HOZIRGI DAVRDA JAHON MAMLAKATLARI TALIM TIZIMI VA PEDAGOGIKA FANI RIVOJI. - презентация

1 HOZIRGI DAVRDA JAHON MAMLAKATLARI TALIM TIZIMI VA PEDAGOGIKA FANI RIVOJI.

2 REJA: Jahon mamlakatlari talim tizimi. Iqtisodiy rivojlangan davlatlar talim tizimi. Talim modellari. XX asr jahon talim tizimidagi global tendentsiyalar. Xalqaro loyihalar va talim dasturlari.

3 Jahon mamlakatlari talim tizimi. Dunyo talim makonining yuzaga kelishi, faol integratsion jarayonlar, talimni inson kapitali sifatida etirof etilishi, malumot haqidagi diplomlarning dunyo boylab tan olinishi chet el tajribasini organish jarayonini tezlashtiradi.

4 Xalqaro talim standart klassifikatsiyasi 1997 yilda XTSK (Xalqaro talim standart klassifikatsiyasi) yangilandi. Unda yettita bosqich korsatilgan. 0 – maktabgacha talim; 1 – boshlangich talim; 2 – orta talimning birinchi bosqichi; 3 – orta talimning ikkinchi bosqichi 4 – orta talimdan keyingi talim (oliy talim emas); 5 – oliy talimning birinchi bosqichi; 6 – oliy talimning ikkinchi bosqichi – oliy talimdan keyingi talim.

5 Integrasion jarayon generatorlari Birinchi turga integrasion jarayon generatorlari hisoblangan regionlar kiradi. Bunday regionga eng yorqin misol sifatida Garbiy Yevropani keltirish mumkin. Birlik goyasi 1990 yillardan Garbiy Yevropa davlatlarida talim islohotlarining asosiga aylandi. Birinchi turga mansub regionlarga shuningdek, AQSH va Kanada kabilarni ham kiritish mumkin. Jahonda integratsion jarayonlarning generatori sifatida yangi Osiyo-Tinchokeani regioni ham shakllanmoqda. Unga Koreya, Tayvan, Singapur va Gonkong, shuningdek, Malayziya, Tayland, Filippin va Indoneziya kabi davlatlarni kiritish mumkin.

6 Lotin Amerikasi Ikkinchi turga integratsion jarayonlarga muvaffaqiyatli javob qaytarayotgan hududlar tegishli. Birinchi navbatda bu Lotin Amerikasi davlatlaridir. Tarixda bolgani singari bugungi kunda ham Lotin Amerikasiga integratsion ochoqlar zonasi sifatida AQSH va Garbiy Yevropa tomonidan tasir korsatilmoqda.

7 Talim jarayoni integratsiyasiga Uchinchi turga talim jarayoni integratsiyasiga kam etibor qaratayotgan regionlar kiradi. Mazkur guruhga Saxara janubidan boshlab Afrika davlatlarining katta qismi, janubiy va janubiy- sharqiy Osiyoning qator davlatlari, Tinch va Atlantika okeani havzasidagi uncha katta bolmagan orol davlatlarini kiritish mumkin. Afrika davlatlarida maktab talimining davomiyligi minimal daraja – 4 yildan kam. Mazkur hududlarda aholining kopchiligi savodsiz. Masalan, janubiy Saxarada yashovchi 140 mln afrikalik savodsizligicha qolmoqda. Maktab talimi davomiyligining eng pastligi Nigeriyada – 2,1 yil, keyin Burkina- Fasoda – 2,4 yil, Gveniyada – 2,7 yil, Jibutida – 3,4 yil.

8 Iqtisodiy rivojlangan davlatlar talim tizimi Talim togrisida gamxorlik qilish taniqli siyosatchilarning ham hamisha diqqat etiborida bolgan. Shuning uchun xam AQSHning sobiq Prezidenti R.Reyganni, Buyuk Britaniya Bosh vaziri M.Techcherni, Frantsiya Prezidenti F.Mitteranlarni maktab islohotining tashabbuskorlari deb bejiz aytishmaydi. F.Mitteran maktabni Jamiyatni harakatlantiruvchi kuch deb hisoblagan.

