Мақсаты: 1)Білімділік. Оттектің оқушыларға жалпы сипаттамасын, табиғатта таралуын таныстыру 3)Тәрбиелік. Оқушыларды дербестілікке, табандылыққа тәрбиелеу. 2)Дамытушылық. Жаңа ақпараттарды игерте отырып,шығармашылық қабілеттері н дамытып, ғылыми танымдық икемділіктерін қалыптастыру.

Міндеттері 1)Нақты материалды өтуге байланысты оқулықтағы тапсырманы орындау. 2)Қосымша мәліметтерді пайдалана білу; 3)Білім мен білік дағдысында да, өмірде, қоғамға пайдалы еңбекте қолдана білуге үйрету.

Көрнекілігі: Интерактивті тақта, Сабақ әдісі: Сын тұрғысынан ойлау әдістері Сабақ түрі: Конференция сабақ Пәнаралық байланыс: Физика, биология, тарих, экология

1.Жер қыртысы неден құралады? 2.Жер өзгерістеріне нелер түзіледі? 3.Бос күйдегі молекулалық оттекті бөлетін реакцияны атаңыз? 4.Өсімдік әлемі жыл сайын атмосфераға қанша оттек қайтарады? 5.Өмір сүру дегеніміз... 6.Оттектің бүлдіргіш әсері? 7.Оттектің трі организмдер үшін маңызы қандай?

Оттектің табиғатта таралуы: Оттек 49,13% Кремний 26% Алюминий 7,4% Темір 4,20% Кальций 3,25 % Натрий 2,40% Калий 2,35% Магний 2,35% Сутек 1% Тағы басқалар1.85%

Конференцияға қатысушылар: Химик, физик, биолог, тарихшы, дәрігер

Биолог: Өкпедегі және ұлпадағы газдардың алмасуы.Газдардың алмасуы өкпенің көпіршіктеріндегі ауа мен қылтамырындағы қанның арасында өтеді.Ауа көпіршігі мен қанның арасында газдардың алмасуы үздіксіз жүреді.Ауа құрамында 21% оттек, 0,03% көмірқышқыл газы, 79% азот және аз мөлшерде су буы мен инертті газдар болады.Тыныс шағарғандағы ауа атмосфера ауасынан өзгеше 16% оттек, 4% көмірқұышқыл газы бар.Су буының мөлшер жоғары.Денсаулықты сақтау үшін таза ауамен тыныс алу керек.Адам 1 рет тыныс алғанда 500 мл, ал 1 минутта мл ауаны тыныс мүшелеріне, ал оның құрамындағы оттекті өкпе арқылы қанға өткізеді.Бір тәулікте 11мың литр ауаны, ал адам 70 жыл өмір сүрсе, онда ол өмір бойы 280 млн литрден артық ауаны тыныс алу мүшелеріне өткізеді екен.

Химия ғылымының тарихында оттектің ашылуы ұлы оқиғалардың қатарына жатады.Адам баласы оттың қасиетін түсінгелі сан ғасырлар өткенімен, оттың оттегінсіз жанбайтынын тек кешіректе ғана білді.Оттектің латынша аты Oxygenium грекше оксигени- қышқыл және гениум-туғызушы ұғымын білдіреді.Француз ғалымы Лавуазье оттек атауын ұсынды жылы оттектің қасиеттерін зерттеп, химиялық маңызын түсіндірді.

Физик: Двигатель цилиндріне оттек бензин буы мен ауа қоспасын сору арқылы барады, қоспаны поршень сығып, қатты қысады да электр ұшқыны арқылы от алдырылады. Көмірсутектер жанғанда пайда болатын газдардың көлемі ұлғаяды, поршеньді кері итеріп жұмыс істейді.Бензин буы мен ауа қоспасы қаншалықты қатты қысылса двигательдің қуаты соншалықты күшті болады және жанармайды да а жұмсайды.Бірақ бензиннің кейбір сорттары қатты қысымды көтере алмайды.Кейбір көмірсутектер қысым кезінде өте тез жанып, қопарылыс сияқты белгі береді.Қопарылыс толқынының поршеньді сығуынан цилиндрде дүрсілдеген қатты дыбыс шығады, осыдан детальдар уақытынан бұрын тозады, двигательдің қуаты кемиді.Бензиннің қопарылыс түрінде жануы детонация деп аталады.

Адамның өмір сүруі табиғи ортадан органикалық және бейорганикалық заттарды пайдалануына байланысты.Табиғи ортаның заттарын өзіне биологиялық қажеттілігінің қанағаттануы үшін жіне материалдық рухани мәдениетін дамыту үшін пайдаланады. Табиғи құбылыс нәтижесінже жіне адамның қарекетінің салдарынан жыл сайын 85 млрд тонна СО2 ауа бөлінеді(оның ішінде 15млрд тонналы адмның іс әрекетінен.Мысалы, Америкадан Еуропаға реактивтік лайнер 8 сағат бойы ұшқанда тонна оттекті пайдаланады екен).Шамамен мұнай оттектің көлемін 8 сағатта мың гектар орман ағаштары өндіре алады.Сол сияқты жергілікті жерімізді де алатын болсақ резеңке, пластмасса бөтелкелер, полиэтилен жаққаннан ауаға этилен газы бөлінеді, ол озон қабатын бүлдіреді немесе көктем, кү мезгілдерінде лайлы суды ішеміз, судың құрамында түрлі тұздар, микроағзалар ағзаға түседі.

Медицинада тыныс алуы қиындағанда, ауа жетіспегенде (гипоксия), тыныс жолдары ауруларына (пневмония), жүрек-қан тамырлары ауруларына, көміртегімен уланған жағдайда қолданылады. Ингаляцияны маска немесе оттегі баллонына жалғанған түтікше арқылы береді. Сондай-ақ резеңке жастықша арқылы қолдануға болады, арнайы баллоннан толтырылған Академик Н.Н.Сиротиннің әдісі бойынша энтеральды, оксигенотерапия, яғни оттегі көбігін асқазанға жіберу, оны оттекті коктейл деп атайды. Оны оттегіге кішкене қысым беріп,көпіргенше жұмыртқаның ақуызына ұстайды және глюкоза, итмұрын тұнбасы, В және С витаминдері қосылады.

Химик: Оттек периодтық жүйедегеі сегізінші элемент. Оның салыстырмалы атомдық массасы – 15,9994, тығыдығы – 1,43 кг/м3, тұрақты үш изотопы 160/99,759%, 170/0,037%, 180/0,204% бар. Оттек – қалыпты жағдайда түссіз, иіссіз газ. Оттек атомы үш жай зат: оттек О 2, озон О 3, төрт атомды оттекті О 4 түзеді.Оттек – табиғатта ең көп таралған элемент, ол ауада бос күйінде, жер қыртысында қосылыстар құрамында кездеседі.

Судағы Н 2 О, құмдағы SiO 2 массалық үлесі қанша екенін есептеңдер. 6 есеп.7 есеп. Глюкозаның С 6 Н 12 О 6 құрамында қанша процент оттек бар екенін есептеңдер 1.Кітаппен жұмыс 2.Кім тапқыр? Н 2 О НСІZnCl 2 +H Li 2 O О 2 Р 2 О 5 3.Дәлелденген эссе Оттек тіршілік тірегі деген ұғымды қалай түсіндіресің?

§20 8-есеп 58-бет