Қарағанды Мемлекеттік Медицина Университеті 1 Жедел және кідіріссіз медициналық көмек кафедрасы Нейроинфекция Орындаған:5-046ЖМФ Тексерген:Матаева Лиза Маратовна

Жоспар Кіріспе Негізгі бөлім Нейроинфекция түрлері Этиологиясы Нейроинфекциялық синдром дар Менингит Энцефалит Диогностикасы Емі

Нейроинфекция Нейроинфекция – орталық нерв жүйесін, жұлын және шеткері негры жүйесін немсе оның бір бөлігін зақымдайтын инфекционды ауру. Нейроинфекциның шекелей түрлері: Менингит-ми қабықтарының қабынуы; Миелит –жұлын қабынуы Энцефалит- бас миы немсе жұлын қабынуы Радикулоневрит –жұлын түбіршегі қабынуы Полиневрит-шеткері нерв жүйесі қабынуы

Этиологиясы Бактерия, вирус, саңырауқұлақ Кенелер(кене энцефалиті) Жануарлар(нейробруцеллез) Респираторты вирустар Мұрын, құлақ, тамақ қабынбалы аурулары Герпес вирустар(Варицелло-Зостер.Эпштеин Бар,Цитомегаловирус)

Нейроинфекционды синдром дар. Жалпы инфекциялық синдром дене температурасының өзгеруі- гипотермия немсе жоғарғы фебрилитет; тері жабындыларының бозаруы, ерін және мұрын-ерін үшбұрышының цианозы; геморрагиялық бөртпелердің болуы; тамақтан, судан бас тарту (алайда қатты шөлдеуі мүмкін); дом алу актісінің бұзылуы: мұрын қанаттарының керілуімен жүретін ентігу, ритмінің жиілігінің және дом алу амплитудасының қозғалысының өзгеруі. жүрек ритмінің бұзылысы (таки- немсе брадикардия), АҚҚ көрсеткішінің өзгеруі; қан анализінде: нейтрофильді лейкацитоз, лейкацитарной формуланың солға ығысуы, ЭТЖ жоғарылауы, ал зәр анализінде альбуминурия, лейкацитурия.

Жалпы милық синдром: Қарқынды бас аурыу, диффузды (керілу сипотындағы) немсе самой-маңдай аймағында босым; Бір рет немсе бірнеше рет құсу, тамақ қабылдаумен байланысты емс, құсу жеңілдік әкелмейді; Естің бұзылуы (психомоторты қозу, ұйқышылдық, сопор, кома); тырысулар (жеке бұлшықеттердің құрысуларынан жеке генерализерленген тырысуларға дейін); бастағы және қабақтағы айқын тамырлық тор; көз түбіндегі тамырдың кеңейуі.

Жұлын сұйықтығындағы қабынулық өзгерістері Арқасымен жатқан қалыпта, люмбальды пункция кезінде ликвор сұйықтығының тығызды мм су. бағ. тең. Ликвордың тығыздығы көп жағдайда пункциялық инден аққан тамшының көлемімен есептелінеді (қалыпты – тамшы/мин). Қалыпты жағдайда жұлын сұйықтығы мөлдір, түссіз. Құрамында мононуклеары жасушалардың қатары бар (лимфоциттер, моноциттер) баланың ужасы ұлғайған сайын, көлемі азаяды: жаңа туған нәрестелерде– кл 1 мкл-де; 6 айда. – кл 1 мкл-де; 1 жеста– 1-5 кл 1 мкл-де.

Жұлын сұйықтығында жасушалардың көп болуы плеоцитоз деп аталлоды. Жұлын сұйықтығында ақуыз 0,10 0,33 г/л, көмірсу 0,45-0,65 г/л, хлорид тер 7,0-7,5 г/л. Ми қыртысындағы қабынулық үрдістер, жұлын сұйықтығындағы мы на көріністермен сипатталлоды: ликвор сұйықтығының қысымының жоғарылауы–жиі тамшылап немсе ағынмен ағады; сирек тамшылармен ағуы да мүмкін мөлдірлігінің өзгеруі (лейлы) және түсі (ақ, сары-ужасыл және т.б.); плеоцитоздың болуы, нейтрофилдер, лимфоциттер немсе аралас болуы; ақуыздың жоғары болуы; глюкоза мен хлорид тердің деңгейінің өзгеруі.

