Дәрілік затрат және дәрілік формула Дәрілік затратмен жұмыс жасау Дәрілік затратды енгізу Орындаған: Есенбай Аяжан Мақсұтова Лаура

Жоспары: І. Кіріспе ІІ. Сұйық дәрілік формула 1) Сұйық дәрілік формуладың артықшылығы мен кемшілігі. 2) Еріту 3) Сұйық дәрілік формула технологиясында қолданылатын ерітікіштер. ІІІ. Қорытынды ІV. Пайдаланған әдебиеттер

КІРІСПЕ Көптеген мамандар біздің планетамыздағы өмір бір суллы ерітіндіден пайда болды деп санайды. Су ерітінді ретінде адамдардың назарян бұрыннан аударған. Ежелден философ тар, әсіресе Аристотель ( жж.б.з.д), суды табиғаттың басты элементі деп санаған. Алхимиктер әрбір сұйықтыққа және ерітінділерге өте үлкен мән берген. Олар химиялық ауысымдар қатты қалыптағыға қарағанда ерітінділерде жеңіл өтетінің арте түсінді. Ежелгі химиктер барлық сұйықтықты су деп атаған. Сынап қана бұған жатпады, ол әр түрлі температура да өзінің қалпын өзгерпеген және көптеген металлдарды, алтынды да, еріткен. Ерітінділердің ерекше маңызын түсінген алхимик тер бүкіл қатты денені ерітетін ерітінді іздеумен айналысқан. Осы ізденісте олар көптеген етінділер тапқан, оларды қазір біз органикалық деп атаймыз. Дәрілік форма – ол көмекші және технологиялық операцияға сәйкес материалды форма. Биофармация дәрілік форманың ғылыми түсіндірмесін берген. Ол дәрі-дәрмектің дұрыс әсерін тигізетін және клиникаларға керекті дәрілік формула. Қазіргі танца дәрілік затратдың рационалды тағайындауы оның ғылыми дәрілік форма сына сәйкес болу керек.

Сұйық д ә рілік формула Сұйық дәрілік формула – ол ерітіндідегі еріткіштердің қосылыстары. Олар өсімдік материалынан алынады. Сұйық дәрілік формула дәріханаларда жасалатын 60% дәрі-дәрмектерін құрайды.

Сұйық дәрілік формуладың артықшылығы мен кемшілігі. Сұйық дәрілік формула басқа дәрілік формулаға қарағанда кең қолданылады: 1) Белгілі технологиялық әдіс қолдана отырып, агрегаттық күйдегі дәрілік затты ерітіндіде ерітіп оның ағзаға емдік қасиетін арттырады; 2) Сұйық дәрілік формула өзінің әр түрлі қосылыстарымен және қолдану тәсілдерімен ерекшеленеді; 3) Сұйық дәрілік формуладың қосылысында кейбір дәрілік затратда қоздыратын әрекеттін аз болуы (бромидтар, йодидтар және т.б.); 4) Мұндай дәрілік формула қолдануға өте ыңғайлы және жеңіл; 5) Сұйық дәрілік формулады қолдану барысында дәрілік затратдағы азы немсе жағымсыз дәмдерді білдірмеуге болады, әсіресе балаларға арналған дәрілерге қолданылары; 6) Мұндай дәрілік формула, қатты дәрілік (порошок, таблетка және т.б.) формулаға қарағанда, ішкен кезде тез сіңіп жил дам әрекет жасайдың; 7) Жұмсарту және бүркеуіш әрекет осы сұйық жәрілік формулада көп байқалады.

Сонымен қатар, сұйық дәрілік формуладың кемшіліктері де баршылық: 1) Олар көп сақтауға бейімделмеген, өйткені сұйық күйінде олар реакцияланады; 2) Ерітінділер микробиологиялық бұзылуға тез ұшырайды, олардың сақталу мерзімі – 3 тәуліктен аспайды. 3) Сұйық дәрілік формулады жасау үшін көп уақыт және арнайы ыдыс талап етеді, тасымалдауға қолайсыз; 4) Сұйық дәрілерде, басқа дәрілерге қарағанда, дәлдік мөлшерін анықтау өте қиын, өйткені қасықпен немсе тамшымен мөлшерленеді. Сонымен, сұйық дәрілік формула қазір кең қолданылатын дәрілік форма. Өзінің жоғары сапасына қарай сұйық дәрілер келешекте де жаңа дәрі-дәрмектер шығаруда кең қолданылады деп ойлаймыз. Сұйық дәрілік формулады сақтауға қиын болғанмен олардың шығарылуы азайған жоқ, сондықтан дәрілік технологияда сұйық дәрілік формулады зерттеу өте маңызды болып келеді.

