Орындаған: Турекулова А. Тобы: 204 а фк Қабылдаған: Сұлтанова Ж.С

Жүре пайда болған (ЖИТС, СПИД ағылш. AIDS) иммундық дефицитiнiң синдромы - Вич фонында дамитын күй - лимфоциттердiң құлау сипаттайтын CD4+нiң саны, көптiк оппортунистiк инфекциялар, инфекция емес және iсiк ауруларымен (Human immunodeficiency virus, HIV ағылшынша) инфекция.

Ғалымдардың есептеуі бойынша ЖИТС (СПИД) ең алғаш 20 ғасырдың 70 жылдары АҚШ, Гаити, Африкада тіркелген, жылдары Нью-Йорк пен Лос- Анжелес дәрігерлері адамдардан иммунитеттің нашарлығын байқаған. Олар қан тамырының ісігі (саркома Капоши) және пневманияның сирек формасымен ауыратын адамдар.

1982 жылы ауруларды бақылау орталығы жаңа ауру ЖИТС- ты тіркеді жылы француз Люком Монтанье мен американдық Роберт Галло ауру қоздырғышы туралы алғашқы мәлімет айтты.

1981 жылы Америкада (Атланта) ауруды бақылау комитетінің баяндауы бойынша гомосексуалистер арасында өкпе қабынуынан және сирек болатын жаңа түзінді /денеде/ сияқты бұрын таралмаған түсініксіз аурулардың көбеюі үреймен баяндалған.

Бұл аурудағы иммундық жүйені толық жоятындығынан бұл вирус АИВ (адамның иммунитет тапшылық вирусы) деп белгіленеді.

ЖИТС – бірте-бірте дамитын, кейде 5 жылға созылып, адамды ақыры өлімге жеткізетін кесел.

ЖИТС-пен ауру-өлім жазасына кесілгенмен бірдей. Себебі дүние жүзінде осы уақытқа дейін әлі оны толық жазатын ем жоқ. Тек қана бірақ жол-ол сақтану, алдын алу.

Инфекция көзі Вирус жұққан адам вирус тасымалдаушылар, ЖИТС-пен ауырған адамдар инфекция жұқтыру көзі болып табылады. Ешқандай ауру белгілері байқалмайтындықтан әсіресе вирус тасымалдаушылар өте қауіпті. Вирус көп мөлшерде қанда, спермада, қынап кілегейінде, емшек сүтінде болады. Көз жасында, жұлын сұйығында, сілекейде өте аз мөлшерде болуы мүмкін ЖИТС (СПИД) ауруына көбінесе нашақорлар шалдығады

Жұғу жолдары жыныстық қатынас; вирустың бірден қанға түсуі (әртүрлі инъекциялар жасаған кезде т. б. жағдайларда); анасынан нәрестеге жүғу арқылы.

ЖИТС жұғудан қалай сақтанады? Әртүрлі инфекциялардан сақтанудың ең тиімді тәсілі вакцина егу. Алайда вакцина дайындау бағытында тыңғылықты зерттеулер жүргізіліп жатса да, ондай профилактикалық препарат алу әзірше қолдан келмей отыр. ЖИТС-пен науқастанудан сақтанудың маңызды шаралары мыналар: әлеуметтік, халықаралық, мемлекеттік шаралар; жеке басты қорғауға бағытталған шаралар.

Оларға мыналар жатады: салауатты, әдепті өмір сүру; кездейсоқ жыныстық қатынастан және гомосексуалист, жезөкшелермен жақындасудан сақ болу (жыныстық партнер көп болған сайын ЖИТС жұқтыру қаупі арта түседі. Г. В. Сколубовичтін. (1989) айтуы бойынша, «Жыныстық тәртіпсіздік, нашақорлық және жезөклелік ЖИТС вирусын жұқтыру кепілі»); стерильденбеген немесе кездейсоқ біреудің шприцін, қайшысын, сақал алғышын және басқа да құрал-жабдықтарын пайдаланбау; әсіресе терісі, шырышты қабаттары зақымданған жағдайда бөтен біреудің қанымен, бөлінділерімен жанасудан абай болу;

қан құйғанда немесе донор қанынан дайындалған препараттар қабылданғанда олардың АИВ-ке тексерілгеніне көз жеткізу (ол үшін қолданылған қанның сериялык нөмерін жазып алыңыз); маникюр, педикюр жасайтын құралдардың стерильдігіне көңіл аудару; ЖИТС вирусын жұқтырып алдым-ау деген күмәнді жағдайда міндетті түрде дәрігерге көріну. Кез-келген азамат АИВ-инфекциясының жұққан-жұқпағандығын анықтау үшін Алматыда, Астанада, еліміздің басқа да ірі қалалары мен облыс орталықтарында ашылған лабораторияларға барып тексерілуіне болады.

АИТВ келесі жағдайларда жұқтырылмайды: қол алысу, құшақтасу мен сүйісу, жөтелу мен түшкіру; тағамды ішіп-жеу, ортақ ыдысты, асхана құралдарын, сүлгілер мен төсек жаймаларын пайдалану; бассейнге, дәретхана мен душқа бару; АҚТҚ-инфекциясын жұқтырған адаммен бір бөлме ішінде болу; жәндіктердің шағуы мен хайуандардың тістеуі.

