Қан түзу жүйесінің балалардағы ерекшеліктері: Қан жүйесі деп- қан түзейтін және қанды бұзатын мүшелерді айтады. Қан тірі организмдегі жалғыз жылжымалы. - презентация

1

2 Қан түзу жүйесінің балалардағы ерекшеліктері: Қан жүйесі деп- қан түзейтін және қанды бұзатын мүшелерді айтады. Қан тірі организмдегі жалғыз жылжымалы тін. Оның зат алмасуына қатысуы, қанның түйіршікті элементтері мен сарысу (плазма) арқылы жүзеге асырылады.

3 Құрсақтағы кезеңде гемопоэз (қан түйіршіктерінің түзілуі) эмбриондық кезеңнен басталады, жүктіліктің 2- 3 ші оптасынан бастап ең алғашқы қан түйіршіктері – мегало бластер- пайда болады. Жүктіліктің 6-шы оптасы мен 5- айлығы арасында қан түзілу баурыда, 3-4 айлығынан көк баурыда өтеді. Жүктіліктің 4-5 айлығынан қан түзілу сүйек майларында өте бастарды. Қан түзілудің осы кезеңінде 3 түрлі Нв түзіледі: 1-ші кезеңде Нв «Р» - эмбриондық гемоглобин, 2-ші кезеңде – Нв «F» - ұрықтық ( фетальный ) гемоглобин

4 Нв «Р» жүктіліктің оптасына дейін ғана сақталып, 10-шы оптадан бастап «F» гемоглобинімен қатар (90- 95%), «А» гемоглобині адам гемоглобині(5-10%) түзіле бастарды. Бала туылған кезде Нв «F» мөлшері 45-90% аралығында болады, бала неғұрлым арте, шала туылса, Нв «F» мөлшері соғұрлым босым болады. Өйткені А гемоглобині баллада жүктіліктің соңғы айларында көбейеді. Бала туылғаннан кейін гемопоэз негізінен майларында : алғашқыда жілік сүйектерінде, кейіннен (12-15 жас) жалпақ сүйектерде өтеді. Ақ қан түйіршіктері – лимфа түйіндерінде, көк баурыда түзіледі.

5 Эмбриональді қантүзілуінің ерекшеліктері : Адам ұрығында қан түзілу барсы құрсақ ішілік өмірінің 2- ші оптасының аяғы мен 3-ші оптаның басында басталады. Тамырлар мен қанның құрамы мезенхимадан тұрады. Қан жасалуының 1-ші кезеңі ангиобластикалық немесе эмбриональді кезең деп аталады. Оның ұзақтығы 2-3 опта. Ұрықтағы қанның алғашқы «қан ошақтары» деп аталатын ошақтар уаз қапшығының қабырғасында орналасқан мезенхимальді жасушалардың шоғырланған жиынтығынан пайда болады. Осы ошақтардың шеткі жасушалары жайылып, келешекте тамырдың ішкі қабатына айналады.

6 Ұрықтың эмбриональді дамуындағы 4-5 оптасынан бастап қанның пайда болуының 2-ші кезеңі экстрамедулярлы кезең басталады. Қан жасаушы экстрамедулярлы кезеңі бастапқыда барлық ағзаларда жүреді. Баурыда қан түзілу эмбрионның 2,6 см ұзындығында, демок ұрықтың дамуының 2-ші айының соңына қарай басталады. Баурылық қан жасау біртіндеп төмендей бастарды да, баланың туылар кезеңінде толық тоқтайды. Көкбаурыда негізінен лимфоциттер пайда болады, ал баурыда эритропоэз айқын жүреді. Бірақ лейка-тромбопоэз әлсіздеу байқалады. Қанның пайда болуының 3-ші кезеңі медулярлық немесе сүйектің қызыл кемігі майының кезеңі. Құрсақішілік дамуының 7-ші оптасында эндохондриальдік сүйектену пайда болады.

