Батыс Қазақстан облысы Зеленов ауданы Трекин жалпы орта білім беретін қазақ мектебі Батыс Қазақстан облысы Зеленов ауданы Трекин жалпы орта білім беретін қазақ мектебі Отбасы тәрбиесі

Кіріспе Отбасы – адам үшін ең жақын әлеуметтік орта. Отбасы белгілі дәстүрлердің, жағымдыөнегелердің мұралар мен салт- дәстүрлердіңсақтаушысы. Отбасында бала алғаш рет өмірмен, қоршаған ортамен танысып, мінез- құлық нормаларын игереді. Отбасы баланың азамат болып өсуінің негізі болып табылады.

Ата мен ана – бала тәрбиесiнiң қамқоршысы, өнегесi. Қазақстан Республикасы Ата Заңының 27-бап, 2- тармағында "Балаларына қамқорлық жасау және оларды тәрбиелеу – ата - ананың табиғи құқығы, әрi парызы" делiнсе, "Қазақстан –2030" бағдарламасында " Әкелер мен аналардың, аталар мен әжелердiң өз балалары мен немерелерi алдындағы жауапкершiлiгiн күнделiктi есте ұстауға тиiспiз.Бiз өз балаларымыз бен немерелерiмiздi сонау алыс болашақта, олар бiздiң жасымызға жеткен кезде қандай күйде көргiмiз келедi..." делiнiп, ұрпақ тағдыры айтылады.

Бала тәрбиесiнде отбасының орны ерекше. Отбасының негiзi баланы өмiрге келтiру ғана емес, оған мәдени - әлеуметтiк ортаның құндылығын қабылдату, ұрпақтың, ата- бабалардың, ұлылардың ақыл-кеңес тәжiрибесiн бойына сiңiру, қоршаған орта, адамзатқа, өз қоғамына пайдалы етiп тәрбиелеу. Бала дүниеге келген күннен бастап ата-ананың ықпалында болып, өмiрге бағыт берушi тәрбие мектебiнен нәр алады. Бала тәрбиесiнде отбасының орны ерекше. Отбасының негiзi баланы өмiрге келтiру ғана емес, оған мәдени - әлеуметтiк ортаның құндылығын қабылдату, ұрпақтың, ата- бабалардың, ұлылардың ақыл-кеңес тәжiрибесiн бойына сiңiру, қоршаған орта, адамзатқа, өз қоғамына пайдалы етiп тәрбиелеу. Бала дүниеге келген күннен бастап ата-ананың ықпалында болып, өмiрге бағыт берушi тәрбие мектебiнен нәр алады.

"Қатты тәртiп көрсе бала күнiнде, Өнерiмен қуантады түбiнде. Бала ненi бiлсе жастан, ұядан– Өле-өлгенше соны таныр қиядан. Өнер - бiлiм берем десең басынан, Бер оқуға балаларды жасынан, Ата - анадан өсiп ұрпақ тараған, Жақсы-жаман болса, бала – соларда",- деп, ХI ғасырда Жүсiп Баласағұн айтқандай, ата-аналар балаларының жеке ерекшелiктерiн жас күннен танып, соған қарай бағыт - бағдар, тәрбие берудiң маңызы ерекше. Ата-ана балаларына жақсы тәрбие беруде қоғам алдында жауапты. Ата-ана бала тәрбиесiне ерекше мән беруi қажет. Ана– бала тәрбиесiндегi ерекше тұлға. "Қатты тәртiп көрсе бала күнiнде, Өнерiмен қуантады түбiнде. Бала ненi бiлсе жастан, ұядан– Өле-өлгенше соны таныр қиядан. Өнер - бiлiм берем десең басынан, Бер оқуға балаларды жасынан, Ата - анадан өсiп ұрпақ тараған, Жақсы-жаман болса, бала – соларда",- деп, ХI ғасырда Жүсiп Баласағұн айтқандай, ата-аналар балаларының жеке ерекшелiктерiн жас күннен танып, соған қарай бағыт - бағдар, тәрбие берудiң маңызы ерекше. Ата-ана балаларына жақсы тәрбие беруде қоғам алдында жауапты. Ата-ана бала тәрбиесiне ерекше мән беруi қажет. Ана– бала тәрбиесiндегi ерекше тұлға.

