Атырау облысы, Мақат ауданы, Доссор поселкесы. С.Шарипов атындағы орта мектеп- интернатының биология пәні мұғалімі Сапарова Клара Исрайловна. - презентация

1 Атырау облысы, Мақат ауданны, Доссор поселкесы. С.Шарипов атындағы орта мектеп- интернатының биология пәні мұғалімі Сапарова Клара Исрайловна

2 Жапырақтың сыртқы және ішкі құрилысы 1. Жапырақ қандай қызмет атқарады? 2. Жапырақтың сыртқы құрилысы қандай бөлімдерден тұраты? 3. Жүйкеленудің түрлері және атқаратын қызметі қандай? 4. Жапырақ тақтасының пішіндері қандай болады? 5. Жай жапырақтар дегеніміз не? 6. Күрделі жапырақтар деп қандай жапырақтарды айтамыз? 7. Жапырақтың сабаққа орналасуының қандай түрлері бар? 8. Жапырақтың ішкі құрилысы қандай қабаттардан тұрады? 9. Жанаспалы жасушалардың құрилысы, атқаратын қызметі қандай? 10.Жарықта және көлеңкеде өсетін өсімдіктердің ерекшеліктері қандай? 11. Жанаспалы жасушалардың тыныс саңылауы қандай қызмет атқарады ? Білу. «Миға шабуыл»

3 Сабақтың тақырыбы: Жапырақта органикалық заттардың жарықта түзілуі. Фотосинтез Оттегі О 2 Көмірқышқыл газ СО 2 Күн сәулесі

4 Саба қ ты ң ма қ сайты: Ж апыра қ ты ң сырт қ ы ж ә не ішкі құ рилысын, қ ызметін, соны ң ішінде фотосинтезді білуі тиіс.

5 Проблемалы қ саба қ : Жерге тіршілік сыйла ғ ан екеуі: Қ кызыл К ү н мен Жасыл денешік Хлороплас

6 Оқулықтағы жаңа тақырып « Жапырақта органикалық заттардың жарықта түзілуі. Фотосинтез » мәтінін игеру. Түсіну

7 І топ: Фотосинтез қандай құбилыс? ІІ топ: Фотосинтездің ашылу тарихы ІІІ топ: Жарықта, жасыл жапырақта органикалық заттың түзілуне тәжірибе жасау ІV топ: Фотосинтез кезінде оттегі бөлінетінін дәлелдейтін тәжірибе жасау Танныстырилым (постер қорғау) Қолдану

8 Жапыра қ ты ң қ ызметі қызметі Органикалық зат түзеді (фотосинтез) Газ алмастыру Органикалық заттарды қорға жинау Жасушадағы артық суды буландырады Көбеюге қатысады

9 Жапыраққа күн сәулесі түскенде хлоропласта абадан көмірқышқыл газын сіңіреді. Жарықтың әсерінен хлоропласдаты күрделі процесс жүреді. Көмірқышқыл газы мен тамырдан келген су қосилып, аллодымен қант (глюкоза) түзіледі. Бөлінген оттегі өңдегі жанаспалы жасушалардың саңылауы арқилы ауаға тара лады.

10 Өсімдіктердегі қанттың түзілуі жарық, су, көмірқышқыл газының қатысуымен тек хлоропластада болады. Ауанны көмірқышқыл газынан тазартып, оттегіні байыдаты. Күн энергиясының қатысуымен болатын құбилысты фотосинтез дейді Фотосинтез: көмірқышқыл газы + су күн сәулесі жасыл өсімдік Қант (глюкоза) + оттегі

11 Өсімдіктерде ағзалық заттардың өзгерісі қант крахмал май ақуыз көмірсулар

12 Өсімдіктерде ағзалық заттардың өзгеруі Қант майақуызкрахмал

13 Фотосинтез және тынысалу Фотосинтез Тынысалу оттегі көмірқышқыл газы

14 Фотосинтезді ң ашылу тарихы Фотосинтезді ң ашылу тарихы 1630 жылдан бастарды. Фотосинтез ү дерісі туралы к ө птеген ғ алымдарды ң е ң бектерінде базыл ғ ан жилы Голландиялы қ ғ алан Ван Гельмонт ө сімдіктер органикалы қ заттарды топора қ тан алмай ө здері т ү зетінін д ә лелдеген. Ян ван Гельмонт

15 Климент Аркадьевич Тимирязев ( г.) К. А. Тимирязев – фотосинтездегі хлорофилді ң р ө лін ал ғ аш сипота ғ ан ата қ ты орыс ғ алыми. 19 ғ асырды ң 2-жартысында К.А.Тимирязев к ү н с ә улесі энергиясы фотосинтез процесінде хлорофилл ар қ илы сі ң ірілетінін анны қ даты.