Менингит Менингит- ми қабығының және жұлынның қабыну процессі. Лептоменингит- мидың жұмсақ және торты қабығының қабынуы. Пахименингит- мидың қатты қабығының қабынуы. Негізінен клиника да «менингит» терминін мидың жұмсақ қабығының қабынуы деп қолданады. Менингит жеке сырқат түрінде немсе басқа сырқаттың асқынысы түрінде дамуы мұмкін. Менингитті өз уақытында емдомесе ол әр түрлі асқыныстарға әкеледі, мысалы: саңыраулық, эпилепсия, гидроцефалия және ақыл-ой кемістігіне.

Классификациясы Қабыну процесіне байланысты Сірлі Іріңді Дамуына байланысты Біріншілік Екіншілік Этиологиясы бойынша Бактериальді (менингококковый, сифилитический т.б.) Вирусті (эпидомический паротит, краснуха) Саңырауқұлақты (кандидозный, торулёзный)кандидозныйторулёзный Аралас Басқа да себеппен

Жұқпа көзі - науқас адам және бактерия тасымалдаушы. Аурудың жайылған түрімен аурыатындардың (менингококкты менингит, менингококцемия) үлесі 1-3% (инфекция көзі ретіндегілері.) Ауру адам айналасы үшін продромалды кезеңнен бастап қауіпті. Қоздырғыштың берілу механизмі - ауа-тамшы жолымен. Қоздырғыш қоршаған ортаға төзімсіз болғандықтан ауа - шаң жолымен, тұрмыс заттарымен беріле алмайды. Ауруға ең көп шалдыққандар 5 жасқа дейінгі балалар. Олардың үлесіне эпидомия аралық кезеңінде аурығандардың 80-90% тиеді, ал эпидомия кезеңінде ауруға ересектерде жиірек ұшырайды (30-40% дейін). Инкубациялық кезең – 3-10 күн. Мұрыннан, асқазаннан, жаттырдан қан кету болады. Науқасты қараған кезде менингеальды симптом дар аңғарылады. Шүйде бұлшықетінің тартылуы, Керниг, Брудзинский симптомы, жарықтан қорқу, гиперестезия демиды. Науқас көбіне бір қырынан, аяқ-қолдарын жинап («ит тәрізді») жатады. Ал менингоэнцефалит дамығанда, ауру ауры ағымда, айқын энцефалиттік көріністермен, жедел менинеалды және жалпы улану белгілерімен сипатталлоды. Жалпы милық белгілер тез демиды. Ошақты белгілер – спастикалық геми- және парапарез дер демиды.

Жалпы белгілері: Жоғары температура Бастың қатты аурыуы Бір жасқа дейінгі баллада еңбегі томпайып кетеді Құсу Кейде талып қалу Мойынның шалқаюы. Баланың өңі кірмейді, сұлық жата береді, басы мен мойынын артқа шалқайтып ұстайды.

Менингит кезіңдегі жұлдыз тәрізді бөртпелер

Менингиальды синдром Менингеальды синдром баланың төсектегі мәжбүрлі жағдайы (басы шалқайған, қолдары шынтақта бүгілген, денесіне әкелінген, аяғы жамбас-сан және тізе буындарында буындарында бүгілген) ; мойын бұлшық етінің ригидтілігі ( басты қозғалтатын бұлшық еттердің тарылуына байланысты басты кеудеге еңкейте алмайды); Керниг симптомы (жатқан науқастың аяқтарын тік бұрыш жасай отырып бүгу, жамбас бұлшық еттерінің тарылуына байланысты аяқты жара алмайды. Брудзинский I симптомы ( мойын бұлшық ет ригидттілігін тексерумен бірге жүреді, арқасымен жатқан баланың басын енжар бүккен кезде, баланың аяқтары тізе және жамбас-сан буындарында бүгіледі); Брудзинский II симптомы (қасаға үстіне басқан кездегідей аяғын бүгу); Брудзинский III симптомы ( Кернинг симптомы мен бірге жүргізіледі, бір аяғын тізе буынында бүккен кезде, екінші аяғы тізе буынында бүгіліп, ішіне әкелінеді);

