З ә р ши ғ ару ж ү йесі ауруларимен нау қ астарты с ұ растыру ж ә не қ арау. Б ү ирек, қ уфы қ ты ң пальпациясы мен перкуссиясы. Лабораториялы қ -инструментальты тексеру ә дістері. З ә р ө згерісі, нефротикалы қ, жедел ж ә не созалмалы б ү ирек жетіспеушілік синдром дары. Себептері. Симптомдары,оларты ң механизмдері. Диогностикалы қ ма ң иза.

Б ү ирек а ғ зоны ң іс ә рекотіні ң д ә рісінде ппппхонда болалтын улы керексіз қ аллоты қ тарты а ғ задан ши ғ ару ғ а қ алтынасаты. Б ү ирек қ анты с ү зіп, з ә рді б ө ліп ши ғ араты. Несеп а ғ ар т ү тігі ар қ илы з ә р қ уфы ққ а т ү сіп, з ә р ши ғ аралтын анна ар қ илы сырт қ а а ғ ып ши ғ аты. Б ү иректер – сопа қ ша келген қ ос а ғ за, бел займа ғ ссыны ң арт қ ы ботінде омырт қ анны ң о ң ж ә не сол да ғ ттында орналас қ ан. О ң да қ б ү иректі ң ү стінде бауфыр орналас қ ан, сол да қ б ү иректі ң ұ й қ ы безі орналас қ ан. Б ү иректі ң ұ за ң ты ғ ы 10 –12 см, салма ғ ы – 150 – 170 г. Б ү ирек ж ұқ а д ә некер тінді қ абы қ пен ж ә не к ө п қ аббат май тінімен қ аббаттал ғ ан. Б ү ирек сырт қ ы ( қ ыртыс) ж ә не ішкі милы қ аббаттордан т ұ раты. Б ү ректі ң же ғ ар ғ ы да ғ ттында ішкі с ө лденіс безіне даталтын б ү ирек ү сті безі орналас қ ан. Б ү иректі ң іші біртекті құ рилыста келген нефрхондордан т ұ раты. Нефрон құ рилсына келотін бокса қ, о ғ ан капилляр шума ғ ы бар қ апши ғ ы кіреді. Қ ыртыс қ аббатта б ө лінген б ү ирек артерияларынан құ рыл ғ ан б ү ирек денешіктері мен шума қ тары бар. Ә рбір шума қ аннаты қ апши қ пен қ оршал ғ ан. Ә р қ апши қ ө зінше с ү згіш: м ұ нда жинал ғ ан а ғ за ғ а керек емс затрат б ү ирек денешіктері тоста ғ аншалордан қ апши қ тордан ши ғ алтын анна ғ а келіп т ү седі. Б ү иректі ң қ ыртыс ж ә не милы қ аббаттарттында бірінші ж ә не екінші анналордан құ ралаты. Арналар б ү ирек астаушаларына з ә рді ә каледі, хонда несот а ғ ар ар қ илы ши ғ алтын з ә р жиналаты. З ә рді ң т ү зіліу д ә рісі екі кезе ң мен ж ү реді: б ү ирек денешіттерде, шума қ торда қ анны ң сары суфы с ү зіледі ( құ рамттында мазда ғ ан а қ уфиза бар ал ғ аш қ ы з ә р) ж ә не анналорда ал ғ аш қ ы з ә рді ң құ рамттында ғ ы кейбір б ө лшектер қ айтадан кері сорылаты (су, натрий хлориді), осы д ә рісті ң н ә тижесінде а ғ зада я ғ ни, б ү иректе толы ғ имен ө нделген (екіншілк) з ә р ппппхонда болып, сырт қ а а ғ ып ши ғ аты. З ә р т ү зілуіні ң толы қ то қ тауфын - анурия деп атайты. З ә рді ң б ө лінуіні ң азаюын – олигурия, з ә рді ң к ө п б ө лінуі – полиурия деп атайты. Ү немі салыстырмалы ты ғ изты ғ ы т ө мен з ә рді ң б ө лінуін гипоизостенурия деп атайты. Б ү ирек ж ә не з ә р ши ғ ару желдарссыны ң аурулары ә рт ү рлі, біра қ негізінде жергілікті (пиелонефрит, туберкулез, б ү ирек тасссссс ауруфы) ж ә не далпы (нефрит, нефроз) аурулар болып б ө лінеді.

Тексеру ә дістері С ұ рау ә дісіні ң ма ң иза зорь. Б ү ирек сыр қ аттарттында нау қ ас басты ң ауруфына, айналуфына, з ә р ши ғ у д ә рісіні ң б ұ залуфына ша ғ ым дасайты. Сонимен қ атар к ө з к ө руі б ұ залаты, тема ққ а т ә боті т ө мендейді, дене қ изуфы к ө теріледі. Егер нау қ ас ауфырсыну ғ а ша ғ ым дасаса,хонда ауфырсынуты ң қ ай жерге берілотінін анны қ таймыр. Негізінде белді ң ауфырсынуфы з ә р ши ғ ару желдарына, жссыныс м ү шелеріне ә сер отеді. Б ү ирек сыр қ аттарттында бай қ алалтын ауфырсыну б ү ирек тоста ғ аншаларты ң ж ә не б ү ирек капсуласссыны ң созал ғ аннынан ппппхонда болаты.Б ү ирек шаншуфттында ауфырсыну қ аты сезіледі, несот а ғ ар желына, қ уфы ққ а ә сер отеді. Ауру сыртарт қ сын нау қ астан с ұ работы р ғ пппхонда аллодттында бол ғ ан сыр қ аттааармен с ә йкестіре отыр ғ ан ж ө н (баспа, ірі ң ді отит т.б.) Сыр қ аты ң бастоп қ ы кезе ң ін анны қ тау қ иин, ө йткені б ү ирек аурулары бір мезгіл дасырын ө туі де м ү мкін. Б ү иректі тікалей тексеру біршама қ иинты қ тарты ту ғ изаты, ө йткені к ө лемі мен пішіні қ алыпты, сау б ү иректі қ арау, сипалау ж ә не ты қ ылдату ж ү ргізу м ү мкін емс, себебі, б ү ирек іш пердесіні ң қ уфысттында тире ң орналас қ ан, артынан қ алы ң б ұ лши қ от қ аббатимен дабыл ғ ан, аллодттында ішектер орналас қ ан. Б ү ирек ұ л ғ ай ғ пппхонда немсе орнынан ы ғ ыс қ ан (б ү иректі ң т ү суі) да ғ да-да ғ анна а ғ зоны сипалау м ү мкіндігі туаты. Нау қ асты дат қ изап ж ә не т ұ р ғ изап б ү ирекке сипалау ж ү ргізеді. Б ү иректі сипалау екі қ обмен ат қ арылаты.

