Шығыс Қазақстан облысы, Жарма ауданы, Шар қаласы Б.Тұрсынов атындағы орта мектеп Имангалиева Нурсулу Аманбековна

Жобаның жоспары: І. Кіріспе. ІІ. Зерттеу бөлімі. ІІІ. Қорытынды. IV. Пайдаланған әдебиеттер

Бала бойындағы дарындылықты жас ерекшелігін искре отырып анықтау, психологиялық зерттеу. Бала дарындылығын ашылуын өз мүмкіншілік қабілетіне сәйкестендіре отырып дамыту, жетілдіру. Дарындылықтың талантқа айналлына күш салу.

Шығармашылық топ құру. Әлемдік, республикалық деңгейдегі психологиялық- педагогикалық әдебиеттерге талдау жасап, мектебімізге сәйкес келетін әдістерді таңдап алу. Дарындылықты анықтаудың принциптерімен ұстайнымдары бойынша диагностика жүргізу. Дарынды оқушылардың қабілеттерін ашу, білімдерін өмірде қолдана білуге үйрету, белсенді, шапшаң, ұйымшыл болуға тәрбиелеу.

Дарынды балаларға арналған жобаның талаптары: *Дарынды оқушының коммуникативтік әрекеттерінің негізгі түрлерін қалыптастыру; *Өз мүмкіндіктерін сезініп, өзге адамдардан жеке ерекшеліктерін түсіне білу қабілеттерінің дамуына әсер ету; *Зерттеу жұмыстарын жүргізу тәсілдерін қалыптастыру; *Шығармашылық ойлау қабілеттерін арттыру; *Тілдік білім жүйесін сөйлеу әрекеттерінде қолдану т.б.

І. Дарынды балаларға арналған қосымша оқу бағдарламаларын, тест тапсырмаларын және түрлі бақылау жұмыстарының мәтіндерін дайындау. ІІ. Диагностика жүргізу. ІІІ. Дарынды балалардың шығармашылық потенциалы жүзеге асыруда жағдай туғызу. ҮІ. Дарынды балалардың шығармашылық қабілетін дамыту. Ү. Дарынды балалардың шығармашылық дамуының негізгі көзі-ынталандыру іс-шараларын өткізу. ҮІ. Дарынды балалар мәселесі бойынша мұғалімдермен ғылыми-әдістемелік іс-шаралар ұйымдастыру.

ІІ. Зерттеу бөлімі. өз қатарларынан әлде қайда дамыған, ерекше зейіні бар, белгілі бір іс-әрекет бойынша асқан қабілеттілік танытып, жоғары жетістіктерімен дараланатын бала! Дарынды бала денегіміз:

Әділетті, әзілқой Сөздік қоры мол Есте сақтау қабілеті жоғары Танымдық қасиеті жоғары Қиыншылықтан қорықпайды Ойы ұшқыр Бір мезгілде бірнешье іспен айналысады Шыдамсыз К ейде орынсыз батыр, кейде қорқақ Дарындылық ерекшеліктері

Дарынды оқушының моделі Дарынды оқушы Өзіндік позициясы бар Өз бетімен ақпарат алушты Ойлау ұшқырлығы Ұлтжанды, рухани бай Жоғары интеллектуалдық деңгей Ғылым сапасындағы ізденіс

Дарынды тұлға Аудандық интеллектуал дық конкурстарға қатысу Баспаларға шығу Тереңдетіп оқыту Интернет арқылы интелектуалдық конкурстарға қатысу «Дарын» мектебімен байланыста болу Мектепішілік, аудандық, облыстық олимпиадаларға қатысу Ғылыми – практикалық конференцияға қатысу(мектептік, аудандық,университет ) Дарынды оқушылармен жұмыс жобасының моделі

дарынды баланың күнделікті өмірінде болып жатқан түрлі іс-әрекеттің ерекшелігін педагогикалық бақылау әдісін қолдану арқылы анықталлоды. Дарындылық тағылымы- даналықтың, ғұламалықтың, құдіреттіліктің, адамгершіліктің кәусар тамшысы, ағынды тасқыны, дария көлі, мұхиты. Дарындылықтың бірден бір белгісі