Сұйық дәрілік формула былой бөлінеді: 1) Тысқы қолданыстағы дәрі-дәрмектер, 2) Ішкі қолданыстағы дәрі-дәрмектер, 3) Инъекциялық қолданыстағы дәрі-дәрмектер.

Ішкі қолданыстағы сұйық дәрілік формула микстура (лат. mixturae «араластыру») деп аталады. Мұнда дисперсиялық орта болып тек су ғана болып келеді. Микстура үш ингредиенты құралады. Қатқыл дисперсия тез отыратын және ішу алдында шайқалатын болады. Дәріханалық тәжірибеде оларды шайқалмалы микстура денди mixturae agitandae (от лат. agito «шайқау»). Жұқа ерітінділерді тұнбалы микстура деп атайды mixturae turbidae (от лат. turbidus «бұлдыр»). Микстуралар ас (15 мл), десерт (10 мл) және шай қасықпен (5 мл) мөлшерленеді. Ішуге арналған ерітінділерді 5-15 мл немсе шамбалы суда араластырып ішуге тамшылармен белгілейді. Тысқы қолданыстағы сұйық дәрілік формулады шаюға, тартуға, сылауға жазып береді. Олардың құрамында судан басқа этанол, глицерин, әртүрлы майлар және басқа да сұйықтықтар болуы мүмкін.

Сұйық дәрілік формула технологиясында қолданылатын ерітікіштер. Еріткіштер деп әртүрлі затратды ерітетін зат. Еріткіштерге мынадай қасиеттері бар затрат жатады: 1) Белсенді ерігіштігі бар; 2) Еритін затқа агрессияшыл емс; 3) Улылығы және өртке қауіптілігі аз; 4) Қолайлы және ттарзан. Әр зат бір затқа еріткіш болып келеді. Алайда, тәжірибе жүзінде реіткіштерге тек белгілі қасиеті бар затратды жатқызады: 1) Сақтауға қолайлы болуы тиіс; 2) Жоғары еріткіш қасиеті болу керек; 3) Арзан және жалпы қолданысқа ыңғайлы болуы тиіс; 4) Иісі мен дәмі жағымсыз болмауы керек; 5) Өртке қауіпті және ұшпалу болмауы керек; 6) микрооганизмдердің даму ортасы болмауы керек.

Ерітінділер болады: Ә) қаныққан Б) пересыщенный. Қанықпаған ерітіндіге еру шегі толмаған ерітінді атаймыз. Қаныққан ерітінді ол көп затон құралған ерітінді. Пересыщенный ерітінді дегеніміз – мұнда еріген зат дұрыс ерігенге қарағада көп болатын ерітінді. Дәріханаларда көбінесе қанықпаған ерітінділер дайындайды. Қатты және сұйық дәрілік затратдан басқа газ тәрізді ерітінділерде қолданыста бар, мысалы, аммиак (10-25%), хлореллы сутегі (25%), формальдегид (36,5-37,5%) және т.б. Дәріханаларда мұндай ерітінділер сумин араласытырылады.

Органикалық және бейорганикалық ерітінділер. Бейорганикалық ерітінділерге: суды жатқызамыз, ол табиғатта ең кең тараған еріткіш, сұйық аммиак – метал ерітетін жақсы еріткіш. Органикалық еріткіштерді маңызы өте зорь. Олар көмірсулар, спиртер, жай және күрделі эфирлер, кетон дар. Табиғатына қарай еріткіштер суллы және суллы емс болып бөлінеді.

Ұшпайтын еріткіштер Вазелин майи, сұйық парафин (Oleum vaselini, Paraffinum liquidum) Вазелин майи, сұйық парафин – түссіз, иіссіз, дәмсіз жабысқақ сұйықтық. Вазелин майи суда және спирте ерімейді. Хлороформмен, смайлы майлармен, касторовый майдан басқасымен жақсы араласады. Медициналық тәжірибеде вазелин майи іш жүргізетін дәрі ретінде және басқа тысқы қолданыстағы дәрілік формула жасауда (тамшы, мазь) қолданылады. Вазелин майин шины ыдыста, күн түспейтін жердь сақталады. Глицерин (Glycerinum) Медициналық тәжірибеде глицерин 12-16% су қоспасымен қолданылады. Ол түссіз, иіссіз, тәтті дәмі бар, жабысқақ сұйықтық. Глицеринді тығыз жабылатын ыдыста сақтайды.