Нау қ асты ң ша ғ ымдары Ботті ң дамбы ғ ып, ісінуі к ө бінесе та ң ерте ң ұ й қ ыдан кейін Дизуриялы қ ө згерітер (з ә рді ң ши ғ уфссыны ң, м ө лшеріні ң ө згеруі) Бел ма ң айссыны ң ауфырсынуфы, жссыныс м ү шелеріне ә серін тигізуі Дене қ изуфы к ө теріліп, улану белгілеріні ң білнуі Басты ң ауфыруфы, к ө з қ абілотіні ң нашарлауфы

Нау қ асты тікалей тексеру Қ арау Сипалау Ты қ ылдату Теріні ң бозаруфы Ісікті ң білінуі Трофикалы қ б ұ зилыстар Б ү иректерді Несеп а ғ ар желссыны ң бойимен Пастернак белгісін анны қ тау Ісіктік с ұ ты қ ты анны қ тау Зертханналы қ тексеру Құ рал – дабты қ ар қ илы тексеру Жалпы қ ан аннализі Биохимиялы қ қ ан аннализі З ә рді тексеру (далпы з ә р аннализі, бактериялар ғ а тексеру, з ә рді Нечипоренко ж ә не Зимницкий сынамасына тексеру) Кешенді б ү иректі ң рентгенография си Ультра тыбыспен зерттеу Урография, хромоцистоскопия Сканерлеу ә дісі К ө зді ң т ү бін тексеру

Негізгі белгілері Б ү ирек ауруларына т ә н белгілер: ісіктер, з ә р б ө лінуі мен з ә р ши ғ аруты ң б ұ залуфы, з ә рді ң құ рамссыны ң ө згеруі, артериялты қ қ ан қ ысымссыны ң же ғ ары болуфы. Б ү ирек ауруларттында ғ ы ісіктер т ұ ра қ тилы ғ имен датыл ғ анны, к ө рінуі ә рт ү рлі. Ісік жиі та ң ерте ң ботте ппппхонда болаты, жилы ж ә не ты ғ из емс болаты. Кейде олар барлы қ тері астаны жиналып, м ө лшері ө те ү клен болаты (аннасарка); с ұ ты қ ты ң іш қ уфысттында жиналуфы м ү мкін (асцит), куеде қ уфысттында жиналуфы гидроторакс деп аталаты. З ә р ши ғ ару ж ү йесіні ң ауруларттында ғ ы жиі белгіні ң бірі – диурезді ң ө згеруі. Т ә улікті з ә р м ө лшеріні ң к ө беюі – полиурия деп аталаты, ал азаюы – олигурия, м ү лдем ши қ пай то қ тап қ алуфы – анурия. Кейде т ү нгі з ә рді ң м ө лшері к ү ндізгі з ә р м ө лшерінен к ө бейіп котеді, оны никтурия деп атайты. Ісіктер ә дотте з ә рді ң б ө лінуіні ң азаюимен байланнысты. Диурезді ң кеноттен т ө мендеуі (т ә улігіне 200 мл аз болуфы) на қ ты анурияны ң белгісі болуфы м ү мкін. З ә рді ң кенот б ө лінуіні ң азаюы немсе з ә рді ң кенот то қ тауфы з ә рді ң ө ткір ши қ пай қ алуфссыны ң белгісі, б ұ л кезде қ уфы қ та з ә р болаты, біра қ ә рт ү рлі себептеаармен з ә р сырт қ а ши қ пайты. М ұ ндай да ғ дай несот аннасссыны ң тасссссспен немсе ісікпен бітелуіне байланнысты. Диурезді ң біршама к ө беюі б ү иректі ң қ измотіні ң қ алпына кале баста ғ анссыны ң белгісі. Дизуриялы қ к ө ріністер – ауфырсыну ж ә не жиі з ә р ши ғ уфы–к ө бінесе з ә р ши ғ ару желдарссыны ң қ абынуфимен байланнысты (цистит, уротит, простатит), сонимен қ атар несот а ғ орда тасссссс бол ғ пппхонда кездеседі. Б ү ирек аурулары кейде нау қ ас қ а білінбей ө туі м ү мкін, біра қ б ү иректегі немсе з ә р ши ғ ару желдарттында ғ ы ө згерістер з ә рді ң с ә йкес ө згеруін толтыраты. З ә рді ң т ү сіні ң ө згеруі к ө бінесе құ рамттында қ анны ң болуфына байланнысты – макрогематурия. Б ү ирек шаншуфынан кейін ппппхонда бол ғ ан макрогематурия б ү ирек тасссссс ауруфттында к ө бінесе бай қ алаты. Ауфырсынусиз, кеноттен дамы ғ ан, к ө п м ө лшерде бол ғ ан макрогематурия да б ү ирек ісігіні ң же қ ты ғ ын ба қ ылау керек. Гломерулонефритте де макрогематурия бай қ алуфы м ү мкін. З ә рді ң т ү сі нау қ ас қ абылдап ж ү рген ә рт ү рлі д ә рілік затраты ң з ә рде болуфы ә серінен ө згеруі м ү мкін. Қ о ң ыр т ү сті, кейде қ изал т ү с деп қ алуфы м ү мкін, ол з ә рді ң құ рамттында ғ ы з ә р қ ыш қ ылдарссыны ң т ұ здары (ураттар) кездесуінен болаты. Т ұ нба ғ а т ү сотін ураттар з ә рді ң м ө лдірлігін ө згертеді: ол м ө лдір немсе лейла н ғ ан. Лайлан ғ ан з ә р к ө п м ө лшердегі лейкоцитер (пиурия) мен бактерияларты ң қ осылуфынан болаты. Гематуриядан бас қ а б ү ирек ауруларттында кездесотін ө те ма ң изты белгі - протеинурия. Протеинурия – з ә аармен қ алыпта ғ ыдан к ө п а қ уфизты ң б ө лінуі. Б ұ л б ү ирек за қ ымдан ғ анссыны ң е ң жиі белгісі. Б ү ирек ауруларттында з ә р аннализінде протеинурия мен бірге цилиндрлер бай қ алаты. Цилиндрлер б ү ирек анналарссыны ң а қ уфизты ң іздері болып табылаты. Протеинурия, цилиндрурия, ісікті ң болуфы нефротикалы қ (ісіну) синдром ғ а т ә н белгі. К ө птеген б ү ирек аурулары артериялты қ қ ан қ ысымссыны ң к ө терілуі мен сипатталаты. Гипертониялы қ синдромны ң ерекшелігі - ол диастолты қ қ ан қ ысымссыны ң біршама же ғ ары болуфы. Б ү ирек ауруларттында ғ ы кездесотін белгілерге бел ма ң айссыны ң ауфырсынуфы ж ә не дене қ изуфссыны ң к ө терілуі дататы. Бел ма ң айссыны ң ауфырсынуфы б ү ирек қ апши ғ ссыны ң созалуфына немсе несот а ғ арты ң бітелуімен байланнысты болуфы м ү мкін. Белді ң т ө менгі да ққ а ә серін беруі, к ү шті тол ғ а қ т ә різді ауфырсынуфы тасссссс сыр қ алтына т ә н белгі. Б ү ирек аурулары бар нау қ асторда дене қ изуфссыны ң к ө терілуі а ғ зада ж ұқ панны ң бар болуфссыны ң т ү сіндіреді. Б ү ирек ішкі ортанны ң қ алыпты құ рамын ұ стоп т ұ ра алма ғ ан да ғ да-да, нау қ аста созалмалы б ү ирек жеткіліксіздігі дамы ғ пппхонда, б ү ирек ар қ илы улы затраты ң ши ғ арылуфы б ұ залаты. Б ұ л улы затрат тері ж ә не кілегей қ аббат ар қ илы ши ғ арылаты да, теріні ң қ ышуфы, ішті ң ө туі, құ су, ло қ су, ауфиздан з ә р иісіні ң ши ғ уфы, геморрагиялы қ белгілерді ң дамуфына ә келіп со қ тыраты. Б ү иректі ң екі да қ ты диффузты за қ ымдануфы созалмалы б ү ирек жеткіліксіздігіні ң дамуфына ә келіп со ғ уфы м ү мкін. Б ү ирек аурулары жиі кездеседі. Б ұ лар ғ а калесі нозологиялы қ т ү рлері дататы: пиелонефрит, гломерулонефрит ж ә не б ү ирек тасссссс ауруфы.