9 Rivojlangan mamlakatlarda pedagogik tadqiqotlar Rivojlangan mamlakatlarda pedagogik tadqiqotlarni amalga oshiradigan kop sonli ilmiy muassasalar ishlab turibdi. Germaniyada ularning soni ikki mingdan ortiq. Frantsiya, AQSH, Yaponiyada talim-tarbiya nazariyasi muammolari bilan yuzlab davlat va xususiy tashkilotlar, universitetlar, pedagogik tadqiqot markazlari shugullanmoqdalar. Ular faoliyatini esa xalqaro talim markazlari, masalan, AQSHda xalqaro talim instituti muvofiqlashtirib bormoqda. Kopchiligining faoliyati oquv dasturini takomillashtirish va qayta ishlab chiqishga qaratilgan.

10 «Yangi dunyo»ning pedagogik goyalari XX asrning 80-yillaridan boshlab Buyuk Britaniyada ham AQSHdagi singari organilishi majburiy bolgan fanlar doirasi kengaytirildi. Ingliz tili va adabiyoti, matematika va tabiiy fanlar oquv jadvalining yadrosini tashkil etadigan boldi. Qolgan oquv fanlarini tanlab olish oquvchilar va ota-onalar ixtiyoridadir. «Yangi dunyo»ning pedagogik goyalari Fransiya va Germaniya talimiga ham sezilarli tasir etayotir.

11 Iqtisodiy rivojlangan davlatlarda iqtisodiy rivojlangan davlatlarda XX asrning yillarida tabiiy-ilmiy talim dasturi tarkibiga fizika, ximiya, biologiya, bazi hollarda astronomiya, geologiya, mineralogiya, fiziologiya, ekologiya elementlari kiritilib, u AQSh va Fransiyada 4 yil, Buyuk Britaniyada 6 yil, Germaniyada 2 yil oqitiladi. Okuv dasturlarini integratsiyalash jarayonida yangi-yangi kurslar paydo bola boshladi. Frantsiyada XX asrning yillarda toliqsiz orta maktablar okuv dasturidagi tabiiy-ilmiy va gumanitar turkumiga eksperimental, iqtisodiy- gumanitar kurslar kiritiladi.

12 Xorijiy mamlakatlarda talimni tabaqalashtirish Iqtisodiy rivojlangan xorijiy mamlakatlarda talimni tabaqalashtirish eng dolzarb masalaga aylangan. Bular quyidagilar: 1. Gomogenlar – matematika va gumanitar yonalishda ish olib borsa boladigan oquvchilar. 2. Yarim gomogen – tabiiy turkumdagi fanlarni ozlashtira olishga moyil okuvchilar. 3. Gegeron – barcha fanlarni xar xil saviyada ozlashtiradigan oquvchilar va hokazo. Tabaqalashtirish jarayonining yangi muhim yonalishi toldiruvchi talimni rivojlantirish bolib qolmoqda.

13 AQSh talim tizimi Amerika Qoshma shtatlarida talim tizimining tuzilishi quyidagicha: 1) bolalar 3 yoshdan 5 yoshgacha tarbiyalanadigan maktabgacha tarbiya muassasalari; 2) 1-8- sinflargacha bolgan boshlangich maktablar (bunday maktablarda 6 yoshdan 13 yoshgacha oqiydilar); 3) 9-12-sinflardan iborat orta maktablar (bu maktablarda yoshgacha bolgan bolalar talim oladilar). U quyi va yuqori bosqichdan iborat. 4) Amerika Qoshma Shtatlarida navbatdagi talim bosqichi oliy talim bolib, u 2 yoki 4 yil oqitiladigan kollejlar xamda dorilfununlar va boshka oliy okuv yurtlari tarkibida tashkil etilgan aspirantura yoki doktoranturalardir.

14 AQShda Oliy Oquv Yurtlari Tadqiqot universitetlari: I va II guruh. Doktorlik darajasini beradi. Bu universitetlarning I va II guruhlari orasidagi farq federal moliyaviy yordam hajmi bilan bogliq, yani II guruh OOYurtlariga nisbatan kamroq mablag ajratiladi. Doktorlik universitetlari: I va II guruh. Talimning barcha bosqichlarini oz ichiga oladi. I va II guruh orasida farq ilmiy darajalar soniga bogliq: I guruh uchun 5ta yonalish boyicha 40ta doktorlik darajasi, II guruh uchun 3ta yonalish boyicha 10ta doktorlik darajasi beriladi. Magistrlik oquv muassasalari, bakalavriat va magistrlik dasturlariga ega. Bu oquv muassasasini kop tarmoqli hamda keng qamrovli universitet va kollejlar deb atashadi. I guruh – milliy, II guruh – regional hisoblanadi.