Өз отбасындағы ата - ананың үгіт – насихаты; ата - ананың үгіт – насихаты; үлгі - өнегесі; үлгі - өнегесі; үйдегі ахуал; үйдегі ахуал; отбасының психологиялық тынысы; отбасының психологиялық тынысы; ата – ананың тәрбиелік бағыт-бағдар беруі; ата – ананың тәрбиелік бағыт-бағдар беруі; әр түрлі жағдайлар болған кезде оларды шешу жолдарын таңдай білу; әр түрлі жағдайлар болған кезде оларды шешу жолдарын таңдай білу;

осы мәселелер арқылы әрбір баланың әдеті; әдеті; мінез-құлқы; мінез-құлқы; жақсы-жаманды бағалай алуы; жақсы-жаманды бағалай алуы; әділдік пен адалдықты ажырата білуі; әділдік пен адалдықты ажырата білуі;

Ата-ананың бала тәрбиесінде жіберген қателіктерінен шығатын нәтиже Іс - әрекет Нәтижесі Баланың қуанышы, күйзелісі, қайғысы секілді ішкі жан дүниесіндегі толқыныстарды көре тұра оны байқамау... Балаға қамқорлық пен бақылаудың жетіспеушілігі (гиперпротекция)

Іс - әрекет Нәтижесі Қазымырлық пен көзден бір елі таса қылмай бақылау, әсіреқамқорлық... Қазымырлық пен көзден бір елі таса қылмай бақылау, әсіреқамқорлық... Баланың жүріс-ұрысын мүлде бақылаусыз қалдыру, кетірген қателіктеріне ескертулердің болмауы... Баланың жүріс-ұрысын мүлде бақылаусыз қалдыру, кетірген қателіктеріне ескертулердің болмауы... Бала өсе келе еркіндікті қатты аңсайды, оған қолы жеткен кезден бастап жүгенсіз кетіп әр түрлі жағымсыз жағдайларға ұшырайды. Баланы тиымсыздық, тойымсыздық, ызақорлық пен алаңғасарлық, қанағатсыздыққа, тез сынып қалатын жігерсіздікке соқтырады.

Іс - әрекет Нәтижесі Ауруын, әлсіздігін сылтауратып ата-анаға дегенін істеу... Ата-ананың балаға мүлдем көңіл аудармауы... Өзімшілдік, тәкәпарлық, бағасын арттыру секілді қылықтардың қалыптасуына соқтырады. Баланың өзін қажетсіз сезінуі, ешкімге керек емес екенін түйсініп, тұрлаусыз, секм алғыш секілді жүйке әлсіздігіне соқтырады.

Іс - әрекет Нәтижесі Отбасындағы қаталдық, ата-ана өзара қарым- қатынасындағы, олардың балаларға қатынасындағы қаталдық рақымсыздық пен қатігездікке, жоқтан өзгені сылтауратып әлімжеттік жасау… Баланың ынжық, өз ойын ашық айта алмайтын қорқақ болуына әкеп соқтырады.

Іс - әрекет Нәтижесі Балаға әлі жетпейтін міндеттер жүктеп, одан ерекше үміт күту... Баланың сағын сындырып, кінәмшілдік, өзіне сенімсіздік тудырады. Себебі ол ата- анасы күткен үмітті ақтай алмаймын-ау деген қорқынышта болып, шамасы келмейтініне көзі жетіп, өзін нашар сезінеді.

Іс - әрекет Нәтижесі Тәрбиедегі қарама- қайшылық: әкесі бір сөз айтса, шешесі оған қарсы бір іс айтса, мұғалім олардың екеуін де жоққа шығарса... Тәрбиедегі қарама- қайшылық: әкесі бір сөз айтса, шешесі оған қарсы бір іс айтса, мұғалім олардың екеуін де жоққа шығарса... Бала кімнің тілін аларын білмей кімдікі дұрыс, кімнің айтқаны бұрыс екенін ажырата алмай, ешкімнің ақылын тыңдамайтын, ересектердің ой-пікірімен санаспайтын тоңмойын, тілазар болып өседі Бала кімнің тілін аларын білмей кімдікі дұрыс, кімнің айтқаны бұрыс екенін ажырата алмай, ешкімнің ақылын тыңдамайтын, ересектердің ой-пікірімен санаспайтын тоңмойын, тілазар болып өседі

Әдістер Мазмұндық көрсеткіштер Нәтижелері 2 Ықпал ету арқылы тежеу Ата-ананың балаға дегенін күштеп істеуі, қақпайлау, үстемдік пиғылын көрсету, беделімен басыну, санаспау Тартыншақ, қорқақ, қулық, ырықсыз, өтірік, жігерсіз, жалтақ.