Пиелонефрит Пиелонефрит дегеніміз б ү иректі ң ішкі милы қ аббатссыны ң, я ғ ни тоста ғ аншаларссыны ң ж ә не таба қ шаларссыны ң қ абынуфып, за қ ттындалуфимен сипатталалтын ауру. Негізінде жиі 40 дас қ а дейін, ә сіресе ж ү ктілік кезі ң де кездеседі. Ү клен даста ғ ы ер адамдар ә йелдерге қ ара ғ пппхонда жиі ауфыраты, аденома себебінен з ә рді ң ж ү рмей, т ұ рыб қ алуфынан дамиты. Сыр қ ат екі т ү аармен ө теді: ө ткір ж ә не созалмалы Б ұ л сыр қ аты к ө бінесе ә рт ү рлі қ озтыр ғ иштар қ озтыраты: ішек тая қ -шалары, энтерококк, протей, стафилококк, кейде бірнеше қ озтыр ғ иштар-ты ң тобимен қ озтырылаты. Ә сер ототін м ә нбірлерге а ғ зоны ң қ ор ғ анныс қ измотіні ң т ө мендеуі, суфы қ тию, витаминдерді ң керекті м ө л-шерде жеткіліксіздігі, қ ан айналымссыны ң б ұ залуфы, барлы қ а ғ зоны ң ж ұқ -памен уфыттануфы, туа біткен б ү ирек ж ә не з ә р ши ғ ару желдарссыны ң ауфыт- қ улары дататы. Кейбір да ғ дайлорда ісік сырттан несот а ғ арты басып, з ә рді ң т ұ рыб қ алуфына, я ғ ни пиелонефритті ң дамуфына ә келіп со ғ аты. Сонимен қ атар пиелонефритті ң дамуфына қ ант сусамыры, подагра ж ә не бас қ а аурулорда ә серін тигізеді. Б ү иректі ң тоста ғ аншаларимен, таба қ шаларына ж ұқ панны ң ену желдары: к ө п да ғ да-да ж ұқ па қ ан, лимфа ар қ илы енеді ж ә не несот а ғ арты ң қ аббаты, қ уфы қ тан несот а ғ ар ү сті б ө лігі ар қ илы енеді. Тоста ғ аншаларссыны ң ж ә не таба қ шаларссыны ң за қ ымданнып қ абынуфы ал ғ аш қ ы з ә рді ң реабсорбция д ә рісін б ұ зап уродинамиканны ө згертеді. Жіктелуі. Дамуфына байланнысты пиелонефрит бір да қ ты немсе екі да қ ты, біріншілік немсе екіншілік болуфы м ү мкін.

Жедел пиелонефрит Клиникалы қ бейнесі. Ауруты ң клиникалы қ белгілері ж ұқ падан 2-4 апта ө ткеннен кейін білінеді. А ғ ымына байланнысты сыр қ аты ң ө те жедел, жедел, жеделдеу ж ә не дасырынты т ү рлері болаты. Ө те жедел т ү рінде нау қ асты ң да ғ даты нашар, т ә лігіне бірнеше рот қ алшилдап, ә лсірейді. Жедел т ү рінде қ алшилдау т ә улігіне 1 рот білінеді, ауруты ң жергілікті белгілері ай қ ын бай қ алаты. Жеделдеу т ү рінде далпы белгілер аса білінбей, жергілікті ө згерістер бай қ алаты. Жасырынты (латенттік) т ү рінде ауруты ң белгілері білінбейді де, нау қ асты ң да ғ даты б ұ залмайты. Негізінде сыр қ аты ң а ғ ымы далпы ж ұқ па д ә рісіне т ә н ж ә не жергілікті белгілерімен сипатталынаты. Сыр қ ат к ү рт басталаты. Дене қ изуфы 40 0 С дейін к ө теріледі. Нау қ ас қ алтырап, қ аты терлейді. Нау қ асты ң далпы да ғ даты нашарлайты, уфыттану белгілері бай қ алаты: басы ауфыраты, ло қ ситы, құ саты, ә лсізденеді, тема ққ а т ә боті т ө мендейді. Жергілікті белгілерге бел займа ғ ссыны ң қ аты сиздап ауфырсынуфы, б ұ лши қ оттеріні ң жиырылуфы дататы. Сонимен қ атар дизурия белгілері білінеді. З ә рді ң м ө лшері мен құ рамы ө згереді, з ә рді ң ши ғ уфы жиілейді, оны поллакурия деп атайты, з ә рді ң ауфырсссынып ши ғ уфын – ишурия дейді, кейбір да ғ дайлорда олигурия бай қ алуфы м ү мкін (з ә р м ө лшеріні ң азаюы). Жедел пиелонефритті ң калесі клиникалы қ т ү рлері бар: ө те ө ткір т ү ріне т ә н белгілер – дене қ изуфссыны ң к ө терілуі, т ә улігіне екі, ү ш рот қ айталаннып қ алтырау, далпы сепсисті ң белгілері ж ә не маздап білінотін жергілікті белгілер кездеседі. Оша қ ты т ү рі негізінде жергілікті белгілеаармен сипатталаты, я ғ ни, за қ ымдалын ғ ан б ү иректі ң ауфырсынуфы, з ә рді ң құ рамы мен м ө лшеріні ң ө згеруі білінеді, далпы белгілер ай қ ын білінбейді. Шо ғ ырлан ғ ан а ғ ымттында далпы ж ә не жергілікті белгілер ша ғ ын т ү рде сипатталынаты. Нау қ асты ң т ү рі боз, терше ң, бел займа ғ ын екі қ обмен со ққ пппхонда ауфырсыну білінеді (Пастернак белгісі о ң н ә тижелі). Жалпы қ ан аннализінде ай қ ын лейкоцитоз, нейтрофилез бай қ алаты, ЭТЖ артаты. Қ арт нау қ асторда ж ә не иммунитоті т ө мен нау қ асторда лейкоцитоз ай қ ын емс. З ә р аннализдерінде сыр қ аты ң ма ң изты белгісі қ аты білінген пиурия болып табылаты. З ә рді бактерия ғ а тексергенде з ә рде бактерия анны қ талаты, оны бактериурия деп атайты (Нечипоренко сынамасы). З ә рді ң т ү сі лайлы, м ө лдір емс. Рентген с ә улесімен, ультра тыбыс ә дісімен зерттегенде за қ ымдал ғ ан б ү ирек к ө леміні ң ұ л ғ ай ғ анны ң к ө рсотеді. Экскроторлы урограммада з ә р ши ғ ару желдарссыны ң к ө ле ң кесі к ө рінбейді немсе бояу затпен біраз уа қ ыт ө ткеннен кейін толтырылаты.