Лессаж симптомы (омыраудағы баланы қолтық астынан мықтап ұстайды да жоғары қарай көтереді, баланың аяқтарын ішіне қарай бүгіп аллоды); Мондонези симптомы (көзі жұмылулы күйде, көз алмаларын қабақ арқылы басқанда аурысыну сезімі болады); Бехтерев симптомы (жақ доғаларын ұрғылау нәтижесінде жергілікті аурысынулар болады); жалпы гиперестезия, гиперакузия, жарықтан қорқу.

Менингококкты менингит Инфекция қоздырғышы адам болып табылады. Инкубациялық кезең 3-4 күн болады. Көп жағдайда алғашқы клиникалық белгілері анық байқалмайды, тек 1/101/8 сырқаттарда назофарингит дамуы мүмкін. Ағзада қоздырғыш гематогенді жолмен тараллоды. Менигококктардан токсиндер бөлініп микроциркуляциялық органы зақымдайды. Соның әсерінен өмірлік маңызды ағзалардың зақымдалуына алып келеді. Бұл сырқат көбіне күрт басталлоды, дене қызуы жедел түрде көтеріледі, жеңілдік туғызбайтын құсулар, қатты бас аурулар болады.

Туберкулезді менингит Туберкулезді менингит-бронх бездері, өкпе, бүйрек немсе сүйектер мен буындар туберкулезінің кең жайылмалы кезеңінде панда болады. Көктемде көп кездеседі. Клиникалық көрінісі әр түрлі менингиалді синдром дарға және бас-сүйек нервтерінің зақымдану симптом дарымен сипатталлоды. Субфебрильді температура болады. Жұлын сұйықтығында глюкоза мөлшері төмендейді, бұл туберкулезді менингиттің басқа түрлерінен айырмашлығы болып саналлоды.

Вирусты менингит Қоздырғышы РНҚ-құрамды Коксаки и ЕСНО вирустары болып саналлоды. Жедел интоксикация мен жоғары температураның болуынан басталлоды. Жиі науқастарда терілік гиперестезия, тітіркендіргіштерге жоғары сезімталдық болады. Тексеріс кезінде Керниг және Брудзинский симптом дары оң болады. Жұлын сұйықтығын алғанда түсі өзгермейді бірақ жоғары қысыммен шығады.

Пневмококты менингит дене температурасының 39-40°С көтерілуі; қатты бас ауруы; көп реттік құсу; менингеальді симптом дар; стен тану; Дірілдер ошақты симптоматика.

Гемофильды менингит тұрақты гипертермия; қатты бас ауруы; қайталамалы құсу; менингеальді симптом дар; мүмкін болатын дірілдер; есінің бұзылысы; басқа ошақты инфекцияның болуы (отит, пневмония, эпиглоттит, целлюлит, остеомиелит, артрит және т.б.).

Стафилоккокты менингит жедел басталуы, температуралық қисықтың гектикалық сипоты менингиальды синдромның аз көрінуі, естің жедел бұзылысы, тіпті комаға дейін ошақты симптом дар жиі байқаллоды,жалпы гиперестезия, қолдардын треморы, жиі кекірулер, тамақтан бас тарту байқаллоды абсцестердің панда болуына бейім болып келеді (аурудын басталуынан 7-10 тәулікте бас миында көптеген шектелген іріңді қуыстар панда болады) және ликворлық жолдарды бөгейтін түзілістердің панда болуы, гидроцефалия дамуымен апатталлоды стафилококк ты штамдардын панда болу себебінен, ағымы сирек созылмалы, рецидивті

Энцефалит Энцефалит – бас миының қабынуы. Жіктелуі: І. Біріншілік вирус ты энцефалиттер А. Вирусы белгілі энцефалиттер: 1) Арбовирус ты маусымдық: көктем-джаздық (кенелік, шотландық), джаз-күздік энцефалиттер (масалық, американдық Сент-Луис, австралиялық Муррея, жылқы энцефаломиелиті); 2) Маусымы толық анықталмаған біріншілік вирус тық (Коксаки және ЕСНО) энцефалит (герпес және тұмау вирустарынан, құтыру ауруынан болатын энцефалиттер) Б) Вирусы белгісіз біріншілік Экономоның эпидомиялық энцефалиті