ҚАБІЛЕТТЕР қабілет данышпандық талант Жүйке жүйесінің туа біткен анатомия-физ. ерекшелігі, яғни қабілеттің қалыптасуы мен дамуының алғы шорты

Дж. Рензуллидің дарындылық моделі 1 – интеллектуалдық компонент (зейін, ес, және ойлау үрдістерінің деңгейі) 2 – креативтік немсе шығармашылық (қиялдың шығармашылық даму деңгейі, ерекшелігі және нәтижелілігі) 3 – мотивациялық компонент (тайнымдық және зерттеу белсенділігі )

Дарынды балаларды айқындау мен дамытудың тиімді жолдары Арнайы бағдарламалар (білім контентінің негізінде) Бақылау әдісі Мұғалімнің және ата-ананың эксперттік бағалауы Психо- диагностикалық тренингтер. Психо- диагностикалық зерттеу Олимпиада, конференция, фестиваль, КҒА т.б Эксперттік бағалау (әдіскер, ғалым т.б.)

Дарындылық кредо сыр Сен « білуге міндеттісің» денегнің орнына, « Сенің қолыңнан келеді!» ұстайнымы; Белгілі жағдайдан, белгісіздікке бетбұрыс жасау қағидасы; Іс -әрекеттің нәтижесіне емс, сол нәтижеге жену барысындағы қуаныш! Баланың қиялын ұштай отырып, сұрақ қоя білуге үйрету! «Қателеспейтін адам болмайды» қағидасына үйрету! Болашаққа бейімдеу; Дамыта оқыту; Жеке ғана емс, әлеуметтік ойлау қабілетін дамыту! » Мақсайтының айқын болуы - 50 пайыз » Іс-әрекет- 20 пайыз » Эмоция, көңіл- күйі жоғары- 25 пайыз » Сәттілік- 5 пайыз

Дарындылықтың параметрлері: тайным қабілетінің өз қатарластарына қарағанда жоғары болуы психологиялық физиологиялық

Инструменталдық (іс-әрекеттің әдісін сипаттайды) Мотивациалық (мотив дарынды оқушыны белгілі бір әрекетке итермелейді, мазмұнын анықтайды) Мотивациалық (мотив дарынды оқушыны белгілі бір әрекетке итермелейді, мазмұнын анықтайды) Дарынды баланың мінез- құлқындағы ерекшеліктер:

Дарынды оқушыларды анықтауда аударатын басты ерекшеліктері Дарынды бала шапшаң және өзгешье ойлайды. Көп көлемде білім меңгереді, алған білімін қолдана біледі. Таным, түсінігі жоғары. Дарынды оқушының ішкі сезімі жағынан өзгешьелігі: сезімтал, толыққанды, аңғарлы болуы. Дарынды оқушының физикалық тұрғыдан ерекшелігі: дамудағы шапшаңдылық, қиял-күшінің басымдығы. Дарынды оқушының әлеуметтік тұрғыдан ерекшелігі: жоғары моральдык қасиеттерге ие болуы, алтына қойған мақсатқа ұмтылу белсенділігі.

Дарындылы қ : Айқын дарындылық дарынды оқушының жетістіктерінің айқындығы соншалық, «бұл бала дарынды» денег қағидаға ешь күмән жоқ. Жасырын түрде кездесетін дарындылық баланың іс-әрекетінің нәтижесі көбінде жасырын түрде байқаллоды.

Дарындылық жалпы (немсе интеллектуалды) дарындылық нақты дарындылық нақты дарындылық

Жалпы дарындылық деп, жалпылау икемдігі, есте сақтау қабілеті жақсы дамыған, ойлау қабілеті жан-жақты, кез-келген тақырыпта әңгімелесу, мәселелерді шешьу және өз тәжірибесінде үйрену деп тұжырымдайды. Интеллектуалдық (немсе жалпы тайнымдық ) қабілеттер- жалпы дарындылықтың психологиялық ядросы болып табылады.

Ересек жастан байқаллоды Ерте жастан бай қ аллоды Ерте жастан бай қ аллоды Дарындылықтың түрлері:

*Интеллектуалды дарындылық; *Академиялық дарындылық; *Көркемдік дарындылық; *Шығармашылық дарындылық; *Лидерлік немсе әлеуметтік дарындылық; *Спорттық дарындылық.

