Эволюция Мутация Модификациялы қ ө згергіштік Ч. Дарвин Палеонтология Берілген термин сөздерді 20 секунд ішінде есте сақтап, мүмкіндігінше көбірек термин. - презентация

1 Эволюция Мутация Модификациялы қ ө згергіштік Ч. Дарвин Палеонтология Берілген термин сөздерді 20 секунд ішінде есть сақтап, мүмкіндігінше көбірек термин сөздерді жезып шығыңыз??? Т ү р Эмбриология Биогеографиялы қ Бейімделушілік Критерий Популяция Генотип Анеуплоидия Хромосома Мутаген

2 Есеп: Полиплоидия ғ а байланнысты Қ ызылша ө сімдігіні ң хромосома жисынты ғ ссыны ң диплоидты санны 2n=18. Негізгі санды – х - ты қ олданнып, мсынадай ө сімдік т ү рлеріні ң : а) триплоиды; ә ) тетраплоиды; б) пентаплоиды; в)гексаплоидты хромосома жисынты ғ сын анны қ та ң дар.

3 Шешуі: Егер қ ызылша ө сімдігіні ң диплоидты санны 2n=18 - ге те ң бокса, аллоплоидты жисынты ғ ы, жссыныс жесушаларссыны ң мейозды қ жолмен б ө лінуіне байланнысты гаплоидты санны: n=9 - ғ а те ң. Жауабы: а) триплоиды 3*х=3*9=27 ә )тетраплоиды 4*х=4*9=36 б) пентаплоиды 5*х=5*9=45 в) гексаплоидты 6*х=6*9=54

4 Таби ғ и с ұ рыпталу- эволюцияны ң ба ғ ыттауры факторы

5 Ч. Дарвин эволюциялы қ ілімні ң негізін қ алап, оны ң қ оз ғ ауры к ү штерін ашты: Тұқым қуалайтсын өзгергіштік эволюцияға материал береді. Тіршілік үшін күрезть тұқым қуалайтсын пайдалы өзгерістері бар даралар сыртқы орта жеғдайларсына сәйкес бейімделіп табиғатта басымырақ сақталып, артсына өсімтал ұрпақ қалдыра аллоды. Ал орта жеғдайсына сайт келмейтін зиянды өзгерістері бар даралар бірте бірте жойылады. Табиғи сұрыпталу кезінде ұзақ эволюциялық жолмен тарихи даму нәтижесінде табиғатта жеңа түрлер пайда болады.

6 Таби ғ и с ұ рыптау жейсында ілім – органикалы қ д ү ниені ң тарихи дамуссыны ң обьективтік за ң ы ретінде И Дарвин теориясссыны ң негізгі б ө лімі болып санналлоды.

7 Таби ғ и с ұ рыпталу - тіршілік ү шін к ү резті ң н ә тижесі. Сырт қ ы орта факторларссыны ң ә сер етуінен белгілі бір орта же ғ дайсына бейімделген даралар са қ талып қ аллоды да белсенді немесе қ ар қ стынды т ү рде к ө бейіп артсына ұ рпа қ қ алдырады. Ал бейімделе алма ғ ан даралар о қ шауланнады немесе ө лімге ұ шырайды. С ө йтіп таби ғ и с ұ рыпталу ар қ силы эволюция процесі ж ү зиге осады.

8 Тіршілік ү шін к ү рез Т ү рішілік Т ү аралы қ Қ орша ғ ан ортанны ң қ олайсыз же ғ дайларымен к ү рез

9 ТІРШІЛІК ҮШІН КҮРЕС ТҮРЛЕРІ 1.ҚОЯН ҚАСҚЫР (Жемтігін аулау, қорех үшін) 2.ЖАТАҒАН БИДАЙЫҚ КҮРІШ (Қорех үшін) ШЕГІРТКЕ ОРТА ЖАҒДАЙЫ (әртүрлі табиғат жеғдайлары үсік жүру, қар жеку, қорехтің молдығы) ӨСІМДІК ТОПЫРАҚ (топырақтың тұзданнып сорлануы) ШЫРША (Шыршалы ормандағы қорех, жерық үшін күрез) БҰҒЫ (Қорех үшін, күйлеу бәсекселестігі)

10 Т ү рішілік к ү рез Территория ү шін к ү рез Қ орех ү шін к ү рез Т ү рішілік каннибализм Топ ішінде басымдсилы қ к ө рсету Т ү рішілік к ү резті ң мысалдары

11 Т ү рішілік к ү рез Т ү рішілік к ү рез-бір т ү рге жетатсын даралар арассында ғ ы ж ү ретін к ү рез. Т ү рішілік к ү резті ң мысалдары Қ ара ғ айлар арассында ғ ы Жары қ ү шін к ү рез Бір т ү рге жетатсын құ старты ң ұ я салатсын жер ү шін талаусы Паразитизм

12 Т ү рішілік к ү рез Құ старты ң ұ я салатсын жер ү шін талаусы Тауешкілерді ң территория ү шін таласы

13 Организмдерді ң к ө бею қ ар қ стындсилы ғ ы ж ә не тіршілік ү шін к ү рез -Барлы қ тірі организмдерді ң арты қ м ө лшерде ұ рпа қ қ алдыру ғ а қ абілетті колуі -Гендерді ң мутация ғ а ұ шырауы -Бір т ү рге жетатсын даралорды ң біркелкі болмауы Эволюцияны ң ба ғ ыттауры факторсына мысал

14 Т ү аралы қ к ү рез Т ү аралы қ к ү рез- ә р т ү рге жетатсын даралар арассында ж ү ретін к ү рез. Т ү аралы қ б ә сексе бір экологиялы қ кішігірім займа қ ты мекендейтін ә р т ү рге жетатсын даралар арассында бай қ аллоды.