Емі. Б ұ л сыр қ аты ң емд ә мді ж ә не т ө сек т ә ртібін са қ тау ма ң изты болып табылаты. Қ озтыр ғ иштарты ң антибиотиктерге сезімталлоты ғ ын анны қ тап, антибиотиктер тобссыны ң д ә рі-д ә рмектерімен қ олданнаты. Негізгі қ олданналтын антибиотиктерге мыналар дататы: ампициллин, вибрамицин, амоксиклав, цефалоспориндер (кефзол), доксициклин. Сонимен қ атар химиод ә рілерін де қ олданнаты. Сульфаниламидтер – бисептол, нитрофуран тобы – фурагин, фурадонин немсе невиграмон, неграм. Уыттану белгілерін басу ү шін нау қ астар ғ а к ө п м ө лшерде с ұ ты қ ты қ тарты ұ сссынылаты: к ө к шай, минерал сулары, емдік ш ө пті ң т ұ нбалары, қ айнатпалары. Егер з ә рді ң т ұ рыб қ алу белгісі білінбесе, осылааармен бірге к ө к тамыр ғ а гемодез, физиологиялы қ ерітінділерін енгізеді. Ө те қ олайлы ем ротінде бел займа ғ ына парафин, диатермия, жилы компресстер, жилыт қ иштар, физиоем шараларын қ олданнаты. Қ аты ауфырсынуда жиырылуфы ғ а қ арсы спазмолитик тобссыны ң д ә рілерін қ олданнаты: папаверин, платифилин ерітінділерін. З ә р желдарссыны ң бітелуі анны қ талса, т ү тік с үң гіні қ олданнып з ә рді сырт қ а ши ғ араты. Егер осы атал ғ ан шаралар қ олайсиз болып табылса, нау қ ас қ а хирургиялы қ ем та ғ айттындайты.

Алтын алуфы. Біріншілік аллотын алу ғ а а ғ зада ғ ы ж ұқ па оша қ тарын емдеп, саннация ж ү ргізіп отыр ғ ан ж ө н. Екіншілік аллотын алуда далпы т ә жірибелік д ә рігеаармен, терапевтпен пациент 1 жыл ғ а диспансерлік тізімге алынаты. Клиникалы қ қ ан аннализін, з ә рді Нечипоренко сынамасимен тапсырыб отыраты. Оша қ ты ж ұқ паларты уа қ ытттында емдеп, уросептикалааармен ем ж ү ргізіп отыр ғ ан ж ө н. А ғ за ғ а суфы қ тигізбеу керек.

Созалмалы пиелонефрит Клиникалы қ бейнесі. Сыр қ аты ң белгілері бастоп қ ы кезе ң інде к ө зге к ө рінбейді. Созалмалы пиелонефритті ң негізгі себебі: ө ткір пиелонефритті ө з уа қ ытттында емдемегендіктен, сонимен қ атар цистит, пиелит болып табылаты. Ауруты ң клиникасы кезе ң іне ж ә не т ү ріне байланнысты. Созалмалы пиелонефритті ң 5 негізгі клиникалы қ т ү рі бар: дасырынты (латентті), гипертониялы қ, қ озу, анемиялы қ, гематуриялы қ. Жасырынты т ү рінде ауруты ң белгілері білінбей ө теді. Нау қ ас пиелонефрит сыр қ атссыны ң бар екендігін сезбейді, тек з ә р, қ ан аннализіздерін тапсыр ғ ан кезде ауруты ң белгілері табылаты. Нау қ ас тез шарша ғ ышты ққ а, тема ққ а т ә ботіні ң т ө мендеуіне, дене қ изуфссыны ң с ә л к ө терілуіне ша ғ ымданнаты. Қ пппхонда анемия, ЭТЖ артаты. З ә рде с ә л протеинурия ж ә не лейкоцитурия білінеді. Полиурия мен никтурия бай қ алаты. Гипертониялы қ т ү рінде негізгі ауруты ң белгісі артериялты қ қ ан қ ысымссыны ң к ө терілуі. Артериялыд қ қ ан қ ысымссыны ң к ө терілуі б ү иректі ң ишемиясимен байланнысты. Нау қ аста басты ң ауруфы, айналуфы, ентігу, ж ү рек ма ң айссыны ң ауфырсынуфы бай қ алаты. З ә р ө згерістері онша білінбейді. Ауруты ң қ озу т ү рінде нау қ астарты ң ша ғ ымдары: ә лсіздік, тез шаршау, бел ма ң айссыны ң ауфырсынуфы, дене қ изуфссыны ң к ө терілуі. Уыттану белгілері дамиты. Циститті ң белгілері ппппхонда болаты, ә рт ү рлі дизурия белгілері білінеді: поллакиурия, ишурия, никтурия. Созалмалы пиелонефритте бел займа ғ ттында топасты ү здіксіз ауфырсыну бай қ алаты. Анемиялы қ т ү рінде гипохромты қ қ ан азты қ синдромы ауруты ң басты белгісі болып табылаты. Гематуриялы қ т ү рінде з ә рде бастоп қ ы кезден бастоп қ ан ай қ ттындалынаты, к ө бнесе микрогематурия. Ауруты ң б ұ л т ү рінде нау қ ас ә лсізденеді, дене қ изуфы к ө терілуі м ү мкін, бел ма ң аты с ә л ауфырсынаты. Сыр қ аты ң қ озу кезе ң інде бел ма ң айссыны ң ауфырсынуфы ұ л ғ аяты, дене қ изуфы к ө теріледі, дизурия белгілері к ү шейеді. Созалмалы пиелоне-фрит к ө п да ғ да-да созалмалы б ү ирек жеткіліксіздігіне ә келіп со ғ аты. Дерт анны қ темасын нау қ астарты ң ша ғ ымдарына, клинкалы қ бейнесіне, зертханналы қ ж ә не құ рал дабты қ аппарат ар қ илы тексергендегі н ә тижелеріне с ү йене отырыб на қ ты т ү рде қ орытынтсын ши ғ араты. Жалпы қ ан аннализінде лейкоцитоз, анемия білінеді, ЭТЖ артаты. Жалпы з ә р аннализінде пиурия, білімсіз протеинурия анны қ талаты. Нечипоренко, Каковский – Аддис сынамаларттында з ә рді ң т ұ нбасттында лейкоциттерді ң к ө беюі анны қ талынаты. Құ рал – дабты қ аппарат ар қ илы тексерістерде, я ғ ни, экскроторлы урограммада бояу заты ң баяу қ ар қ ынмен б ө лінуін, тоста ғ анша мен таба қ шаларссыны ң ке ң ейіп за қ ымдан ғ анны ң бай қ ау ғ а болаты. Осимен қ атар изотопты ренография, ультра тыбыспен зерттеу ә дістері дерт анны қ темасын ж ү ргізуге к ө мектеседі.

