«Бағалау» термині «жақын отыру» дегенді білдіретін латын сөзінен шыққан. Бағалау – одан арғы білім алу туралы шешімді қабылдау мақсатымен оқытудың нәтижелерін жүйелі түрде жиынтықтауға бағытталған қызметті белгілеу үшін қолданылатын термин.
О қ ытуды, ә дістерді ж ә не осы м ү мкіндіктерді Іске асыру т ү рлерін жа қ сарту м ү мкіндіктерін аны қ тауын ба ғ алау қ алыптастырушы (формативті) немесе О қ ыту ү шін Ба ғ алау (О ү Б) болып табылады. О қ ытуды, ә дістерді ж ә не осы м ү мкіндіктерді Іске асыру т ү рлерін жа қ сарту м ү мкіндіктерін аны қ тауын ба ғ алау қ алыптастырушы (формативті) немесе О қ ыту ү шін Ба ғ алау (О ү Б) болып табылады. Егер ба ғ алау ма қ саты жіктеу, сертификациялау немесе о қ ытуды жылжыту ү шін о қ ыту қ орытындысын шы ғ ару болса, онда ө зіні ң функциясы бойынша ба ғ алау жиынты қ (суммативті) болып табылады ж ә не оны о қ ытуды ба ғ алау деп атайды. Егер ба ғ алау ма қ саты жіктеу, сертификациялау немесе о қ ытуды жылжыту ү шін о қ ыту қ орытындысын шы ғ ару болса, онда ө зіні ң функциясы бойынша ба ғ алау жиынты қ (суммативті) болып табылады ж ә не оны о қ ытуды ба ғ алау деп атайды. Бағалау
ҚалыптастырушыЖиынтық Оқу үшін бағалауОқуды бағалау ЫнталандырушыЖиынтық Мысалы: мадақтап қолдау, бір сабақтың бағасы Мысалы: ҰБТ, тоқсандық баға.... Оқу үшін бағалау және оқуды бағалау
О қ ытуды ң қ иынды қ тарын аны қ тау; Жетістіктер туралы кері байланыс (о қ ушылар, м ұғ алімдер ж ә не ата-аналар ү шін); У ә ж; Болжау ж ә не с ұ рыптау; Стандарттарды ба қ ылау ж ә не орындау; О қ ыту ба ғ дарламасыны ң мазм ұ нын ж ә не білім беру стилін ба қ ылау. О қ ытуды ң қ иынды қ тарын аны қ тау; Жетістіктер туралы кері байланыс (о қ ушылар, м ұғ алімдер ж ә не ата-аналар ү шін); У ә ж; Болжау ж ә не с ұ рыптау; Стандарттарды ба қ ылау ж ә не орындау; О қ ыту ба ғ дарламасыны ң мазм ұ нын ж ә не білім беру стилін ба қ ылау. Ба ғ алауды ң ма қ саты
М ұғ алімні ң ба ғ алауда ғ ы ролі Мұғалімнің ролі М ұғ алім т ә лімгер ретінде М ұғ алім жетекші ретінде М ұғ алім есепке алу маманы ретінде М ұғ алім баяндамашы ретінде Мақсаттары Кері байланысты ж ә не ә р о қ ушы ғ а қ олдау к ө рсету Ж ұ мыс ү рдісіне ба ғ ыттау ү шін диагностикалы қ а қ парат жина қ тау О қ ушыларды ң ө суі мен жетістіктерін жазу О қ ушы жетістіктерін ата-анасына, о қ ушылар мен мектеп ә кімшілігіне хабарлау
ҚАЛЫПТАСТЫРУШЫFormative (формирующее / текущее) Оқыту барысында Кері байланыс береді Оқушыларға өз жұмыстарын түзетуге көмектеседі Мұғалімдерге өз жұмысын жоспарлауға жәрдемдеседі ЖИЫНТЫҚ Summative (итоговое) Әдетте тақырыптың, бөлімнің соңында Қорытынды тұжырым береді Оқушыларға нені үйренгендігін көрсетуге мүмкіндік береді Критерийалды бағалау
