Сабақтың мақсаты: Дидактикалық: студенттердің мемлекеттік тіл, ҚР Тіл туралы» Заңы және ойды айшықты жеткізу турасында білім дағдысын қалыптастыру, таным. - презентация

1

2

3 Сабақтың мақсаты: Дидактикалық: студенттердің мемлекеттік тіл, ҚР Тіл туралы» Заңы және ойды айшықты жеткізу турасында білім дағдысын қалыптастыру, таным көкжиегін кеңейту; Дамытушылық: теория мен тәжірибені ұштастыру, сөздік қорын молайту, еркін, айшықты сөйлеу, шығармашылық қабілеттерін арттыру; Тәрбиелік: мемлекеттік тіл мәртебесінің артуына үлес қосуға, оны сүюге, асылымызды ардақтауға баулу;

4 Сабақтың жоспары: Қазақ тілі – көне тіл. Қазақ тілі – ҚР мемлекеттік тілі. Тарихтан сыр шерту. Жаттығулар.

5 Әлемдегі түркі тілді халықтар тіл туыстығы жағынан

6

7

8

9

10 Көне түркі дәуірі Орта түркі дәуіріЖаңа түркі дәуірі III, V –VIII ғасырларға тән Талас, Орхон – Енисей жазба ескерткіштері Екі кезеңнен тұрады: 1.Қараханид кезеңі: Әл-Фараби, Ж.Баласағұни («Құтадғу білік», М.Қашқари («Диуани-лұғати- ат-түрк»), А.Йассауи («Диуани хикмет» ) әйгілі шығармалары. 2. Алтын Орда кезеңі: XII-XVғ. қамтитын Хорезмидің «Мұхаббатнамесі», Құтба ақынның «Хұсрау- Шырыны», Сайф Сарайидың «Гүлістан-би- туркиі»,Рабғузидің «Қиссасул әнбиясы», қыпшақ жазбаларының бірі – «Кодекс куманикус» сөздігі жатады XV ғ. - қазірге дейінгі кезең. Жаңа дәуірдің бастапқы кезеңінде ескі қазақ жазба тілі есебінде араб жазуы қолданылды. Қазақ тілі қазіргі кириллица жазуын белгілі кезеңдерде төте жазу атаған. Араб, кейіннен латын графикаларымен ауыстырған да тұстары болған. Түркі тілдеріне ортақ тарихи жазба мұралар негізінен үш дәуірді қамтиды:

11 1989 жылы 22 қыркүйекте «ҚР Тілдер туралы» Заң қабылданып, қазақ тілі – ҚР мемлекеттік тіл мәртебесіне (статусына) ие болды жылы 11 шілдеде «ҚР Тілдер туралы» Заңы Парламентте қайтадан талқыланып, ол ҚР Президентінің Жарлығымен бекітілді. Бұл Заң бойынша, қазақ тілі ҚР мемлекеттік тілі, қазақ халқының ұлттық тілі болып есептеледі.

12 Тіл туралы Заң VI тарау, 27 баптан тұрады. I тарау. Жалпы ережелер ( 1-7 баптар); II тарау. Тіл – мемлекеттік және мемлекеттік емес ұйымдар мен жергілікті өзін-өзі басқару органдарында (8-15 баптар); III тарау. Тіл – білім беру, ғылым, мәдениет және бұқаралық ақпарат құралдары саласында (16-18 баптар); IV тарау. Тіл – елді мекен атауларында, жалқы есімдерде, көрнекі ақпаратта (19-22 баптар); V тарау. Тілді құқықтық қорғау (23-26 баптар); VI тарау. Тілді шетелдермен және халықаралық ұйымдармен қатынастарда пайдалану (27-бап).

13 ТАРИХТАН СЫР ШЕРТУ: 1989 жыл 22 қыркүйек - «Тіл туралы» Заң қабылданды жыл Тіл туралы Заңды жүзеге асыру үшін Қазақ тілі қоғамы құрылды жылдар Қазақстан Республикасының жаңа Конституциясында қазақ тілі мемлекеттік мәртебеге ие болды жыл Тіл комитеті құрылды жыл 4 қарашада Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен «Қазақстан Республикасының Тіл саясаты» Тұжырымдамасы мақұлданды жыл 11 шілде Тіл туралы Заң толықтырылып, қайта бекітілді жыл Тіл туралы Заңды күшіне ендіру туралы Мемлекеттік бағдарлама жасалды жыл Мемлекеттік тілдің қолданылу аясын кеңейту және оның бәсекеге қабілеттілігін арттырудың жылдарға арналған Тұжырымдамасы қабылданды жылдарға арналған «Қазақстан Республикасында Тілдерді дамыту мен қолданудың мемлекеттік бағдарламасы.

14

15 Ғалымдар – тіл туралы мақал-мәтелдердің мағынасын ашып, ажырату

16 Тілшілер – тіл туралы шағын эссе жазу

17 Ақын-жазушылар – тіл туралы өлең шығару немесе ақын-жазушылардың өлеңін айту

18

19 Үй тапсырмасы: «Менің тілім ХХІ ғасырда» эссе жазу.