15 Т ү аралы қ к ү рез Арамш ө птер мен м ә дени ө сімдіктерді ң Арассында ғ ы к ү рез Жырт қ иштар мен ү й женуарларссыны ң арассында ғ ы к ү рез

16 Қ орша ғ ан ортанны ң қ олайсыз же ғ дайларымен к ү рез Қ орша ғ ан ортанны ң қ олайсыз же ғ дайларымен к ү резке мысал Ш ө лді жердегі ө сімдіктерді ң алиса болуы; Қ усы усы қ аудандарда женуарлорды ң ж ү н жембыл ғ ысссыны ң қ алы ң ө суі; А ң ыза қ желді аралдарда тіршілік ететін ж ә ндіктерді ң қ аннаттарссыны ң же қ сы жетілуі; Қ ыс қ ы ұ й қ ы ғ а кету; Ө сімдіктерді ң к ү зге қ рай сар ғ авы

17

18

19

20 Ү эге тапсырма: О қ улы қ тан о қ ып, аызша дайсындалып колу Тіршілік ү шін к ү рез т ү рлеріне айтылма ғ ан ерекше мысалдар келтіріп колу. Қ осымша тапсырма: Таби ғ и с ұ рыптау ғ а байланнысты ғ алымдарды ң е ң бегін қ арастырып колу (Е.Паультонны ң, М. Беляевті ң, В. Сукачевті ң )

21 Жүйрік, епті Суаттың алыстығы Әлсіз ауру Қоршаған орта әсері (тасқсын, жел, қар) Табиғи сұрыпталу тірек – сызбанны талдау Табиғи сұрыпталу

22 Қолайлы жеғдай САНЫНЫҢ АРТУЫ 1999 ж 6 млн. га жер зақымдады Жаусынның аздығы Қорехтің молдығы Шегірткенің шала түрленіп дамуы 1.Жұмыртқа 2. Жас дернәсіл 3.Есейіп кале жетқан дернәсіл 4. Ерезек шегіртке Қолайлы жеғдай САНЫНЫҢ АРТУЫ 1999 ж 6 млн. га жер зақымдады Жаусынның аздығы Қолайлы жеғдай САНЫНЫҢ АРТУЫ 1999 ж 6 млн. га жер зақымдады Тірек сызбанны талда Тіршілік үшін күрез

23 Популяцияны ң ішіндегі таби ғ и с ұ рыпталуды ң формалары. Қ оз ғ ауры с ұ рыптау

24 СЕРГЕЙ СЕРГЕЕВИЧ ЧЕТВЕРИКОВ (1882 – 1959) ИВАН ИВАНОВИЧ ШМАЛЬГАУЗЕН (1884 – 1963)

25 Таби ғ и с ұ рыптауды ң формалары Таби ғ и с ұ рыптау форматы График Аны қ тамасы Мысалы 1. Қ оз ғ ауры с ұ рыпталу 2. Т ұ ра қ тандыр уши с ү рыпталу 3. Дизруптивті с ұ рыпталу

26 1 Қ оз ғ ауры с ұ рыпталу Қ орша ғ ан орта же ғ дайларссыны ң біртіндеп ө згеруі кезінде бай қ аллоды. Жеке дараларда ғ ы бір белгі ғ анна бастап қ ы қ алыпты же ғ дайан ауыт қ иды да даралорды ң фенотипі ө згереді. Осылайша же ң а популяция п.б. Ол ө з кезегінде же ң а т ү рлерді ң пайда болуларсына жол пшады. М: антибиотикттерге т ө зімді бактерия лорды ң штамдары с ұ рыпталлоды ж ә не т.б. С ұ рыпталуды ң бір т ү рін ал ғ аш рет Дарвин сипаттап жезды.

27 К ө белектердегі ө згерістер

28 Дизруптивті с ұ рыпталу С ұ рыпталуды ң б ұ л т ү рі орта же ғ дайларсына кенеттен к ү рт ө згеруі кезінде бай қ аллоды. А ғ ылшсынша дизрупт- б ө ліп тастау денег ұғ моды білдіреді. Папуляцияда ғ ы генотип топтарды ң бір-бірінен арты қ шсилы ғ ы болмайды б ұ л кезде бірнеше белгіні ң қ алыпты же ғ дайан ауыт қ уы бай қ аллоды да т ү р жекалеген топтар ғ а, жекалеген топтар жеке даралар ғ а б ө лінеді.С ұ рыптауды ң б ұ л т ү рі ө сімдіктерде жиі кездеседі.

29 Дизруптивті с ұ рыпталу Птица киви. Буревесник Бескрылая гагарка была истреблена в середине 19 века.

30

31

32

33

34 Т ұ ра қ тандыр уши с ұ рыптау. Популяциялы қ тол қ сын. О қ шаулану. Гендер дрейфі

35

36 Популяциялық толқсындар денегіміз - бұл популяциядағы дарақтар санссының өзгеруі. "Популяциялық толқсындар" ұғымсын және тіршілік толқссыны деп этап, С.С.Четвериков енгізді.

37 О қ шаулану - эволюцияны ң элементарные факторы. О қ шаулауры механизмні ң ө зі ә р қ илы болуы м ү мкін. Осы ғ ан байланнысты о қ шаулауры механизмдерді мсынадай т ө рт топ қ а б ө луге каледі: 1) эколого-географиялы қ о қ шаулаулану; 2) этологиялы қ о қ шаулану; 3) механикалы қ о қ шаулану; 4) репродуктивтік о қ шаулану.

38 Эколого- географиялы қ о қ шаулану.

39 Этологиялы қ о қ шаулану

40 Механикалық оқшаулану

41 Репродуктивтік оқшаулану

42

43

44

45

46

47