Формативтік бағалау белгілі бір сызбалар арқылы оқу үдерісінің тиімділігі мен дұрыс бағытын анықтап, мұғалім көмегімен оқушылардың оқудағы мұқтаждықтарын анықтауға және алдағы қадамдарын жоспарлауға мүмкіндік беретін оқудағы жетістіктерін ұғынуға және бақылауға мүмкіндік беретін бағалау түрі – 1999 жылдардағы Бағалау Реформасының Тобы (Assessment Reform Group) зерттеу тобы еңбегінің жариялануы нәтижесінде пайда болды. Формативтік бағалау белгілі бір сызбалар арқылы оқу үдерісінің тиімділігі мен дұрыс бағытын анықтап, мұғалім көмегімен оқушылардың оқудағы мұқтаждықтарын анықтауға және алдағы қадамдарын жоспарлауға мүмкіндік беретін оқудағы жетістіктерін ұғынуға және бақылауға мүмкіндік беретін бағалау түрі – 1999 жылдардағы Бағалау Реформасының Тобы (Assessment Reform Group) зерттеу тобы еңбегінің жариялануы нәтижесінде пайда болды. Қалыптастырушы бағалау (оқу үшін бағалау) Қалыптастырушы бағалау (оқу үшін бағалау)
Пән бойынша кіріктірілген эксперименталды оқу бағдарламасын меңгеру, мақсаттары мен міндеттерін анықтау Оқушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың жалпы критерийлерін әзірлеу Пәннің нақты тақырыптары бойынша критериалды Бағалауды жүзеге асыру Бағалаудың критериалды шкаласын жасау Критерийалды бағалау жүйесін жасақтау кезеңдері
Оқушылармен тиімді кері байланысты қамтамасыз етуі; Оқушылардың өзіндік оқуға белсене қатысуы, ретімен өзін өзі бағалауы; Бағалау нәтижелерін ескере отырып, оқуды түрлендіру; Бағалаудың оқушы қызығушылығы мен өзін өзі бағалауына әсер етіп, білім алуды түбегейлі өзгертуі; Өзін-өзі бағалау нәтижесінде оқуын қалай жақсарту қажеттілігін түсініп, сыныптастарымен бірлескен оқу дағдыларын қалыптастыру. Оқушылармен тиімді кері байланысты қамтамасыз етуі; Оқушылардың өзіндік оқуға белсене қатысуы, ретімен өзін өзі бағалауы; Бағалау нәтижелерін ескере отырып, оқуды түрлендіру; Бағалаудың оқушы қызығушылығы мен өзін өзі бағалауына әсер етіп, білім алуды түбегейлі өзгертуі; Өзін-өзі бағалау нәтижесінде оқуын қалай жақсарту қажеттілігін түсініп, сыныптастарымен бірлескен оқу дағдыларын қалыптастыру. Оқыту үшін бағалаудың түпкілікті нәтижесі
Бағалаудың жалпы сипаттамасы Интерпретация – қызығушылық тудыратын мәселелерге, мәселен ерекше дағдылар, көзқарастар немесе оқыту түрлеріне қатысты жүргізіледі. Мұндай өлшемдерді көбінесе критерий деп атап, оларды оқыту мақсаттарына немесе міндеттеріне жатқызады. Мәліметтерді интерпретациялау негізінде қорытынды жасалады, ол бағалауды көздейді. Бұл кезеңде бағалау үдерісі ақпараттың қолдану мақсаты мен міндеттеріне сәйкес әртүрлі нысанда жүргізіледі. Қадағалауды өткізу үшін оқушылардың нені білетіндігін және не істей алатындығын, олар қандай қиындықтармен кездесуі мүмкіндігін анықтау қажет. Іс-әрекетті, баллалардың өзара әңгімесін тыңдап, тапсырманы орындап отырған оқушыларды қадағалау.
Оқытуды жақсартудың 5 қағидасы
Қара жәшік