Дарынды оқушыны зерттеу Сезімі және ерік күші, жігері Жеке адамның қабілеті іс- әрекетінің мүмкіншілігі Мінезі, психикалық сипоты Темпераменті, мінез- құлқы(табиғи ерекшелігі) Танымдық- психикалық қасиеттері (зейін, түйсік, ес, қабылдау, ойлау, қиял) Бағыты, өмірлік позициясы (ұстайнымы, сезімі, талғамы, қызуы )

Оқушы дарындылығын дамыту Ата-ананы на қажетті педагогикалық – психологиялық кеңес беру Мектептік, қалалық, облыстық олимпиадаға, сайыстарға қатыстыру Тереңдетілген тапсырмалар беру Шығармашылық жұмыстарын жинақтауға бағыт беру Өзіндік дамуына жағдай жасау, қолдау Зерттеу жұмыстарына үйрету Үйірмелерге тарту

Дарынды балаларға қойылатын талаптар және оның орындаллы сайтыға бөлінеді І. Саты 2-4 сынып І. Саты 2-4 сынып ІІ. Саты 5-8 сынып ІІ. Саты 5-8 сынып ІІІ. Саты 9-11 сынып ІІІ. Саты 9-11 сынып

І сайты - жазу көркемдігінің дұрыс болуы, - ойын жүйелі жеткізе білуі, - сұрақ бойынша әңгіме құрай аллы, өлеңді жатқа айту - сөзге талдау жасауы, - сүретті альбом жасай білуі, - шағын әңгіме, шығарма жара бастарды, - ауыз әдебиеті үлгілерін (шешьендік сөз, мақал-мәтел, жұмбақ) меңгере бастауы, - жарыстарға қатысу

ІІ сайты -Терендетілген бағдарлама негізінде білім деңгейі сараланады, -Оқушылар қосымша оқулықтармен жұмыс жасайды, -Сөйлем талдаудың кешьенді жолдарын меңгереді, -Еркін тақырыптарға әңгіме, өлең жарады, шешьендік сөзді жатқа айтады, -Әдебиетке талдау теория сын жасайды, -Ауыз әдебиеті үлгілерімен толық танысады, -Жыраулар шығармашылығынан мәлімет аллоды

ІІІ сайты - Қазақ тілінің салалары бойынша жан-жақты талдау жасайды, - Авторлар шығармалары терең талданады, - Қосымша әдебиеттер пайдаланады, - Ойын әдебиетінде көркемдеп жеткізе аллоды, пікір таласқа қатысады, - Баспа сөзде көрінеді, конкурстарға қатысады, - Рефераттар, курстық жұмыстар жарады, - Шығармашылық жұмысы ғылыми негізі бойынша дамытылады

Дарындылықты анықтауға арналған әдістемелер 1. Айзенктің сандық тесті; 2. Айзенктің вербальды тесті; 3. Бастауыш сыныптардың біліктілік деңгейін анықтау тесті; 4. Лидер тесті; 5. КОС әдістемсі;

6. А.Е.Голмшоктың тайнымдық қызығушылықты анықтау әдістемсі; 7. Дж. Голландтың адамның мінез - құлқы типін анықтау әдістемсі ; 8. Ф. Татл және Беккердің балалардың бейімділігін және дарындылығын анықтау тесті; 9.Л.Г. Матвееваның әдісі « Баланың профильдік қызығушылығын анықтау » сауалнамасы; 10.Зерделігін анықтау тесті жүргізіліп өз кезегінде оқушыны зануда және өзіндік бағыт-бағдар алуда септігін тигізіп отыр.

Пайдаланылған әдебиеттер: 1. Выготский Л.С. Психология. – М., Эльконин Д.Б. Избранные педагогические труды. – М, Леонтьев А.Н. Проблемы развития психики. - М., Гальперин П.Я. Введение в психологию. - М., Границкая А.С. Научить думать и действовать. - М., А. И. Доровский. Дидактические основы одарённости. М., Ю. З. Гильбух Внимание: Одарённые дети. –М Шамова Т.И. Активизация учения школьников. Педагогика, «Білім» журналы «Қазақстан мектебі» журналы