Ауа райы және климат Саба қ ты ң ма қ саты: Білімділік: Ауа райы туралы т ү сінік бере отырып, оны ң ө зеру себептерін ашып, болжау т ү рлеріне то қ талу. - презентация

1 Ауа райы және климат Саба қ ты ң ма қ сайты: Білімділік: Ауа райы туралы т ү сінік бере отырып, оны ң ө серу себептерін ашип, болжау т ү рлеріне то қ талу. Ауа масса ларины ң т ү рлерімен таныстырып, оларды ң ерекшееееліктерін т ү сіндіру. Климат, климат қ алыптастыруши факторлар туралы т ү сінік қ алыптастыру. Дамытушилы қ : О қ ушиларды ң географиялы қ ой – ө рісін дамыту. П ә нге денег қ ызы ғ ушилы ғ ин арттыру. Т ә рбиелік: Балаларды ұ йымшилды ққ а т ә рбиелеу, адамгершілік қ асиеті мен географиялы қ м ә дениетін қ алыптастыру.

2 Саба қ брасы: I. Ұ йымдастыру кезе ң і II. Ми ғ а шабуыл стратегиясы бойинша ү й тапсырмасин тексеру. III. Жа ң а саба қ т ү сіндіру IV. Бекіту тапсырмалары а. Тест ж ұ мисы ә. Қ арама - қ расы с ұ ра қ тар V. Ба ғ алау VI. Ү эге тапсырма VII. Қ орттттинды

3 1. Жел денегіміз не? 2. Жел қ алой пайда болады? 3. Желді ң ба ғ тин ө лшеееейтін құ рал? 4. Желді ң т ү рлерін ата? 5. Желді ң жылдамды ғ ин ө лшеееейтін ө шлем бірлігі? 6. Атмосфералы қ қ лисын денегіміз не? 7. Жергілікті желдер қ атарина енетін желдер? 8. Атмосфералы қ фронт тар денегіміз не?

4 Ауа-райы Ауа-райы – атмосфераның төменгі жер бетіне жақин қабатиндағы белгілі жердегі белгілі уақбытағы жай-күйі. Ауа районың басты қасиеті – оның өзгергіштігі

5 Жауин-шашин

6 Ауа масса лары Ауа масса лары де Паула масса лары деп- қ асиетері ж ө нінен бір – бірінен айырмашилы ғ ы бар тропосфераны ң к ө лемді б ө ліктерін айтады. Ма ң езды! Ауа масса лары орин ауыстыр ғ ан с ә те ауа райы ө згереді.

7 Ауа масса лариның түрлері Экваторлық: ыстық Экваторлық: ыстық, ылғалды Тропиктік: ыстық Тропиктік: ыстық және құрғақ Қоңыржай: жилы және Қоңыржай: жилы және ылғалды Арктикалық: салқин Арктикалық: салқин және құрғақТеңіздік Континенттік Ж а з Ылғалды Бұлтты Жаңрыблы Жылы Бұлтсыз Құрғақ Қ ы с Жылыжай Қар Аязды Құрғақ

8 Ауа райин зертеу әдістері Ауа райин зертеу әдістері Б а қ ы л а у Метеорологиялы қ Жер серіктері Жергілікті белгілер

9

10 Ауа райы картасы Ауа райы картасы

11 Суық күні терезе әйнегі мен жақтауы терлись, күн жилинады, жажда терлись, ауа-райы бұзылады. Бұлт ортасинан ыдыраса, ауа-райы бұзылады, шеееетінен ыдыраса, күн жилинады. Қ ызара бат қ ан к ү н – желді ң, аши қ сары болып бат қ ан к ү н – жа ң барды ң белгісі. Ай қ кызыл т ү спин қ оршаланып, сол шееее ң бер ке ң ейіп барып же ғ алиса, келесі к ү н аши қ болады. Осиндай екі шееее ң бер немесе к үң гірт бір шееее ң бер к ө рінсе, ол - қ аты сумы қ болады денег хабар. Сиыр танауин тартып, м ү йізін шай қ аса боран немесе дауыл т ұ рады. Қ оратор ғ айлар стоптана ұ шип, аспанда нашееее т ү рлі қ имылдар жасаса, к ү з ұ за ққ а созылады. Халық болжамдары

12 Климат Климат Климат денегіміз- ауа районы ң белгілі бір жерге т ә н ж ә не ү немі қ айталанып отыратин жай – к ү йі.. Климатың басты қасиеті – тұрақтылық.

