Күй музыкалық жанр, қазақ халқының аспаптық пьесасы. Домбыра, қобыз, сыбызғыда шығарылып, тартылып келген. Музыка өнерінің дамуына байланысты, күйлер. - презентация

1

2 Күй музыкалық жанр, қазақ халқының аспаптық пьесасы. Домбыра, қобыз, сыбызғыда шығарылып, тартылып келген. Музыка өнерінің дамуына байланысты, күйлер халық аспаптары оркестрлерінің репертуарларында көп орындалады. Күй қазақ, қырғыз, өзбек халықтарының аспаптық музыка сына тән актау. М. Қашқариға сілтеме жасай отырып, күй сөзінің төркіні "көк" денег түркі сөзінен шығуы мүмкін денег болжамдар бар.музыкалық жанрқазақДомбырақобызсыбызғыдақырғызөзбек Күй музыкалық жанр, қазақ халқының аспаптық пьесасы. Домбыра, қобыз, сыбызғыда шығарылып, тартылып келген. Музыка өнерінің дамуына байланысты, күйлер халық аспаптары оркестрлерінің репертуарларында көп орындалады. Күй қазақ, қырғыз, өзбек халықтарының аспаптық музыка сына тән актау. М. Қашқариға сілтеме жасай отырып, күй сөзінің төркіні "көк" денег түркі сөзінен шығуы мүмкін денег болжамдар бар.музыкалық жанрқазақДомбырақобызсыбызғыдақырғызөзбек

3 Құрманғазы Сағырбайұлы ( ) - күйші, композитор, домбырашы. Құрманғазының атақты күйлеріне мыналарды жатқызуға болады: Кішкентай, Балбырауын, Ақ желең, Серпер, Адай, Қайран шешем, Лауішкен, Аман бол, шешем аман бол, Түрмеден қашқан, Кісен ашқан, Қызыл қайың, Балқаймақ т.б. Күйлері халық арасында кеңінен мәлім. Құрманғазы орындаушылық пен күй шығару өнерін өзара шибер шендестірді. Халықтық басқа күйші – композиторларының шығармашылығында кездесе бермейтін өзгеше симметриялық ерекшеліктер, секундалық интервал дар, глиссандо, форшлаг, сияқты бейнелеу тәсілдері Құрманғазының күй форма сын дараландырып тұрады. Күйшіге кккккарнап Е.Г.Брусиловский «Құрманғазы» аты симфония, А. Жұбанов пен Ғ.Жұбанова «Құрманғазы» аты опера жажды. Құрманғазының музыкалық мұрасын зерттеуге А. Жұбанов, А. Затаевич, Б. Ерзакович, П.Аравин, Ж. Рысалдин, т.б. елеулі үлес қосты. Алматы консерваториясы, көптеген музыкалық мектептер, орталық көшелер, елді мекендер Құрманғазының есімімен аталады. Құрманғазы Сағырбайұлы ( ) - күйші, композитор, домбырашы. Құрманғазының атақты күйлеріне мыналарды жатқызуға болады: Кішкентай, Балбырауын, Ақ желең, Серпер, Адай, Қайран шешем, Лауішкен, Аман бол, шешем аман бол, Түрмеден қашқан, Кісен ашқан, Қызыл қайың, Балқаймақ т.б. Күйлері халық арасында кеңінен мәлім. Құрманғазы орындаушылық пен күй шығару өнерін өзара шибер шендестірді. Халықтық басқа күйші – композиторларының шығармашылығында кездесе бермейтін өзгеше симметриялық ерекшеліктер, секундалық интервал дар, глиссандо, форшлаг, сияқты бейнелеу тәсілдері Құрманғазының күй форма сын дараландырып тұрады. Күйшіге кккккарнап Е.Г.Брусиловский «Құрманғазы» аты симфония, А. Жұбанов пен Ғ.Жұбанова «Құрманғазы» аты опера жажды. Құрманғазының музыкалық мұрасын зерттеуге А. Жұбанов, А. Затаевич, Б. Ерзакович, П.Аравин, Ж. Рысалдин, т.б. елеулі үлес қосты. Алматы консерваториясы, көптеген музыкалық мектептер, орталық көшелер, елді мекендер Құрманғазының есімімен аталады.