15 Bakalavr OOYurtlarining 4 yillik kollejlari – I, II guruh. – juda katta tolov asosida oqitiladigan, mamlakatning eng nufuzli universitetlari magistraturalariga kadrlar yetkazib beradigan elitar talim muassasalari. Ixtisoslashtirilgan OOYurtlari yoki bakalavr diplomi bilan qabul qilinadigan kasbiy maktablar, (tibbiyot, xuquqshunoslik, pedagogik, boshqaruv va h.) Ikki yillik kollejlar va institutlar.

16 Yaponiya talim tizimi va uning oziga xosliklari 1. Asos solingan davr yillarni qamrab oladi. Zamonaviy talimning ilk tuzilishiga asos solingan. 2. Birlashuv (konsolidatsiya) davri yillarni oz ichiga oladi. Turli maktab qonunlari chiqarilgan, tizimli talim yaratilgan. 3. Tarqalish (ekspansiya) davri yillarni oz ichiga oladi. Talim tizimi boyicha favquloddagi kengash tavsiyalariga asosan rivojlantirildi. 4. Harbiy davr yillar. Militaristik talim tizimi. 5. Zamonaviy davr. 1945dan hozirgi davrgacha talim islohotlari.

17 Yaponiyada oliy talim Yaponiyada oliy talim majburiy hisoblanadi va u kasb talimi bilan uzviy bogliqdir. Oliy talim tizimi quyidagi turlarni oz ichiga oladi: 1. Toliq sikldagi universitetlar (4 yil). 2. Tezlashtirilgan universitetlar sikli (2 yil). 3. Kasb talim kollejlari. 4. Texnika institutlari.

18 Talim modellari. XX asr jahon talim tizimidagi global tendentsiyalar Amerika modeli: kichik orta maktab orta maktab katta orta maktab 2 yillik kollej universitet tizimidagi 4 yillik kollej magistratura doktorantura. Fransiya modeli: onalar maktabi orta maktab kollej texnologik, kasbiy va umumtalim litseyi universitet magistratura doktorantura. Germaniya modeli: umumiy maktab real bilim yurti, gimnaziya va asosiy maktab oliy oquv yurti magistratura doktorantura. Angliya modeli: birlashgan maktab grammatik va zamonaviy maktab kollej universitet, magistratura, doktorantura. Rossiya modeli: umumtalim maktabi toliq orta maktab, gimnaziya va litsey-kollej institut, universitet, akademiya magistratura doktorantura. Qozogiston modeli: toliq umumtalim orta maktab kollej universitet, akademiya (bakalavriat) magistratura doktorantura

19 Xalqaro loyihalar va talim dasturlari ERAZMUS – maqsad Yevropa Ittifoqiga azo davlatlar talabalarining mobilligini taminlash (masalan, dastur doirasida 10% talabalar Yevropa mamlakatlaridagi boshqa oliy talim muasssalarda oqishga borishlari kerak). LINGVA bu dastur kichik sinflardan boshlab chet tillarni organish samaradorligini oshirishga moljallangan. EVRIKA – ushbu loyihaning maqsadi Sharqiy Yevropa davlatlari bilan amalga ooshirilayotgan tadqiqotlarni uyggunlashtirish. ESPRIT yangi axborot texnologiyalarini yaratish sohasida Yevropa universitetlalariri, kompyuter firm kuch va imkoniyatlarini birlashtirishni talab etuvchi loyiha. EIPDAS arab davlatlarida talimni rejalashtirish va boshqarishni takomillashtirish sohasiga doir dastur. TEMPUS – Yevropa Ittifoqining hamkor-davlatlarda oliy talimni rivojlantirishga yonaltirilgan dasturi. IRIS xotin-qizlarning kasbiy talim olish imkoniyatlarini kengaytirishgga yonaltirilgan loyihalar tizimi.

20 ETIBORINGIZ UCHUN RAHMAT !