Орындаған: Серікқали Ә Жетекшісі: Серік А Арнайы пән оқытушысы: Қарқынбаева.Г.О

Си тілі өткен ғасырдың 70 – жылдары басында АҚШ – та Bell Telephon laboratories компания – сының қызметкері Дэннис Ритчидтің бастауымен дүниеге келді. Бұл тілдің негізгі Алголдан басталып, Си және ПЛ/1 тілдерімен қатар пайда болды. Си тілінің шығуы UNIX ОЖ – де программалаумен тығыз байланнысты, өйткені бұлжүйе ассемлерде және осы Си тілінде жазылып шықты. UNIX ж ұ мыс істеу ортасы Си тілін ж ү йелік программалау тілі ретінде елке танныстырды, ол компиля­тор­лар мен операциялы қ ж ү йелер жазу ү шін қ олайлы деп саналды, кейін­нен Си тілі кез келкен салата программалар жазу ғ а да ө те қ олай­лы тіл болып табыла­тыны анны қ талды

1. Алгол - 60 – 1960 ж Халықаралық комитет жасап шығарды. 2. CPl – ( Combined Programming Language) Кембриджде және Лондон университетінде 1963 ж қатарласа жасалды. 3. BCPL – (Basic Combined Progravming Language) Кембридже Мартин Ричардс 1967 ж жасап шығарды. 4. B- Bell labs қызметкері Кен Томпсон 1970 ж. фасады. 5. С – Bell Labs қызметкері деннис Ритчи 1972 ж. фасады. 6. Сонымен, 1983 ж Си тілі стандарты жасау үшін (ANSI) Америка ұлттық стандарта институты (ANSI)құрылды.

Си-программа # тақырып main( ) f1 f2 Операторлар

Тілдегі түйінді сөздер (ключевое слово – keyword) мен иденти­фика­ торларды құрастыру үшін қолданнылатын символ дар (1.1 кисте). Бұл топқа ағылшын алфавитінің бас және кіші әріптері мен астин сызу символы кіреді. Басқа Паскаль, Бейсик тілдеріндегі тәрізді бір символды өрнектеу үшін қолданнылатын бас әріп пен кіші әріп бірдей болып саналмайды, мысалы, А және а айнымалылары екеуі екі түрлі болып есептеледі. Латын алфавитінің бас әріптері A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z Латын алфавитінің кіші әріптері a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z Астын сызу символы _

Қазақ алфавит і­нің бас әріптері А Ә Б В Г Ғ Д Е Ж З И К Қ Л М Н Ң О Ө П Р С Т У Ұ Ү Ф Х Ц Ч Ш Щ Ъ Ы І Ь Э Ю Я Қазақ алфавит і­нің кіші әріптері а ә б в г ғ д е ж з и к қ л м н ң о ө п р с т у ұ ү ф х ц ч ш щ ъ ы і ь э ю я Араб цифр лары Қазақ (орыс) алфавитінің бас және кіші әріптері мен араб цифр­ла­ры (1.2 кисте) сөз тіркистері мен түсініктеме мәтін жазуда пайда­ла­нылады. 1.2 кисте

Тілдің қарапайым объектілеріне сан, идентификатор, константа, айны­ малы және функция, өрнек ұғымдары кіреді. Сандар. Сандар мен айнымалылар бүтін және нақты болып екіге бөлінеді. Бүтін сандра: +4, -100, 15743, 0 т.с.с. Қазіргі дербес компью­терлер үшін қолданнылатын бүтін сандра (ағылшынша ІNTE­GER) бен аралығында ғана жазылады, бұдан үлкен сандра нақты сандраға айналдырылады. Нақты сандра кәдімгі табиғи аралас сандра тәрізді санның бүтіні мен бөлшегін нүкте арқылы бөлген күйде жазылады. Тұрақты немесе константа деп программанның орындалу бары­ сында мәндері өзгеріссіз қалтын шамаларды айтады. Тіл ережесі бой­ынша бірнеше констант типтері болады, мысалы, символдық, бүтін, нақты константтар, т.б. Айнымалылар деп программанның орындалу барысында әр түрлі мәндерді қабылдай алтын шамаларды айтады. Әрбір айнымалы мен констант программа алдында сипат­талуы тиіс. Олардың компьютер жадында алтын орны типтеріне байланнысты болады. Константтар мен айнымалылар идентификатор мен белгіленеді.