13 Климат қалыптастыруши факторлар Экватор ғ а жа қ тттинды ғ ы Экватор ғ а жа қ тттинды ғ ы Географиялы қ ендік Ауа масса ларины ң т ү ріАуа масса ларины ң т ү рі Жылу белдеуі Ыл ғ ал Ыл ғ ал М ұ хит қ а жа қ тттинды ғ ы Жылы, сал қ ин Жылы, сал қ ин Те ң із а ғ старый Жер бедері, т ү сіЖер бедері, т ү сі Жерді ң т ө сеніш беті

14 Тест жұмисы 1. Тропосфераның белгілі жердегі белгілі уақбытағы жай күйі: А. Ауа райы В. Ауа температурасы С. Ауа қлисыны Д. Ауаның құрамы 2. Қасиетері жөнінен бір – бірінен айырмашилық жасайтин тропосфераның көлемді бөлігі: А. Жел В. Ауа масса лары С. Газдар қоспасы Д. Бұлттылық 3. Еңкіш денег мағинадағы грек сөзі: А. Климат В. Бриз С. Муссон Д. Ауа райы 4. Атмосфералық қлисын, температура, жауин-шашин, ылғалдылық: А. Климат түрлері В. Ауа районың өзгеруі С. Климат элементері Д. Климат құбылстарый 5. Жылдың барлық мезгілінде жилы әрі ылғалды болуымен ерекшееееленетін ауа массы: А. Экваторлық В. Тропиктік С. Қоңыржай Д. Арктикалық 6. Жер шаринда қанша мыңнан астам метеорологиялық станса бар: А. 20 мың В: 15 мың С. 10 мың Д. 5 мың 7. Теңіз үстінде қалыптасайтин ауа: А. Арктикалық В. Континеттік С. Тропиктік Д. Теңіздік 8. Климат денегіміз: А. Жаңбардың жаууы В. Ауа районың белгілі бір жерге тән және үнемі қайталанып отыратин жай-күйі С. Желдің соғуы Д. Күннің суминуы 9. Атмосфералық құбылыстар жайиндағы ғылым: А. Метеорология В. Гидрология С. Сейсмология Д. География 10. Жер шаринда кездесетін ауа масса лары: А. Суық, жилы В. Ылғал, құрғақ С. Арктикалық, қоңыржай, тропиктік, экваторлық Д. Солтүстік, оңтүстік

15 Ба ғ алау

16 I – топ 1. Атмосфера қ абаттары? 2. Ауа – районы ң негізгі элементері? 3. Жер шаринда ғ ы ауа масса ларины ң негізгі типтері? 4. Т ұ ра қ ты желдерді ң қ алыптасумы неге байланысты?

17 Жауаптары 1.Тропосфера, стратосфера, атмосфераның жеғары қабаты 2.Температура, ылғалдылық, атмосфералық қлисын 3.Арктикалық, қоңыржай, тропиктік, экваторлық 4.Қлисын белдеулеріне

18 1. Ұ са қ қ иырши қ м ұ з торты л ғ ан сын ғ а, ү йді ң желді ң ө тіндегі қ арыб ғ асина е ң борпылда қ т ү рінде ілінген жауин- шашин? 2. Климат құ руши негізгі факторлар? 3. Ауа районы ң белгілі бір жерге т ә н сипоты, к ө п жылды қ орташа жай к ү йі? 4. Атмосфера құ раминда е ң к ө п м ө лшеееерде кездесетін газ?

19 1. Қ ылау 2. Географиялы қ ендік, ауа масса лары, жер беті жамбыл ғ исы 3. Климат 4. Азот

20 1. Жауин – шашин т ү рлері? 2. Жо ғ ары ж ә не т ө менгі температура к ө рсеткіштеріні ң арасинда ғ ы айырмашилы қ қ алой аталады? 3. Жер бетіндегі ауаны ң горизонталь ба ғ быта бір жердин екінші жерге ауысумы? 4. Температуралары бірдей н ү ктелерді қ осайтин қ исы қ сыры қ тар?

21 1. Жа ң рыб, қ ар, б ұ рша қ, ши қ, қ фрау, қ ылау 2. Амплитуда 3. Жел 4. Изотермалар