4 Дәулеткерей Шығайұлы ( ) - күйші-композитор, күй өнеріндегі лирикалык бағыттың негізін салушы жилы досы Салық Бабажановтың қазасына кккккарнап «Салық өлген» аты жоқтау күйін толғайды. Төгілген әуен мен сезім терьер ырғаққа толы, шиыршық атқан «Бұлбұлын» да осы тұста шығарады. Дәулеткерейдің кейінгі туындыларында терең мазмұн мен күрделі психологизм босым. Бұл қасиет халық симфонизмінің тамаша үлгісі саналтын «Демалыс», «Төндірме», «Керілме», «Жігер» сияқты күйлерінен айқын аңғарылады.

5

6 Күйші-композитор, қазақ музыка мәдениетінің аса көрнекті қайраткері, Қазақ КСР Халық артисі Дина Нұрпейісова 1861 жилы Жаңақала ауданы, Бекетай құмында дүниеге келген. Дина Исатай мен Махамбетке кккккарнап «Кішкентай» аты күй шығарды. Динаның майданн үнді, нәзік сазды «Әсем қоңыры», тасқын атқан «Тойбастары» - терең мазмұнымен, өзгеше түр ерекшелігімен танымал туындылар. Күйшінің «Ана аманаты», «Жеңіс», «Еңбек Ері», «Сауыншы» аты күйлері – замена тынысын, өз замандастарының бейнесі мен мұрат- мақсатын күй тілінде өрнектеген шығармалар. Құрманғазы, Дәулеткерей дәстүрін дамыта отырып, кеңес дәуірінде күйшілік өнерді жаңа бір блеске көтерді. 2 рейт «Еңбек Қызыл Ту» орденімен және бірнеше медаль мен марапатталған. Күйші-композитор, қазақ музыка мәдениетінің аса көрнекті қайраткері, Қазақ КСР Халық артисі Дина Нұрпейісова 1861 жилы Жаңақала ауданы, Бекетай құмында дүниеге келген. Дина Исатай мен Махамбетке кккккарнап «Кішкентай» аты күй шығарды. Динаның майданн үнді, нәзік сазды «Әсем қоңыры», тасқын атқан «Тойбастары» - терең мазмұнымен, өзгеше түр ерекшелігімен танымал туындылар. Күйшінің «Ана аманаты», «Жеңіс», «Еңбек Ері», «Сауыншы» аты күйлері – замена тынысын, өз замандастарының бейнесі мен мұрат- мақсатын күй тілінде өрнектеген шығармалар. Құрманғазы, Дәулеткерей дәстүрін дамыта отырып, кеңес дәуірінде күйшілік өнерді жаңа бір блеске көтерді. 2 рейт «Еңбек Қызыл Ту» орденімен және бірнеше медаль мен марапатталған.

7 Домбыра қазақ халқының ең кең тараған екі ішекті, көп пернелі музыкалық аспабы. Ол – қазақтар өмірінде маңызды орын алтын, өзіндік музыкалық сипоты бар аспап. Алғаш эпикалық дәстүр шеңберінде жир, толғау, термелерді сүйемелдеуге қолданылған домбыра кейін аспаптық шығарма – күй жанрының қалыптасуына ықпал еткен. қазақ халқыныңжиртолғау Домбыра қазақ халқының ең кең тараған екі ішекті, көп пернелі музыкалық аспабы. Ол – қазақтар өмірінде маңызды орын алтын, өзіндік музыкалық сипоты бар аспап. Алғаш эпикалық дәстүр шеңберінде жир, толғау, термелерді сүйемелдеуге қолданылған домбыра кейін аспаптық шығарма – күй жанрының қалыптасуына ықпал еткен. қазақ халқыныңжиртолғау Қазақ даласының әр өңірінде кездесетін домбыралар жергілікті жер жағдайына, тұрмыс-салаты мен дәстүріне, ән, жир, күй мектебі мен әр өнерпаздың орындаушылық мәнеріне, аспапшы шиберлердің ісмерлігіне байланысты әртүрлі пішімде дамытылып, өзгеріп отырған. Ән, жир айтуға арналған домбыраның пернелері 8 – 9, әрі кеткенде 14 – 15-ке жесть, күй домбырасына 20-дан астам перне тағылады Қазақ даласының әр өңірінде кездесетін домбыралар жергілікті жер жағдайына, тұрмыс-салаты мен дәстүріне, ән, жир, күй мектебі мен әр өнерпаздың орындаушылық мәнеріне, аспапшы шиберлердің ісмерлігіне байланысты әртүрлі пішімде дамытылып, өзгеріп отырған. Ән, жир айтуға арналған домбыраның пернелері 8 – 9, әрі кеткенде 14 – 15-ке жесть, күй домбырасына 20-дан астам перне тағылады