ЖИТС-тің жұғу көздері және жұғу жолдары ДДҰ мәліметі бойынша АИВ жұқтырғандардың саны 2000 жылдан кейін 4050 миллионға жетуі ықтимал. ЖИТС-пен ең көп науқастанушылар АҚШ-та, Батыс Еуропа елдерінде (әсіресе Франция, Германия, Ұлыбритания, Италия), Орталық Африкада, Гаитиде тіркелген. Вирус ТМД мемлекеттерінде, Жапония, Шығыс Араб елдерінде кездесе бастады.

Әлемде ересектер мен балалар арасындағы АИТВ және ЖИТС таралу жиілігі 34,6-42,3 миллиона Всего: 34,6-42,3 миллиона Западная Европа Северная Африка и Ближний Восток Центральная и Южная Африка 29.4 млн. Азия Восточная Европа и Центральная Азия 1.2 млн. Южная и Юго-восточная Азия 6 млн. Австралия и Новая Зеландия Северная Америка Карибский бассейн Латинская Америка 1.5 млн. Восточная Азия и Тихоокеанский регион 1.2 млн. Источник: UNAIDS

1ЖҚТБ-мен ауыратын адамды құшақтау қауіптіДҚ 2Жұртшылық пайдаланатын дәретханада ЖҚТБ-ны жұқтырып алуға болады.ДҚ 3 Күре тамырына дәрілік препараттар қабылдайтын адамдар басқалардың инесін пайдаланбауға тиісті ДҚ 4 ЖҚТБ-мен ауырған адаммен бір стаканнан ішсең немес бір бутербродты тістесең ЖҚТБ вирусын жұқтыру мүмкін емес. ДҚ 5Егер мектепте біреу жарақат алып онан қан кетсе, қанды қолмен тоқтату керек.ДҚ 6Егер сырқат саған қарай жөтелсе немесе түшкірсе, ЖҚТБ-ны жұқтыруға болады.ДҚ 7 Жыныстық қатынас, есірткі және ЖҚТБ мәселелерін мектепте талқылау – дұрыс идея. ДҚ 8ЖҚТБ-ны вирус қоздырады.ДҚ 9ЖҚТБ қызыл қан түйіршектерін зақымдайды.ДҚ 10ЖҚТБ денеден бөлініп шығатын барлық сұйық заттар арқылы жұғады.ДҚ 11ЖҚТБ-ға тесттер әдетте сенімді.ДҚ 12 ЖҚТБ негізгі 3 түрлі жолмен беріледі: жыныстық қатынас кезінде, қанмен түйісу кезінде (мысалы: ортақ инемен пайдаланғанда), анадан сәбиге ана құрсағында даму кезінде және туған кезінде. ДҚ 13ЖҚТБ-ның көптеген белгілері басқа аурулардың белгісіне ұқсас.ДҚ 14 ЖҚТБ-ға байланысты проблемалардың бірі – жұқтыру мен аурудың біліну мезетінің аралығында бірнеше жыл өтуі мүмкін. ДҚ 15Дүние жүзілік СПИД – пен күрес күні - 1 желтоқсан.ДҚ Тест « Сіз ЖҚТБ туралы не білесіз? » « Д » - дұрыс, « Қ » - қате

1ЖҚТБ-мен ауыратын адамды құшақтау қауіптіҚ 2Жұртшылық пайдаланатын дәретханада ЖҚТБ-ны жұқтырып алуға болады.Қ 3 Күре тамырына дәрілік препараттар қабылдайтын адамдар басқалардың инесін пайдаланбауға тиісті Д 4 ЖҚТБ-мен ауырған адаммен бір стаканнан ішсең немес бір бутербродты тістесең ЖҚТБ вирусын жұқтыру мүмкін емес. Д 5Егер мектепте біреу жарақат алып онан қан кетсе, қанды қолмен тоқтату керек.Қ 6Егер сырқат саған қарай жөтелсе немесе түшкірсе, ЖҚТБ-ны жұқтыруға болады.Қ 7Жыныстық қатынас, есірткі және ЖҚТБ мәселелерін мектепте талқылау – дұрыс идея.Д 8ЖҚТБ-ны вирус қоздырады.Д 9ЖҚТБ қызыл қан түйіршектерін зақымдайды.Қ 10ЖҚТБ денеден бөлініп шығатын барлық сұйық заттар арқылы жұғады.Қ 11ЖҚТБ-ға тесттер әдетте сенімді.Қ 12 ЖҚТБ негізгі 3 түрлі жолмен беріледі: жыныстық қатынас кезінде, қанмен түйісу кезінде (мысалы: ортақ инемен пайдаланғанда), анадан сәбиге ана құрсағында даму кезінде және туған кезінде. Д 13ЖҚТБ-ның көптеген белгілері басқа аурулардың белгісіне ұқсас.Д 14 ЖҚТБ-ға байланысты проблемалардың бірі – жұқтыру мен аурудың біліну мезетінің аралығында бірнеше жыл өтуі мүмкін. Д 15Дүние жүзілік СПИД – пен күрес күні - 1 желтоқсан.Д Сіз ЖҚТБ туралы не білесіз? Тестінің дұрыс жауаптардың тізімі