Мұнда мәліметтердің бірнеше негізгі типтері қолданнылады. Олар: char (8 бит) – символдық, яғни таңбалық тип, short – қысқа бүтін сан, int – бүтін сан типі, long – екі еселенген бүтін сан, unsigned – таңбасыз бүтін сан, float – нақты сан типі, яғни жылжымалы нүктелі сандра, double – екі еселенген нақты сан типі, long double – ұзартылған, әрі екі еселенген нақты сан типі. Алғашқы төрт тип бүтін сандрады сипаттау үшін қолданнылады. Төм­ендегі кистеде әр түрлі типтердің ұзындықтары көрсетілген

Мәлімет типіҰзындығы (бит – байт) Сандар диапазоны char8 бит – 1 байт unsigned char8 бит – 1 байт short int16 бит – 2 байт unsigned short16 бит – 2 байт int16 бит – 4 байт unsigned [int]32 бит – 4 байт long32 бит – 4 байт unsigned long32 бит – 4 байт float32 бит – 4 байт double64 бит – 8 байт long double80 бит – 10 байт

Меншіктеу операторы символ дар арқылы жазылады. Кез келкен ; таңбасымен аяқталтын өрнек меншіктеу операторы болып табылады. Өрнектің бір түріне бос оператор жатады. Арттыру немесе кеміту (инкремент және декремент) операция­лары ++ және – – түрінде жазыла­ды. Бұлар кез келкен операндтың мән­дерін бірге арттыруға немесе кемітуге мүмкіндік береді.

Сұрыптау – берілген объектілер жиынын (сандрады) ұсынылған реттілікпен қайта теріп орналастыру процесі. Жиымдарды сұрыптау жылдамдығы әр түрлі болады. Қарапайым сұрыптау тәсілдері n*n рет салюстыруды керек етеді, Қарапайым тәсілдер 3 топқа бөлінеді: дай таңдау жолымен сұрыптау; дай енгізу тәсілімен сұрыптау; дай алмастыру тәсілімен сұрыптау. Жай таңдау жолымен сұрыптау Жиымның ең кіші элементі аннықталлоды да, ол бірінші элементпен орын ауыстырады. Қалған элемент термин де осы тәсіл қайталанады. Жай енгізу (кірістіру) тәсілімен сұрыптау Жиым элементтері екіге – бастапқы тізбекке және дайын тізбекке бө­лі­неді. Әрбір адымда I=2 нөмірінен бастап, бастапқы берілген тіз­бек­тен I-ші элемент алынады да, ол дайын тізбектің керекті жеріне орна­ластырылады Жай алмастыру арқылы сұрыптау Мұнда ең соңғыдан бастап, екі элемент салюстырылады да, қажет бокса, орындары алмастырылады. Осындай әрекет нәтижесінде ең кіші элемент жиымның ең сол жақ шетіне ығысады

Си тілінде растрлық графика жұмыс істейді, оның тақырыптық файлы graph.h. График нүктелерден – пиксель дерден тұрады. Пиксель – экранның адрестелетін ең кіші элементі. Алдымен графика шығара алтын бейнережимді іске қосу керек. Мұнда экранның пик­сель­­мен берілген мөлшері және түстер санны беріледі. Графикада үш координаталық жүйе: абсолюттік, салюс­ тырмалы және масштабталған жүйе қолданнылады. Тіке және көлденең өстер бойынша пиксель дер санны экран типіне байланнысты болады. Абсолюттік координат ада координаталар басы – (0;0) нүктесі сол жақ жоғарғы бұрышта болып сана лады, х координатасы солдат оңға қарай, у координатасы жоғарыдан төмен қарай өседі. Салыстырмалы режимде координаталар басы экранның кез кел­ген нүктесіне ауыстырыла аллоды.