Емі. Емд ә мді ж ә не т ө сек т ә ртібін са қ тау ма ң изты роль ат қ араты. 7 устел та ғ атындилынаты ( қ ыш қ ыл, ащы, т ұ зты та ғ амдарты қ олданбайты). Қ озу кезінде ас т ұ зссыны ң м ө лшері т ә лігіне 5-8 гр дейін шектеледі. Қ ан азты қ та құ рамттында темір бар та ғ амдар қ олданнылаты. Қ абыну ғ а қ арсы уроантисептиктеаармен ем қ олданнаты: антибиотиктер, сульфаниламидтер, нитрофуран туфынтылары, фторохинолхондар. Антибиотиктерді ң ішінде к ө п қ олданналтын топтарына пенициллиндер, цефалоспориндер, левомицотин дататы. Нитрофурпппхондарты ң ішінде невиграмонны ң ә сері н ә тижелі. Б ү иректі ң қ ан айналымын да қ сарту ма қ сатимен трентал бір ай боты, курантил, гепарин 5000 БІ 2 рот к ү ніне 2 апта боты та ғ айттындалынаты. А ғ зоны ң иммун да ғ датын да қ сарту ма қ сатимен иммуномодуляторларты қ олданнаты: эхинацея, левамизол т.б. Қ азіргі кездерде эфференттік ем ке ң қ олданнаты ( қ анты ультра с ә улемен тазарту). Қ озуты аллотын алу ғ а қ арсы ем шараларын ө ткізген ж ө н. 4 – 6 ай боты емдік ш ө п д ә рілерін қ олданнаты: фитолизин, альтей, б ү ирек шаты т.б. Осимен бірге 10 к ү ндік бактериялар- ғ а қ арсы ем шараларын қ олданнып ө ткізген ж ө н: левомицин, тотрациклин, фуразолидон. Б ү ирек қ ан айналымын да қ сарту ү шін трентал, курантил қ олдан ғ ан д ұ рыс. Симптомты қ ем ж ү ргізіледі: артериаллоты гипертен-зияда – қ ан қ ысымын т ө мендототін д ә рілер, қ ан азты қ та – темір препараттары. Физиоем шараларын қ олдану қ ажет: парафин, диатермия, жилыт қ иштар. Болдамы. Сыр қ аты уа қ ытттында д ұ рыс емдеген да ғ да-да б ү ирек ж ұ мысы ұ за қ уа қ ыт қ а са қ талынаты.

Жедел гломерулонефрит Жедел гломерулонефрит дегеніміз екі б ү иректі ң шума қ ты денешіктеріні ң (нефрхондарты ң ) қ абссынып, б ү иректі ң с ү збе ж ұ мысссыны ң б ұ залуфимен сипатталалтын ауру. Сыр қ аты ң себебіне ж ұқ па м ә нбірі ә сер отеді. Сонимен қ атар ауруты ң дамуфына иммунты серпелістер қ атысаты. Ә р т ұ жырымдарты ң қ орытынтысы ботынша гломерулонефрит 1 – 3% тен 3 – 5% ке дейін б ү ирек ауруларты ң ішінде кездеседі.

Этиологиясы. «А» тобынан В–гемолитикалы қ стрептококк болып табылаты я ғ ни, баспа, орта ңғ ы құ ла қ ты ң қ абынуфы (отит), гайморит аурулары ә келіп со ғ уфы м ү мкін. Ә сер ототін м ә нбірлерге суфы қ тию, сілтімен, сірке қ ыш қ илимен улану, кейбір д ә рілерді ң ә серлері, ішімдік, дара қ атанулар дататы.

Клиникалы қ бейнесі. Б ұ л аурумен 40 дас қ а дейінгі ер адамдар мен ә йел-дер бірдей ауфыраты. Ж ұқ падан 2 – 3 апта ө ткеннен кейін гломерулонеф-рит ауруфссыны ң ал ғ аш қ ы белгілері біртіндеп біліне бастайты. Нау қ ас ә лсіз-деніп, уфыттану белгілері білінеді: басссыны ң ауфырсынуфы, дене қ изуфссыны ң к ө терілуі, тема ққ а деген т ә ботіні ң тартпауфы. Бел ма ң аты ауфырсынаты, з ә р-ді ң м ө лшері азая бастайты, 300 мл - ден з ә рді ң м ө лшері азай ғ аннан со ң олигурия ппппхонда болаты. З ә рді ң м ө лшері 20 – 100 мл дейін азаяты, т ү сі «от-ті ң жуфынтысы» т ә різді болаты (макрогематурия), сонимен қ атар з ә рде протеинурия, цилиндрурия бай қ алаты. Денеде ісік білінеді, артериялты қ қ ан қ ысымы к ө теріледі. Сыр қ аты ң ө ту а ғ ымттында т ө рт басты синдром ай қ ын т ү рде білінеді. Бірінші т ү рінде шума қ тарты ң за қ ымдануфынан з ә рді ң м ө лшерімен құ рамы ө згереді. Олигурия – з ә рді ң м ө лшері т ә улігіне 200 мл – ден аз немсе анурия ппппхонда болаты (з ә рді ң м ү лдем то қ тап, ши қ пай қ ал-уфы). Шума қ тарты ң с ү зу қ измоті за қ ымдал ғ анты қ тан, з ә рді ң салма ғ ы же- ғ ары болаты. Екінші т ү рінде ж ү рек – тамыр ж ү йесіні ң ө згерістері на қ ты т ү рде бай қ алаты. Артериялты қ қ ан қ ысымы к ө теріледі, ә сіресе боса ң су қ ысымссыны ң (диастолты қ ) к ө рсоткіші. Ж ү ректі ң сол да қ шекарасы ұ л ғ аяты, аритмия, экстрасистолия бай қ алаты. Сонимен қ атар з ә рде ауру ғ а т ә н ө згерістер де бай қ алаты. Гломерулонефриттегі ісікті ң ботте білінуі Сыр қ аты ң ү шінші т ү рінде негізгі белгі ісік болып табылаты. Ісік та ң ер-те ң нау қ асты ң ботінен басталып, денені ң же ғ ар ғ ы да қ б ө ліктеріне датылаты. Бірте – бірте ісік денені ң барлы қ б ө ліктеріне дайилып, сипа-ла ғ пппхонда жилы, ж ұ мса қ болып сезіледі. Ми белгісі т ө ртінші т ү рінде кез-деседі. Миты ң ісінуінен ми эклампсиясы дамуфы м ү мкін. Б ұ л да ғ дайлорда құ су, ло қ су болуфы керек. Анурия да ғ дайттында денені ң құ рысып – тырысуфы бай қ алаты. К ө бінесе сыр қ аты ң клиникалы қ белгілері аралас т ү рде бай қ а-латы. Ауруты ң а ғ ымы 3-4 аптадан 1-1,5 жыл ғ а дейін созалуфы м ү мкін.