7 Сүйек кемігінің майға айналуының 1-ші белгілері баланың өмір сүруінің 4-ші жылында байқалады да, 4 жастан кейін жілікті сүйектерде қан жасалу әлсіреп, 14 ужасында толық тоқтайды. Содан кейін қанның жасалуы жалпақ кемікті сүйектерге: төс, омыртқа денесі, бұғана, бас және жамбас сүйектеріне ауысады. Ұрықтағы лимфатикалық жүйе кешірек демиды. Ұрықтық кезеннің 2-ші соңында, 3-ші айының басында алғашқы лимфатикалық жүйенің жіктелуі басталып, толық жіктелуі бала туылғаннан соң тоқтайды. Лимфатикалық жүйеге: лимфа түйіндері, көкбауры, солитарлық фоликулалар және басқа да лимфоидттық тіндердің жиынтықтары жатады.

8 Қан нәрестелік кезеңде: гемоглобиннің, эритроцитедің, лейкациттердің жоғары болуымен қатар, басқа да морфологиялық ерекшеліктерімен сипатталады. Дұрыс жетіліп туылған баланың нәрестелік кезеңінде эритроцитедің саны 5,3-7,4 х 10 г/л, ал гемоглобиннің деңгейі 20 % жоғары болады. Нәрестелерде эритроцитедің тұну жылдамдығы біршама баяу. Жоғары және төмен осмостық тұрақтылықты эритроците болады. Нәрестелердің гемоглобині мен эритроцитттердің көп болуының бірнеше себептері болады:

9 Қан түзу жүйесі ауруларын тексеру әдістері: 1-шағымдарын анықтау 2-өмір тарихы:(негізгі алынатын мәліметтер, өмірінің әр кезеніңде болған қолайсыз жайттар мен дерттері туралы мәліметтер) 3-Әлеуметтік-тұрмыстық жағдайы:(тұрған жерінің жағдайы, қаржылық жағдайы) 4-тамақтану жағдайы:(реттілігі, құнарлығы, емдәм) 5-аурыған аурулары:(балалық және пересек кезеңінде, оталар, жарақаттар, қан және оның қоспаларын құю) 6-жанұлық анамнезі:(жанұя мүшелерінің ужасы мен денсаулығы, тұқымқуалайтын аурулардың бар-жоғын анықтау).

10 Науқасты жалпы қарап тексеру: науқастың жалпы жағдайы(қанағаттанарлық, орташа, аурылықта, ауры, өте ауры, өлім халінде), есі(сақталған, өзгерген), төсектегі кейпі(белсенді, мәжбүрлі). Терісі мен оның қосалқылары, кілегей қабаттары(түсі, құрғақтығы, тері астаны қан құылулар-көгеру, қасыну іздері, тырнақ және шаг өзгерістері-үйлесімнің бұзылысы, түсуі, жұқалануы). Лимфа түйіндерінің орналасу аймақтарын қарау:ұлғаюы, ұлғаю түрлері: біртіндеп, көптеп-жүйелі, тығыздығы, қозғалғыштығы, аурысынуы. Ауаз қуысын қарау:тіл сипоты, тістері, бадамшалар өзгерісі. Құрсақты қарау: көлемі, бір бөлігінің томпаюы, пальпациясы. Бауры мен көкбаурыдың перкуссиясы мен пальпациясы: көлемі мен тығыздығы, ұлғаюы.

11 Көрсеткіштер 0-7 күн 7-30 күн 1-6 ай 6-12 ай Гемоглобин Эритроцит 4,0-6,63,6-6,22,7-4,53,7-5,3 Түсті көрсеткіш 0,85-1,15 Лейкоцит 7,2-18,56,5-13,85,5-12,56-12 Ретикулоцит тромбоцит ЭТЖ

12 Көрсеткіштер 1 жас 1-6 жас 7-12 жас жас Гемоглобин Эритроцит 3,6-4,93,5-4,53,5-4,73,6-5,1 Түсті көрсеткіш 0,85-1,15 Лейкоцит 6,0-12,05-124,5-104,3-9,5 Ретикулоцит Тромбоцит ЭТЖ