Fakultə: Aqronomluq Kafedra: Torpaqşünaslıq,aqrokimya və ekoloji kənd təsərrüfatı Fənn: Aqrokimya Mövzu Mürəkkəb gübrələr və onların səmərəli tətbiqi Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti
Plan 1.Mürəkkəb gübrələrin əhəmiyyəti. 2.Mürəkkəb gübrələrin sadə gübrələrlə müqayisədə üstünlükləri və çatışmamazlıqları. 3.Maye kompleks gübrələr. 4.Bakterial və kompostlu gübrələrin əhəmiyyəti və onların təsərrüfatlarda səmərəli tətbiqi üsulları.
Tərkibində olan qida maddələrindən və kombinasiyalarından asılı olaraq mürəkkəb gübrələr aşağıdakı qruplara bölünür: 1.İkili mürəkkəb gübrələr; a) N-lu, P-lu (N+P) ammofos, ammonyaklaşdırılmış superfosfat; b) N-lu, K-lu (N+K) kalium şorası, potazot; v) P-lu, K-lu (P+K) kaliumlu superfosfat, kalium fosfat. 2. Üçlü mürəkkəb gübrələr: a) N-lu, P-lu, K-lu (N+P+K) nitrofaska.
MÜRƏKKƏB GÜBRƏ ÇATIŞMAMAZLIĞI 1.Mürəkkəb gübrələr digər gübrələrə nisbətən təmiz düzlardan alındığına görə olduqca bahadır. 2.Tərkiblərində qida maddələri arasındakı nisbətin əkinçiliyin təlimatına uyğun olmamasıdır. 3.Mürəkkəb gübrələrin daşınması, saxlanması və torpağa verilməsi zamanı bir tərkibli gübrələrə nisbətən 10-15% az xərc çəkilir. 4.Mürəkkəb gübrələr kimyəvi təmiz maddələrdən istehsal olunur.
BAKTERİAL GÜBRƏLƏR Bakterial gübrələr tərkibində bakteriya olan preparatlardır. Onlar bitkilər üçün bilavasitə qida deyildirlər. Lakin torpaqda mənimsənilməsi çətin olan mürəkkəb üzvi maddələri parçalayaraq bitkilərin istifadə edə biləcəyi şəkilə düşməsinə kömək edir. Bakterial gübrələrin növləri aşağıdakılardır: 1.Nitragin: bu fır bakteriyalarının fəal növü olan bakterial preparatdır. Bu bakteriyalar spesifik bakteriyadır. Bunun ayrı-ayrı növü müəyyən bitkinin kökündə fır əmələ gətirir. Məsələn, üç yarpaq yonca, lobya, soya, at paxlası və s.-in özünəməxsus nitrofinili var. Amma yonca ilə xoşanbulda nitrogen eynidir. Nitrogenlər fır bakteriyalarının fəaliyyətini yüksəldir və havanın sərbəst azotunun mənimsənilməsini yüksəldir. Nitrolkonlar torpaqda və zavodlarda istehsal oluna bilər. Zavod şəraitində hazırlanmış nitrogenin 0,5 litri 1 ha-a səpiləcək toxuma yoluxdururlar. 2. Azotobakterin - bunun tərkibində havanın sərbəst azotunu torpaqda toplamağa qadir olan bakteriyalara malik olan preparatdır. 3. Fosforabakterin - torpaqda üzvi birləşmələrin tərkibində olan fosforu minerallaşdıran bakteriyalar olur.
Azotobakterin iki formada olur: 1)Torpaq və ya torf azaotobakterin 2)Aqar azotobakterin Torpaq və torf azotobakterinlərin çürüntülü torpaqda və torfda çoxaldılır. Aqar azotobakterin xüsusi şüşələrdə olur. Əksər bitkilərin 1 ha norması 1 şüşə, kartofa 2-3 şüşə tələb olunur.
Ədəbiyyat 1. А.В.ПетербургскийАгрохимия и физиология питания растении. Москва, П.М.Смирнов; Е.А.Муравин Агрохимия. Москва, Ф.К.ВоробйовАгрохимия. Баку, Р.Г.ЩцсейновАзярбайъанда эцбрялямя системинин агрокимйяви ясаслары. Бакы, Минеральные и бактериальные удобрения. Сборник государственных стандартов и технических условий. Москва, В.М.Клечковский; А.В.Петербургский Агрохимия. Москва, Я.В.ПейвеАгрохимия и биохимия микроэлементов. Москва, 1980.