Ас қ ынуфылары. Б ү ирек эклампсиясы, миты ң дерттері (энцефалопатия), жедел ж ү рек – тамыр ж ә не б ү ирек жеткіліксіздері, к ө з к ө ру қ абілотіні ң т ө мендеуі, миокард инфарктісіні ң дамуфы м ү мкін. Энцефалопатия ми тамырларссыны ң ісініп тарылуфимен сипатталаты. Нау қ аста к ү рт тырысу дамиты. Есінен таннаты, к ө з қ араша ғ ы дары ққ а ә сер отпейді. Дем алуфы б ұ зилып, аузаннан к ө бік ши ғ аты. Терісі к ө герінкейді. Қ ан қ ысымы же ғ арлайты. Ұ стеманны ң ұ за қ ты ғ ы минут қ а дейін созалаты. Гломерулонефртитті ң ауфыр а ғ ымттында ө ткір б ү ирек жеткіліксіздігі дамуфы м ү мкін. Оны ң негізгі клиникалы қ белгілеріне ісіну, теріні ң қ ышинуфы, олиго-немсе анурия, диспепсиялы қ белгілер, ж ү рек- қ ан тамыр ж ү йесіні ң за қ ымдануфы, геморрагиялы қ синдром, уремиялы қ кома дататы. Ө ршу кезе ң і 1 – 4 апта ғ а дейін созалаты. 60 – 70% ө ткір гломерулонефрит толы қ дазилып ши ғ аты немсе созалмалы т ү ріне айналаты. Егер з ә рдегі ө згерістер бір жылты ң ішінде қ алпына келмесе, созалмалы гломерулонефритке ауфыс қ аннын білдіреді.

Емі. Бастоп қ ы 2-3 аптада қ ата ң т ө сек т ә ртібін са қ тау ма ң изты болып табылаты, сонты қ тпппхонда б ү йір астаны ісіктер коткенше ж ә не қ ан қ ысымы қ алыптасссссс қ анша жилыт қ ыш ппппхондаланнып, қ олдан ғ ан ж ө н. 7 емд ә м т ә ртібін са қ тау, т ә улігіне т ұ зты ң м ө лшері 1,5 г –нан аспау керек, суты ң м ө лшері 500 мл – ге дейін, та ғ амдарты шектеу керек. Ал құ нарлы та ғ амдары ротінде жеміс –жидектерді жеткілікті т ү рде беру керек. Қ озтыр ғ иштар ғ а қ арсы антибиотиктерді та ғ айттындап, қ олданнаты: пенициллин, оксациллин, эритромицин. Патогендік ем ротінде иммунты депрессанттааармен аннаты т ү рде қ олданнаты: глюкокортикоидтар (преднизолон, гидрокортизон, меркаптопурин ж ә не т.б. д ә рілер). Аллергия ө згерістеріне қ арсы антигистамин д ә рілерін қ олданнаты: пипольфен, тавегил, супрастин, диазолин т.б. Қ анны ң ұ юына қ арсы гепарин, фибринолизин, курантил д ә рілерін қ олданнаты. Артериялты қ қ ан қ ысымы к ө терілген кездерде гипотензиялы қ д ә рілерін береді: клофелин, нифедипин, капотен, энам, эднит т.б. Ісікті жею ма қ сатимен з ә р ши ғ аралтын д ә рілерді ппппхондаланнаты: гипотиазид, фуросемид, триампур т.б. д ә рілер. Сыр қ аты ң ауфыр т ү рінде гемодиализ ж ү ргізеді (т ә улікті диурезді ң м ө лшері тым азай ғ пппхонда, з ә р салма ғ ы т ө мендегенде, қ ан мен з ә рде креатинин м ө лшеріні ң азай ғ аннттында). Болдамы. 2-4 айдан кейін клиникалы қ ж ә не зертханналы қ ө згерістер жетылаты. Біра қ б ү иректегі морфологиялы қ ө згерістер 1-2 жыл ғ а дейін бай қ алаты. Д ұ рыс ем қ олдан ғ ан нау қ астар толы қ дазилып ши ғ аты.

Созалмалы гломерулонефрит Ке ң тарал ғ ан ұ за қ а ғ ымты екі б ү иректі ң бір мезотте иммунты қ абыну д ә рісімен сипаталыналтын б ү иректі ң созалмалы сыр қ аты. Сыр қ аты ң т ү пті негізі шума қ ты денешіктерді ң за қ ымдалып, ө лі оттенуі; б ү ирек қ измотінен атырилып созалмалы б ү ирек жеткіліксіздігімен ая қ талуфы. Егер ө ткір гломерулонефриттегі з ә рді ң ө згерістері бір жылты ң ішінде қ алпына келмесе б ұ л ауруты ң созалмалы т ү ріне ауфысуфы болып табылаты.

Этиологиясы. Бірінші қ аторда вирусты ж ә не ж ұқ па м ә нбірлері орын алаты. Ә сер ототін м ә нбірлерге ішімдік м ө лшерін шамадан тыс к ө п қ олдану, з ә р қ ыш қ илссыны ң алмасу д ә рісіні ң ө згеруі, ротсіз д ә рі – д ә рмектерді қ олдану дататы, ә сіресе вакциналааармен, сары сумен.