16 Жарықта, жасыл жапырақта органикалық заттың түзілу тәжірибесі 1. Пеларгония герань (қазтамақ) бөлме өсімдігі.2.Жапырақ жұмсағының көлденең кесіндісіндегі хлорофилл дәндері3. Хлорофилл дәндерінің бірнеше мың эссе үлкейтілгендегі жеке көрінісі.4. Жарық түскендегі жасыл түсті жапырақ.5.Тәжірибе үшін жапырақтың біраз жерін ғана қара қағазбен жабу. 6.Жапырақты түгелдей (ашық жерін қаллодырмай) қара қағазбен жапқандағы көрінісі. 7. Қара қағазбен түгел жабылмаған жапырақты кесіп алып қайнаған ыстық суға 1 минутқа салу. 8. Ыстық судан алып спирте қайнату (қауіпсіздіктен сақтау үшін спирт бар ыдысты су ванна сына орналастыру). 9. Спирттегі түссізденген жапырақты сумин шайып, йодтың әлсіз ерітіндісін тамызу. Крахмал бар жер көк түске боялады.

17 Фотосинтез кезінде оттегі бөлінеді. Оны тәжірибемен дәлелдеу Бөлме өсімдігі традесканцияның кішкене 2 өркенін алып, ішіне аздапсу құйылған шины ыдысқа салаты. Екі ыдыстың ішіне жанған майшамды сөнгенше ұстайды. Майшам сөнген кезде ыдыстың бетін әйнекпен жадады. Біреуін жарық жерге, екіншісін қаранғы жерге қояды. Бір аптадан соң тағы да ыдыстың ішіне жанған шырақты ұстайды. Жарыққа қойған ыдыста шырақ жануын тоқтатпайды. Қараңғыға қойылған ыдыстағы шырақ тез сөніп қалады. Жасыл өсімдік оттегін тек жарықта ғана бөлетіні белгілі баллоды

18 Сергіту сәті

19 І топ: « Қиялшылдар» Жер астанын үлкен дәу шығып күнді жұтып қойды. Елестетіңдер не болады? Неге пары соғады? ІІ топ: «Математиктер» Есеп шығарамыз. Ағаштың тамарының салмағы 5 кг аспайды. Ағаш тамарының 1 кг салмағы тәулігіне 1 гр оттегі жұмсайды. Ағаш тамары бір айда және бір жылда қанша оттегі жұмсайды. ІІІ топ «Натуралисттер» Солтүстік қиырда полярлық түн және үнемі күн аяз болады, ал теплица лорда қиыр мен қызанақтар пісіп тұрады. Айнала қар, ал теплицада көкөністер пісіп жатыр. Қияр мен қызанақтың пісіп жесім беруіне қандай жағдайлар қажет? ІV топ: «Зерттеушілер» Тәжірибе жасайық. Өсімдік жапырағына асты, үстіне вазелин жағып қойдық. Күн жилы, жапыраққа жарық, яғни күн сәулесі өте жақсы түсіп тұр. Бірақ бұл жапырақта фотосинтез жүрмейді. Неге фотосинтез жүрмейді? Талдау

20 Ван Гельмонт т ә жірибесі 80 кг 2 кг 79 кг 943 г 60 кг Т ү сіндірші, а ғ ашты ң к ө лемі мен салма ғ ы 5 жылда 58 кг қ алойша арты деп ойлайсы ң ? Жинақтау

21 Т ү сіндірші, а ғ ашты ң к ө лемі мен салма ғ ы 5 жылда 58 кг қ алойша арты деп ойлайсы ң ? Жапыраққа күн сәулесі түскенде хлоропласта абадан көмірқышқыл газын сіңіреді. Иә / жоқ Жарықтың әсерінен хлоропласдаты күрделі процесс жүреді. Көмірқышқыл газы мен тамырдан келген су қосилып, аллодымен қант (глюкоза) түзіледі. Иә / жоқ Органикалық зат түзеді, органикалық заттарды қорға жинайды. Иә / жоқ

22 Фотосинтездің ашылу тарихы 1771 жилы а ғ ылшын химигі Джозеф Пристли т ө мендегідей т ә жірибе фасады: ол екі шины қ алла қ шанны ң астаны тыш қ анды салат қ ойды. Бірінші қ алла қ шанны ң астаны тыш қ аниме бірге т ү бектегі ө сімдікті қ ойды. 5 са ғ этан со ң бірінші қ алла қ шанны ң астында ғ ы тыш қ ан тірі, ал екіші қ алла қ шанны ң астында ғ ы тыш қ ан ө ліп қ аллоды. Проблемалы қ с ұ ра қ. М ұ ны қ алой т ү сіндіресіз? Джозеф Пристли

23 Фотосинтез Жатын бөлмесіне бөлме өсімдіктерін көптеп өсіруге болмайды. Неге?

24 Ағаш жанғанда неге жилу бөлінеді?

25 Бағалау Шы ғ армашилы қ ж ұ мыс Фотосинтез процесіні ң ж ү руіне байланнысты жапыра қ құ рилысыны ң ерекшелігі туралы эссе базы ң дар

26 Топ басшысы топ мүшелерін бағалойды Оқушиның аты-жөні Миға шабуыл Мәтінді игеру Танныс- тырилым «Қиялшыл- дар» Ван Гельмонт тәжірибесі эссе жазу Жалпы балл бағабаға Досының көмегімен орындау. Өзі ойланнып, баяу орындау. Тез, дұрыс, жан-жақты орындау. 5-9 балл -«3» баға, балл – «4» баға, балл – «5» баға.

27