Мотивация менеджмент қызметі ретінде

Мотивация – бұл сыртқы және ішкі қозғаушы күштердің жиынтығы, олар адамды белгілі бір қызметке итермелейді, шекараларға және қызмет формаларына сұрау қояды және осы қызметке белгілі бір мақсаттарға жетуде бағыт береді. Қажеттілік - бұл, не адам ішінде пайда болып және сонда болады, яғни, әр түрлі адамдарға жалпы жеткілікті болуы, бірақ сол уақытта әрбір адамға айқын дара көрінуі. Мотив - адамды айқын әрекеттерге шақырады. Мотив адамның " ішінде " болады, арнайы мінез - құлығы болады, адамның сыртқы және ішкі күшіне әсер ететін факторларға тәуелді болады.

Бірінші және екінші кезекті қажеттіліктер. Бірінші кезекте қажеттіліктер – ол физиологиялық сипатта болады, яғни туылғаннан бері. Оған мысалға : тамаққа, суға, демалуға деген қажеттілік - терді айтуға болады. Екінші деңгейдегі қажеттіліктер психологиялық сипатта болады. Мысалы : жетістілікке деген қажеттілік, құрметке деген қажеттілік, билікке деген қажеттілік.

Мотивацияның қазіргі кездегі теориялары Психологиялық және ұйымдастыру - экономкалық бағыттағы мотивация теориялары бар. Оларды екі топқа бөлуге болады : 1) мотивацияның мағыналы теориялары, адамдарды басқаша емес, талап етілгендей іс - әрекеттер жасауға итермелейтін адамдардың ішкі қажеттіліктерін идентификациялауға негізделеді ; 2) мотивацияның процессуальды теориясы – адамдардың тәрбиесін және танымын ескере отырып, олардың өздерін қалай ұстайтынына негізделген қазіргі теория

Мотивацияның мазмұнды ( мағыналы ) теориясы : А. Маслоудың иерархиялық қажеттіліктер теориясы, К. Альдерфердің Е rg теориясы, Д. Макклеландтың ие табылған қажеттіліктер теориясы, Ф. Герцбергтің екі факторлар теориясы.

Абрахам Харольд Маслоу америкалық психолог 1943 ж. "Psychological Review" журналында басылып шыққан " Адамның мотивациясының теориясы " ("A Theory of Human Motivation") мақаласында алғашқы рет қажеттілік иерархиясын бейнелеген. Абрахам Маслоу

А. Маслоу бойынша қажеттілік иерархиясы Өзін-өзі көрсету Құрметтеу Әлеуметтік Қауіпсіздік және қорғану Физиологиялық

Өсу Қажеттілігі Өмір сүру қажеттілігі Байланыс қажеттілігі Клейтон Альдерфер Теория ERG

Дэвид Макклелланд Мак - Клландтың қажеттілік теориясы. Мак - Клланд тәсілі мотивтер құрылымын және оның мінез - құлыққа және жеке басқа әсерін зерттеуге негізделген.

Д. Мак - Клелланд адмарға үш түрлі қажеттілік тән деп есептейді : 1) Билік жүргізу қажеттілігі - адамның өзінің төңірегіндегі ресурстар және процестерді қадағалауды, басқа адамдарға ықпал етіп, олардың іс - әрекеті үшін жауапкершілік алудан тұрады. 2) Жетістік қажеттілігі - адамның алдына қойылған мақсаттарға бұрынғыдан гөрі тиімді жетуге ұмтылуынан туындайды. 3) Қатыстылық қажеттілігі - қоршаған ортамен достық қарым - қатынастарға ұмтылуынан білінеді. Олар ұйым ішінде басқа адамдармен жақсы қатынастарға ықпал ететін позицияларды ұстап, жұмыс істегенді қалайды.

Ф. Герцбергтің екі факторлы теориясы Гигиеналық факторлар : Фирма мен әкімшіліктің саясаты Жұмыс жағдайы Еңбек ақы Басшылармен, әріптестермен қарым - қатынас орнату Жұмыста тікелей бақылау дәрежесі Мотивациялар : Жетістік Қызметте жоғарылау мойындау, әрі мақұлдау · Ерекше жоғары жауапкершілік · Творчестволық, іскерлік өсі мүмкіндігі

Мотивацияның іс - жүргізу теориясы : Күту ( үміттену ) теориясы Әділеттілік теорясы Портер - Лоулер моделі

В. Врумның күту ( үміттену ) теориясы Күту ( үміттену ) теориясының негізгі моделі бойынша адам өзінің таңдап алған іс - әрекетінің тілек етілген нәтижесіне жеткізеді деп үміттенеді. Күту ( үміттену ) – белгілі бір оқиғаның ықтималдылығын жеке тұлғаның бағалауы. Күту ( үміттену ) теориясы үш өзара байланыстың маңыздығын көрсетеді : еңбек шығыны – нәтижелер ; нәтижелер – марапаттау ; марапаттау – валенттілік ( марапаттауға қанағаттану ).

Дж. Ст. Адамстың әділеттілік теориясы Әділеттілік теориясы бойынша, адамдар жұмсаған күш - жігеріне тиісті көтермелеуді субъективті бағалап, осы тектес жұмысты басқа адамдар қалай қабылтайтындығын салыстырады. Егер адам өз еңбегі дұрыс бағаланбады деп санаса, онда ол күш - жігер жұмсауын кемітеді. Егер ол өз еңбегін асыра бағалады деп санаса, онда ол керсінше күш - жігерін жұмсауды бұрынғы деңгейде қалдырады немесе тіпті арттыра түседі.

Портер – Лоулер моделі Лайман Портер мен Эдвард Лоулер күту теорясы мен әділеттілік теориясының элементтеріне қарай отырып мотивацияның кешенді процессуалдық теорясын жасап шығарады. Олардың үлгісінен бес өзгергіштерді, құбылмаларды атауға болады : - Жұмсалған күш – жігер ; - Сезіну ; - Алынған нәтижелер ; - Марапаттау ; - Қанағаттану дәрежесі.

Қорытынды