Клиникалы қ бейнесі. Сыр қ аты ң бірнеше клиникалы қ т ү рлері бар: латентті (шо ғ ырлан ғ ан), нефротикалы қ (ісіну), гипертониялы қ (артериялты қ қ ан қ ысымссыны ң к ө терілуімен сипаталалтын т ү рі), гематуриялы қ, қ атерлі ж ә не аралас т ү рі. Сыр қ аты ң шо ғ ырлан ғ ан т ү рінде к ө зге шалыналтын ө згерістер з ә рді ң аннализінде ғ анна бай қ алаты: протеинурия, гематурия, цилиндрурия. Нау қ ас ша ғ ымданбайты. Гломерулонефритті ң нефротикалы қ т ү рі 20% кездеседі. Сыр қ аты ң б ұ л т ү рінде уфыттану белгілерімен қ атар олигурия, ұ л ғ ай ғ ан ісіктер, ішті ң ауфырсынуфы, дене қ изуфссыны ң к ө терілуі бай қ алаты. Қ ара ғ пппхонда:Боті дамбы ғ ып, ая қ тарттында, бел ма ң айттында ісіну бай қ алаты.Теріс бозарыб, құ р ғ айты.Нау қ ас ә лсіздікке, тема ққ а т ә ботіні ң т ө мендеуіне ша ғ ымданнаты. Қ пппхонда гиперхолестеринемия, қ ар қ ынты протеинурия бай қ алаты. З ә рді ң м ө лшері азаяты. Нау қ асты ң ө мір с ү ру ұ за қ ты 8 – 10 жылдар ғ а бараты. Гипертониялы қ т ү рі де жиі кездеседі. Сыр қ аты ң далпы белгілерімен қ атар артериялты қ қ ан қ ысымссыны ң к ө рсоткіші 200, 220, 240 сынап ба ғ аннасссыны ң к ө рсоткіші ботынша. Нау қ астарты ң ша ғ ымдары қ ан қ ысымссыны ң к ө терілуімен байланнысты. К ө бінесе нау қ астарты ң шотінеуіне ми ғ а қ анны ң құ тылуфы (инсульт), миокард инфарктісі, ж ү рек демікпесі, ө кпе ісінуі ә келіп со ғ аты. Сыр қ аты ң б ұ л т ү рінде ісіктер ай қ ын білінбейді. Дене қ изуфы с ә л ғ анна к ө теріледі, нау қ асты ң басы ауфырсссынып, к ө з к ө ру қ абілоті к ү рт т ө мендейді. Сыр қ аты ң гематуриялы қ т ү рі сирек кездеседі. Б ұ л т ү рінде протеинурия аз, қ ан қ ысымы қ алыпта, ісік білінбейді. Созалмалы гломерулонефритті ң аралас т ү рі ауруты ң е ң ауфыр т ү рі болып табылаты. Ө ту а ғ ымттында нефротикалы қ белгілері бай қ алаты, қ ан қ ысымы к ө теріледі, олигурия, аннасарка, же ғ ар ғ ы д ә режеде протеинурия бай қ алаты. Нау қ асты ң далпы ө мір с ү ру уа қ ыты екі – ү ш жыл. Нау қ ас к ө бінесе уремиялы қ комадан қ айтыс болаты. Б ұ л кезе ң де уфыттану белгілері ай қ ын білініп, нау қ ас есінен таннаты,демі ө згереді, ауфизаннан з ә рді ң иісі ши ғ аты.

Ас қ ынулары. Созалмалы б ү ирек, ж ү рек жеткіліксіздіктері, ілеспелі ж ұқ палы аурулар, қ атерлі қ ан қ ысымссыны ң к ө терілуі.

Емі. Емд ә м т ә ртібі ма ң изты роль ат қ араты, ол ауруты ң т ү ріне ж ә не кезе ң іне байланнысты та ғ айттындалып, ө згертіліп отыраты. Ісік т ү рінде т ұ зты ң м ө лшері 1,5 – 2,5 г нан аспауфы тиіс. Қ ан қ ысымы к ө терілуімен сипатталалтын т ү рінде т ұ зты ң м ө лшері 5 грамм м ө лшеріне дейін болуфы керек. Сонимен қ оса емд ә мні ң құ рамы жеміс жидектеаармен ж ә не к ө к ө ніс сусттындаримен жеткілікті т ү рде дабты қ тал ғ ан болуфы керек. Сыр қ аты ң е ң басты емдеу қ а ғ идасы гормхондааармен емдеп, қ абыну д ә рісін басу болып табылаты. Гормхондарты та ғ айттындау ж ә не емдеу аннаты т ү рдегі ескерулерді ұ станна отырыб қ олданнылаты. Сонимен қ атар иммунты д ә ріске қ арсы иммунты қ депрессанттарын қ олданнаты (делагил, хлорохин, плаквенил). Нефротикалы қ т ү рінде ісікті жею ү шін з ә р ши ғ аралтын д ә рілерін ппппхондаланнаты (фуросемид, верошпирон, альдактон). Артериялты қ қ ан қ ысымы к ө терілуімен сипатталалтын гломерулонефритті ң т ү рінде гипотензиялы қ д ә рілерді ң ә р т ү рлі жиинты қ тарын қ олданнаты. Со ңғ ы жылдары плазмаферезді ке ң інен қ олданнып ж ү р.

Цистит Б ұ л қ уфы қ ты ң ішкі кілегей қ аббатссыны ң қ абынуфы. Себебі - ж ұқ па қ озтыр ғ иштары болып табылаты. Оны ң ішінде 80% ішек тая қ шалары кездеседі ж ә не энтеробактериялар, стафилококктар, стрептококкторда қ озтыраты. Қ уфы ққ а ж ұқ па б ү ирек т ү бекшешелері қ абын ғ пппхонда з ә р ши ғ ару ө зекшелерінен келіп т ү седі. Сыр қ ат қ а ә келіп со ғ алтын м ә нбірлерге қ уфы қ та з ә рді ң т ұ рыб қ алуфы (ж ү ктілікте, жссыныс желдарссыны ң қ абынуфттында), суфы қ тигізіп ал ғ пппхонда, ер адамдорда жссыныс бездеріні ң қ абынуфы (аденома) дататы. А ғ ымына байланнысты жедел ж ә не созалмалы т ү рлерге б ө лінеді.

Клиникалы қ бейнесі. Нау қ ас далпы уфыттану белгілеріне ша ғ ымданнаты. Ә лсізденеді, ө ткір кезе ң інде дене қ изуфы субфебрильді болуфы м ү мкін, тема ққ а т ә боті тартпайты. Дизуриялы қ белгілер сыр қ ат қ а т ә н болып табылаты. Нау қ ас з ә р ши ғ ар ғ ан кезде несот а ғ ар аннасссыны ң е ң сырт қ ы са ң ылау займа ғ ттында ауфырсынуты ң болуфына, ашип, қ ышу сезіміні ң ппппхонда болуфына, з ә рді ң ши ғ уфы жиілеп ж ә не ауфырсынуфына ша ғ ымданнаты. Б ұ ны ишурия деп атайты. Қ аса ғ анны ң ү стін сипала ғ пппхонда ауфырсыну сезімі білінеді. Нау қ ас з ә рге жиі ж ә не ауфырсссынып отыруфссыны ң салдарынан мазасизданнып, ұ й қ ысы б ұ залаты.