Әдістер Мазмұндық көрсеткіштер Нәтижелері 3 Ықпал ету арқылы қуаныш сезімін ояту Орынды мақтау, мадақтау, көңілін көтеру, демалысын ұйымдастыру, керекті деңгейде қажетін өтеу Көңілі өсіп марқаяды, батырлық, өзіне сенімі, өмірге құштарлығы, қабілеттері ашылады.

Әдістер Мазмұндық көрсеткіштер Нәтижелері 4 Теріс әрекетке түрткі болатын әдістер Баланың ырқына көну, еркелету, балаға мән бермеу, бақылаусыз қалдыру, жәбірлеу, зекіп ұрысу, орынсыз кінәлау, алдау, мазақ ету, нашар үлгі көрсету. Қырсық, өзімшіл, жалқау, рақымсыз, ұқыпсыз, ынтасыз, озбыр, бірбеткей, қатыгез.

Өз жанұяңдағы ата-анаңның беріп жатқан тәрбиесін қалай түсінесің? Өз жанұяңдағы ата-анаңның беріп жатқан тәрбиесін қалай түсінесің? А.Жеткілікті- 9 оқушы. А.Жеткілікті- 9 оқушы. В.Әлі де кейбір жақтары жетіспейді-2 оқушы. В.Әлі де кейбір жақтары жетіспейді-2 оқушы. С.Жеткіліксіз-0 оқушы. С.Жеткіліксіз-0 оқушы. Ата-анаңды сыйлайсың ба? Ата-анаңды сыйлайсың ба? А.Қорыққаннан-0 оқушы. А.Қорыққаннан-0 оқушы. В.Жақсы көріп, сыйлағаннан-9 оқушы. В.Жақсы көріп, сыйлағаннан-9 оқушы. С.Қажеттіліктен-0 оқушы. С.Қажеттіліктен-0 оқушы.

Ақыл айтқанда тыңдайсын ба? Ақыл айтқанда тыңдайсын ба? А.Тыңдаймын-10оқушы. А.Тыңдаймын-10оқушы. В.Тыңдамаймын-0 оқушы. В.Тыңдамаймын-0 оқушы. С.Кейде тыңдаймын-1 оқушы. С.Кейде тыңдаймын-1 оқушы. Тәрбиелеуде қандай әдіс қолданғанды ұнатасың? Тәрбиелеуде қандай әдіс қолданғанды ұнатасың? А.Жәй сөздермен ақыл айту-9 оқушы. А.Жәй сөздермен ақыл айту-9 оқушы. В.Ұрысқан-0 оқушы. В.Ұрысқан-0 оқушы. С.Басқаша нұсқалар: С.Басқаша нұсқалар: -Сырын айту. -Сырын айту. -Құрбы сияқты болу. -Құрбы сияқты болу. -Дұрыс жол сілтеу. -Дұрыс жол сілтеу. -Аялай білу. -Аялай білу. -Досым ретінде болу. -Досым ретінде болу. -Мақтау. -Мақтау.

Ата-ананың парызы не деп ойлайсын? Ата-ананың парызы не деп ойлайсын? А.Тәрбиелеу- 7оқушы. А.Тәрбиелеу- 7оқушы. В.Қажеттілігінді өтеу-4 оқушы. В.Қажеттілігінді өтеу-4 оқушы. С.Бала өмірге келгесін, өсіру-0 оқушы. С.Бала өмірге келгесін, өсіру-0 оқушы.

Ата – аналарға ұсыныстар мен сұрақтар Ата – аналарға ұсыныстар мен сұрақтар - Мені басқалармен салыстырмасын, ол мені кемсіту сияқты көрінеді ; - Мені басқалармен салыстырмасын, ол мені кемсіту сияқты көрінеді ; - Айқайламасын ; - Айқайламасын ; - Сабақ, сабақ... дей бермей кемінде 1 сағат ауаға шығып келуге рұқсат беру ; - Сабақ, сабақ... дей бермей кемінде 1 сағат ауаға шығып келуге рұқсат беру ; - Ақылдарын қысқа да нұсқа айтсын ; - Ақылдарын қысқа да нұсқа айтсын ; - Мақтаса одан да жақсы болар едім ; - Мақтаса одан да жақсы болар едім ; - Ата - анам не істесе де мен үшін істейді ; - Ата - анам не істесе де мен үшін істейді ; - Ата - анамның барлық берген тәрбиесі, ақыл айтуы, мейрімділігі ұнайды ; - Ата - анамның барлық берген тәрбиесі, ақыл айтуы, мейрімділігі ұнайды ; - Қоятын сауалым жоқ, ата - анам аман жүрсе деп тілеймін. - Қоятын сауалым жоқ, ата - анам аман жүрсе деп тілеймін.