Солы еріткіштер Су ең ттарзан еріткіш. Минералсызданған су (Aqua demineralisata) Дәріханалық ыдыстарды және басқа да ыдыстарды жууға қолданылады. Кейде көзге тамызатын тамшылар жасауда қолданылады. Инъекция сумы (Aqua pro injectionibus) Инъекциялық дәрілер жасауда қолданылады. Оны ерекше жағдайда сақтайды, микроағзалардан сақ жердь. Ол дәрі жасауға 24 сағат ішінде қолдану тиіс. Дистилденген су (Aqua destillata) Ол ішетін су. Ол дәрі жасауға жарамсыз болып сана лады. Ол иіссіз дәмсіз болуы тиіс.

Басқа еріткіштер Метил спирті немсе ағаш. Иісі этил спиртіне ұқсас. Күшті у: мл өлтіреді. Сумен арластырылады. Изопропилоды спирт. Улы. Ацетон. Сумен және органикалық ерітінділермен араластырылады. Сірке қышқылы. Сумен, спирт пен, эфир мен араластырылады. Бензиндер. Ең басты ерекшелігі – тез ұшпалы және тез жанғыш. Хлороформ. Спиртпен, эфир мен, бензин мен араласады. Дихлорэтан. Спирпен, эфир мен араласады. Буымен дом алсу олы.

Биофармацевтикалық қасиеттері Биофармация дегеніміз дәрілік затратдың ағзаға тигізетін әсерін зерттейтін ғылым салаты. Ол дәрілердің физикалық химиялық қасиеттірін зерртеп, адам немсе жануар ішке қабылдағаннан кейін қандай әсер беретінін анықайды. Қазіргі кезде барлық зерттелетін дәрілік формула биофармацевтикалық салата қаралады. Биофармацияның ең басты мақсаты – ол дәрілік затратдың ағзаға емдік қасиетін арттыру және жанама әсерін азайту болып табылады.

Еріткіштерге қойылатын қауіпсіздік талаптары. Көптеген еріткіштер физиологиялық белсенді және органикалық өртенгіш, атылғыш болып келеді. Хош иісті көмірсілар, аминдер, кетон дар концентрация кезінде байыпты улануға және наше түрлі тері ауруларын әкеліп соғады (дерматит, ісік). Сондықтан еріткіштермен жұмыс жасау барысында техникалық қауіпсіздіктерді қатаң ұстау керек.

Қорытынды Дәрілік формула технологиясы жас ғылым. Тек 1924 ж. ол эмпирикалық білім болуды қойып ғылымға айналды. Содан бастап белсенді зеррттеу бастарды. Біздің елде биофармацевтикалық сұраққа қатты көніл бөледі. Егер талапқа сәйкес дәрілік форматы берілмесе, бірде бір дәріні қолдануға рұқсат етілмейді. Қазіргі таңда сұйық дәрілік формула дәріханалық рецептура да бірінші орын (45-50%) алып тұр. Көптеген сұйық дәрілер зауыттық жағдайда шығарылады. Еріткіштер ең маңыздысы болып келеді. Көптеген жаңа ашылған дәрілік затрат суда ерігіштігі өте нашар болып келеді, сондықтан бұл салата күшті еріткіш табуда мамандар терең жұмыс жасауда. Дәріханалық технологияда сұйық дәрілік формула жиі қолданыста.

Пайдаланған әдебиеттер: 1. Райхардт К., Растворители и эффекты среды в органической химии. К. Райхардт -М. Мир, с. 2. Райхардт К. Растворители в органической химии. К. Райхардт- Л. Химия, с. 3. Днепровский А.С.,. Теоретические основы органической химии. Днепровский А.С.,Темникова Т.И -Л.: Химия, с. 4. Фиалков Ю.Я. Растворитель как средство управления химическим процессом. Фиалков Ю.Я- Л.: Химия, с. 5. Агажданян Н.А. Резервы нашего организма. Агажданян Н.А., Катков А.Ю М.: Знание, с. 6. Краснюк И.И. Фармацевтическая технология.Учебник для студентов высших учебных заведений Краснюк И.И., Валевко С.А., Михайлова Г.В.-М.:изд.центр Акадомия, с 7. Одрит Л., Неводные растворители, пер. с англ. Одрит Л., Клейнберг Я.- М [б.м.]., с