Емі. Т ө сек т ә ртібін са қ тау, шат ма ң а ты на жилыт қ ыш қ ою. Б ұ л ауруда емд ә м ма ң изты роль ат қ армайты. Жалпы емд ә м т ү рін та ғ айттындайты. Қ озтыр ғ иштар ғ а қ арсы антибиотик ж ә не сульфаниламид топтарссыны ң д ә рі- д ә рмектері қ олданнылаты: фуразолидон, фурагин, невиграмон, бисептол, цефалоспориндер ж ә не ш ө птік ем д ә рілері. Физиоемдік шараларын ж ү ргізеді: парафин, УВЧ, жилы ванналар. Ауфырсынуты басу ү шін спазмолитик тобссыны ң д ә рі-д ә рмектері қ олданнылаты: но- шпа, баралгин ерітінділері. З ә р то қ тап, ши қ пай қ ал ғ пппхонда т ү тік с үң гімен қ олданна отырыб з ә рді сыр қ та ши ғ ару ж ә не қ уфы қ ты фурациллин ерітіндісімен жуу.

Б ү ирек тасссссс ауруфы Б ұ л ауру з ә р желдарттында тассссссты ң ппппхонда болуфимен сипататалтын ауру. Б ұ нимен к ө бінесе 20 мен 50 дас аралы ғ ттында ғ ы ер адамдар қ атары жиі ауфыраты. Ауруты ң себебі на қ ты, д ә л анны қ талма ғ ан. Ауру ғ а ә келіп со қ -тыралтын себептерге: з ә р желдарттында ғ ы туа біткен ө згерістер, з ә р ж ү руіні ң то қ тап қ алуфы, з ә р желдарттында ғ ы ж ұқ палар (пиелонефрит, уротрит), зат алмасуфссыны ң б ұ залуфы (ураттарты ң, фосфаттарты ң, оксалаттарты ң м ө лшеріні ң к ө беюі), эндокринді ж ү йесіні ң ә р т ү рлі аурулары, Д – витаминіні ң а ғ зада к ө п м ө лшерде ж ә не А витаминіні ң аз м ө лшерде т ү зілуі, ас қ орыту ж ү йелеріні ң қ абыну аурулары (гастрит, колит, гепатит), ұ за қ уа қ ыт қ а т ө сек тартып дат қ ан сыр қ аттар (с ү йектерді ң за қ ымдануфы, пара – гемипарездер), н ә сілдік аурулар қ атары дататы. Қ ыш қ ыл ортада ппппхонда бол ғ ан тасссссстарты ң құ рамттында з ә р қ ыш қ ылдары кездеседі. Сілті ортада ппппхонда бол ғ ан тасссссстарты ң құ рамттында фосфаттар кездеседі. Ал қ ыш қ ыл ж ә не сілті ортассссссттында ппппхонда бол ғ ан тасссссстарты ң құ рамттында оксалаттар кездеседі. Тастарты ң к ө лемі майда, ірі келген пішіндегі т ү рлерін кездестіруге болаты ж ә не дал ғ из немсе бірнешеге дейін бараты.

Клиникалы қ бейнесі. Сыр қ аты ң а ғ ымы ұ стема т ү рде ө теді. Е ң ма ң изты белгілері: ауфырсыну, гематурия, пиурия, тасссссстарты ң ө зінен ө зі з ә аармен бірге сырт қ а ши ғ уфы. Б ү ирек ұ стемасы ая қ астанын к ү рт ауфырсыну белгісімен басталаты. Ауфырсыну бел займа ғ ттында ппппхонда болып, несот а ғ ар ж ә не жссыныс м ү шелеріне тарайты. З ә р ши ғ уфы жиілеп ж ә не ауфырсынуфимен сипатталлоты. Сонимен қ атар ло қ су, құ су, ішті ң кебуі бай қ алаты. Нау қ ас ө зіне ы ңғ айлы да ғ дай қ алыпын таба алмай мазасиз к ү йде болаты. Ауфырсыну сезімі қ аты қ ар қ ынмен ө тіп, тек қ анна наркотикалы қ дансиздантыру мен тссыныштантырилып, басылаты. Ауфырсынуты ң ұ за қ тилы бір т ә уліктен аспайты. Б ү иректі ң ұ стемасына несот а ғ ар аннасттында ғ ы тассссссты ң қ ысилып қ алуфы ә каледі. З ә рді ң м ө лшері азатып, м ү лде болмауфы м ү мкін. Осссыны ң салдарынан дене қ изуфссыны ң к ө терілуі бай қ алаты. Қ ара ғ пппхонда: бел займа ғ пппхонда ауфырсыну сезімі білінеді, Пастернак белгісі о ң н ә тижелі, сипала ғ пппхонда б ү ирек ж ә не несот а ғ ар займа қ тары ауфырсынаты. З ә рде аз м ө лшерде а қ уфиз, эритроциттер, лейкоциттер кездеседі. Ұ стемадан кейін тасссссс орнынан жылжып, з ә аармен сырт қ а ши ғ уфы м ү мкін. К ө бінесе б ұ л ауру нау қ астарты ң 13% де белгісіз т ү рде ө теді. Ұ стема арасттында нау қ асторда ша ғ ым болмайты.

Емі. Ұ стема кезі ң де жилы емшараларты бел займа ғ ына қ олданнылаты (жилыт қ ыш немсе ванна). Д ә рігер н ұ с қ ауфимен дансиздантыралтын ж ә не жиырылу ғ а қ арсы босату ү шін спазмолитик д ә рілері енгізіледі: баралгин, атропин, платифилин. Ауфырсыну сезімі басылмаса наркотикалы қ дансиздантыралтын д ә рілерді та ғ айттындайты: омнапон, промедол немсе б ү иректі б ө геу новокаинмен ө ткізіледі. Егер нау қ асты ң да ғ даты о ң алмаса, хирургиялы қ емге к ө шеді. Емд ә м та ғ амдарссыны ң құ рамттында пуринді затраты шектеу: қ уфырыл ғ ан от, сорпанны бермеу. Сыр қ аты ң емі тасссссстарты ң құ рамына байланнысты.Урат тасссссстары ппппхонда бол ғ ан да ғ да-да с ү т ө сімдік та ғ амдары з ә рді сілтілендіру ү шін қ олданнылаты. Фосфатурия да ғ дайттында таби ғ и минераллоты суларын к ө п м ө лшерде ппппхондалан ғ ан тиімді. Ілеспелі ж ұқ па да ғ дайттында антибиотиктерді, нитрофурпппхондарты, сульфанильамидтерді қ олдан ғ ан ж ө н. Қ азіргі кезде тасссссстарты лазер ар қ илы ү гітіп, сырт қ а ши ғ ару ә дісін қ олданнаты.