ІІ. Екіншілік энцефалиттер: Параинфекциялық энцефалит термин энцефаломиелиттер (қызылша, шишек, қызамықтанболатын эцефалиттер т.б.) Вакцинациялық энцефалит термин энцефаломиелиттер Миелинсіздіретін энцефалиттер (лейка және панэнцефалит, шашыранды склероздың балаларда кездесетін түрлері) Ревматизм және басқа коллагенездерден болатын энцефалиттер Туберкулостатикалық энцефалиттер ІІІ. Микробтық және рикетсиялық энцефалит термин энцефаломиелиттер: Біріншілік энцефалиттер (нерв жүйесінің сифилисі, бөртпе сүзектен болатын энцефалит). Екіншілік энцефалиттер (стафилококктық, стрептококктық, маляриялық, токсоплазмоздық т.б.)

Клиникалық көрінісі Ауру жалпы милық симптом дардың шұғыл немсе созылыңқы дамуынан басталлоды. Олардың панда болуынан бұрын жалпы инфекциялық продромалді кезеңде (дімкәстік, жұтқыншақ аурыуы, буындар сырқырауы, т.б.) Жалпы милық симптом дар: бас аурыуы, көбінесе маңдай бөлігінде, құсу, фотофобия, эпилепсиялық талмалар. Есінің бұзылуы жеңіл дәрежеден (енжарлық, ұйқышылдық) комаға дейн. Бас миының зақымдануының ошақты симптом дары, энцефалит формасы мен патологиялық процестің орналасуына байланысты болады.

Нейроинфекция диогностикасы Жұлын-ми сұйықтығын зерттеу: Жасушалық-белоктық іріңді типті диссоциация : ликвор лейлы, боялуы(ақ, сары- ужасыл), нейтрофильді плеоцитоз 1000 немсе одан жоғары, гиперпротеиноррахия -1,0 г\л. Жасушалық-белоктық серозды типті диссоциация: ЖМС- мөлдір емс, опалесцирующая, лимфоцитарлы плеоцитоз 100 немсе одан көп, ілсіз протеиноррахия - 0,4 г\л.

Серологиялық зерттеулер-арнайы антидене титрін анақтау. Вирусологиялық зерттеу-қаннан немсе ЖМС вирус қоздырғышын анықтау. Бактериялық зерттеу- биологиялық материалдан бактерия- қоздырғышты анықтау

Жедел көмек көрсету Жедел көмек антибиотик енгізуден басталлоды (пеницинин 1 млн ЕД 3-6 рет тәулігіне) магния сульфаты 5 мл 25 % ерітіндіжәне лазикса 40, мг бұлшықетке. Дегидратация және ми ісінуімен күрес ( к/т 10-20% маннитол ерітіндісі 1-1,5 г/кг; фурсемид мг, диакарб); Десенсибилизация (тавегил 0,001 г 2 рет тәул, супрастин, диазолин, димедрол); Гормональды терапия (АКТГ, преднизолон 1-2 мг/кг тәул, дексаметазон 6 сағат сайын 4 мг.нан тәул.16 мг к/т немсе б/е), Микроциркуляцияны жақсарту (полиглюкин, реополиглюкин, реомакродекс к/т тамшылатып құю); Гомеостаз мен су-электролитті балансты тұрақтандыру (парэнтеральды және энтеральды қоректендіру, калий хлориді, глюкоза, полиглюкин, 200 мл 4% натрий гидрокарбонат ерітіндісі); Жүрек – қан тамыр бұзылыстарын жою (камфора, сульфокамфокаин, жүрек гликозидтері; вазопрессорлы препараттар, глюкокортикоидты гормондар); Тынысты қалпына келтіру (тыныс жолдарының өткізгіштігін жақсарту, оксигенотерапия, бульбарлы бұзылыстарда интубация немсе трахеостомия); Мидың метаболизмін жақсарту (В тобындағы витаминдер, гаммалон, аминалон, працетам); Қабынуға қарсы терапия