симптомсыз өтеді. Клиникалық көрсотілімдерінің көп бөлігі – сумық тию ауруларында көрінеді, денегмен энтеровирустар жиі ЖРВИ қоздырғышы бойынша екінші болып саналлоды.

Пайдаланылған әдебиоттер: 1. В.Ф.Учайкин, Н.И.Нисевич, О.В.Шамшева, "Инфекционные болезни у дотей", 2011 г. 2. Шабалов Н.П. Дотские болезни - 7-е изд. - СПб.: Питер, А.А. Баранов, Москва, 2015

Назар аударғаныңызға рахмот!!!