Ғажайып нәрсе химия, Тұңғиық сыры әр алуан. Жоғалып бір зат зим - зис Жаңалып бірі жаралған. Өмірдің бірақ керегін, Осылар тауып бергер ме? Табар ма ешкім дерегін, Телмірмей, сірә, тереңге.

1. Қаныққан және қанықпаған көмірсутектердің айырмашылығы? 2. Көмірсутек молекулаларының модельдерін дайындау (этан, этилен, ацетилен) 3. Көмірсутектегі көміртек пен сутектің массалық үлестері сәйкесінше 75% және 25%. Көмірсутектің оттек бойынша салыстырмалы тығыздығы 0,5. Заттың молекулалық формула сын анықтаңдар.

Көмірсутектер Қаныққан (дара байланыс ) Қанықпаған (еселі байланыс) Ароматты Метан қатары Ацетилен қатары (үш байланыс) Диендер қатары (екі қос байланыс) Бензол қатары Элилен қатары (қос байланыс) Бутадиен Метан, этан Этилен Ацетилен Бензол

Ароматты көмірсутектер – құрамында бір немесе бірнеше бензол сақиналары бар затрат жатады.

Ароматты көмірсутектердің басты өкілі-бензол Оны 1825 ж. М.Фарадей жарық газын зерттей отырып, соның құрамынан тапқан.

Неміс физик-химигі Эйльгард Митчерлих 1834 ж. бензол қышқылын құрғақ айдау арқылы алған.

Кекуле 1865 ж.бензолдың циклді формула сын ұсынды. Кекуле бойынша бензол молекуласы қосарланған үш байланысы бар циклогексатриенді тұйық жүйе.

Бензол молекуласының шарөзекті моделі Бензолдың құрылымдық формуласы

Өндірісте: бензол және оның гомологтарын мұнайдан, кокс газынан, тас көмір шайырынан аллоды.Сол сияқты ацетиленді синтездеп аллоды: 3С 2 Н 2 С 6 Н 6 ацетилен бензол

Экологиялық аспектілері Бұл ароматы көмірсутектер қоршаған ортаға мұнай ингредиенттері және таза зат ретінде түседі. Қала атмосферасының ұшқыш ароматы көмірсутектермен ластануы ең алдымен транспорт құралдарымен байланысты және бұл қала ауасының ластануының 50% құрайды. Қоршаған ортаның ароматы көмірсутектермен ластануы арман өрттері арқылы болады. Бензол ағаш немесе басқа органикалық қалдықтарды жаққанда түзіледі. Мысалы, 1 т бақтағы қоқысты өртегенде шамамен 1,4 кг бензол бөлінеді. Су бензолмен ластанған жағдайда омыртқасыздар, балдырлар да зардап шегеді. Судағы концентрациясының 20 мг/л – ден асуы балықтардың қырылуына әкеледі. Жоғары дәрежеде уланғанда адамдардың артериялық қан қысымы төмендейді, дененің дірілдеуі пайда болады. Негізінен адам ағзасына бензол тыныс алу жолдары, ауыз су, азық – түлік арқылы енеді. Ағзада бензол сүйек майында, май ұлпаларында концентрленеді, ал тотығуы бауыр мен сүйек майында өтеді.

Бензол – түссіз сұйық, өзіне тән иісі бар, улы зат. Судан жеңіл және суда ерімейді.

Бензол жанғанда оттек жеткілікті бокса, көміртек оксиді мен су түзіледі. 2С 6 Н О 2 = 12СО 2 + 6Н 2 О

Бензолдың қолданылуы

Үйге тапсырма: §48. 5 есеп