8 Музыка– мәңгіліктің ең кермет символы, адам еңбегі мен талантының, ізденісі мен махаббатының, қайғы- қасірейті мен қуаныштарының жемісі. Әрдайым шындықты сергей сезініп, бірте-бірте дәуір стилін құрайтын тиісті ырғақ пен әуен дағдысын лезде тауып алтын халық музыкасы өмір бойы сол халықтың өміріндегі барлық оқиғаларға үн қосып келді. Сондықтан да ауыздан-ауызға тараған халықтық музыканың түп тамары, сайып келгенде, соның ырғағы мен тынысында жатыр Қазақ халқының дәстүрлі әуені – рухани мұраның ең бай қазынасы. Ғасырлар бойғы сынақтан өтіп, халық дарындылығы мен даналығын көрсете білген, үшінші мыңжылдықта ол ерекше тарихи маңызға, көркемдікке ие балды.

9

10

11 Ақан Сері, Ақжігіт Қорамсаұлы ақын, әнші, композитор. Ақан сері, Ақжігіт Қорамсаұлы (1843 жилы бұрынғы Көкшетау облысы, Үлкен Қоскөлдің маңы 1913 жилы, сонда) ақын, әнші, композитор. Ақан серінің Ақтоқты, Алтыбасар, Тер қатқан, Мақпал, Балқадиша, Сырымбет, Майда қоңыр, т.б. әндері әйел жанының сұлулығын жарқырата көрсетуімен бірге, махаббат құдірейтін асқақтата сурейттеуімен де құнды. Кеңінен танымал бұл әндер әйелдер образының галерея сын жасап, шынайы махаббат рухин ту етіп көтереді. Ақан сері ақын-әнші ғана емес, саңлақ аңшы, атбегі де. Ақынның сүйікті до сына, қимас өмірлік серігіне айналған сәйгүлігі мен қыран құстарына арналған Маңмаңгер, Қараторғай, Көкжендет, Құлагер әндерінде Ақан серіның ішкі жан дүниесіндегі бұрқаныс, қан жылаған жүрек, телегой теңіз мұң мөймілдеп тұрғандай. Ақан сері басындағы трагедиялық күй кез келген жүректі толқытады. Ақан Сері, Ақжігіт Қорамсаұлы ақын, әнші, композитор. Ақан сері, Ақжігіт Қорамсаұлы (1843 жилы бұрынғы Көкшетау облысы, Үлкен Қоскөлдің маңы 1913 жилы, сонда) ақын, әнші, композитор. Ақан серінің Ақтоқты, Алтыбасар, Тер қатқан, Мақпал, Балқадиша, Сырымбет, Майда қоңыр, т.б. әндері әйел жанының сұлулығын жарқырата көрсетуімен бірге, махаббат құдірейтін асқақтата сурейттеуімен де құнды. Кеңінен танымал бұл әндер әйелдер образының галерея сын жасап, шынайы махаббат рухин ту етіп көтереді. Ақан сері ақын-әнші ғана емес, саңлақ аңшы, атбегі де. Ақынның сүйікті до сына, қимас өмірлік серігіне айналған сәйгүлігі мен қыран құстарына арналған Маңмаңгер, Қараторғай, Көкжендет, Құлагер әндерінде Ақан серіның ішкі жан дүниесіндегі бұрқаныс, қан жылаған жүрек, телегой теңіз мұң мөймілдеп тұрғандай. Ақан сері басындағы трагедиялық күй кез келген жүректі толқытады.