Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік медицина университеті Мамандығы: жалпы медицина Дисциплина: Сот медицина және медициналиқ құқық Тақырыбы: Қазақстан Республикасында медициналиқ көмектің негізгі түрлері мен көлемі Орындаған: Серқұл Лейла Нәбиева Ботагөз Маханова Гүлнара Кенжебаева Тұрсынай Тобы: 508 «А» Тексерген: Мусашеева Д.Қ. Ақтөбе 2017 жили

Жоспары: Кіріспе Негізгі бөлім 1. Медициналиқ көмектің түрлері мен көлемі 2. ҚР медициналиқ көмектің негізгі түрлері 3. ҚР азаматтарыниң денсаулиғын сақтауды құқықтық реттеу 4. ҚР азаматтарыниң денсаулиғын сақтауға құқықтары Қорытынды Қолданилған әдебиеттер.

Кіріспе Денсаулиқ сақтау жүйесінің құрылимы 1. Денсаулиқ сақтау жүйесі мемлекеттік және мемлекеттік емес денсаулиқ сақтау секторларынан тұрады. 2. Мемлекеттік денсаулиқ сақтау секторы денсаулиқ сақтау саласындағы мемлекеттік органдардан, мемлекеттік меншік құқығына негізделген денсаулиқ сақтау ұйымдарынан тұрады. 3. Мемлекеттік емес денсаулиқ сақтау секторы жеке меншік құқығына негізделген денсаулиқ сақтау ұйымдарынан, сендай-ақ жекешее медициналиқ практика мен және фармацевтикалиқ қызметпен айналисатын жеке тұлғалардан тұрады. Мемлекеттік емес денсаулиқ сақтау секторында емдеуге тыйым салинатын аурулар тізбесін уәкілетті орган айқындайды.

Медицинали қ көмектің түрлері мен көлемі 1. Дәрігерге дейінгі медициналиқ көмек: Диагностикалиқ іс - шаралар Емдік шаралар Аурудың профилактикасы 2.Білікті медициналиқ көмек: жалпы дәрігерлік практика; терапия; педиатрия; хирургия; акушеерия және гинекология. 3.Медициналиқ-санитариялиқ алғашқы көмек ауруды арте аниқтау мақсатында диагностикалау; амбулаториялиқ деңгейде емдеу; стационарды алмастыратын көмек (күндізгі стационар, үйдегі стационар); стационарды алмастыратын

уақытша еңбекке жарамсыздық сараптамасын жүргізу профилактикалиқ тексерулер; иммунизация; салауатты өмір салтын қалиптастыру және насихаттау; дұрыс және тиімді тамақтану турали ұсынистар; отбасын жоспарлау; жүкті әйелдерді, балаларды, ониң ішінде жаңа туған сәбилерді патронаж доу; диспансер лесу және динамикалиқ бақылау. 4. Мамандандырылған медициналиқ көмек 5. Жоғары мамандандырылған медициналиқ көмек

ҚР медициналиқ көмектің негізгі түрлері 1) медициналиқ көмек; 2) зертханналиқ диагностика; 3) патологиялиқ-аннатомиялиқ диагностика; 4) қан мен ониң компоненттерін дайындау саласындағы қызмет; 5) халиқтың санитариялиқ-эпидемиологиялиқ саламаттылиғы саласындағы қызмет; 6) қоғамдық денсаулиқты сақтау саласындағы қызмет; 7) денсаулиқ сақтау саласындағы білім беру қызметі мен ғылими қызмет; 8) денсаулиқ сақтау саласындағы сараптама; 9) осы Кодексте тыйым салинбаған өзге де қызмет түрлері жүзеге асырылады.

Медициналиқ көмекті ұсыну нисандары қазіргі таңда денсаулиқ сақтау кодексі 44-бабына сəйкес калесі нисандарда көрсетіледі деп бекітілген амбулаториялиқ-емханналиқ көмек: алғашқы медициналиқ-санитариялиқ көмек; консультациялиқ-диагностикалиқ көмек; бұлардың саннатына заң калесі қатынастарды жатқызады. Алғашқы медициналиқ-санитариялиқ көмек алғашқы медициналиқ-санитариялиқ көмек адам, отбасы жəне қоғам деңгейінде көрсетілетін, қолжетімді медициналиқ қызметтер көрсету кешеенін, бұлардың ішіне отандық заңшығарушы мы на қатынастарды жатқызған: а) неғұрлим кең таралған ауруларды, сендай-ақ жарақаттануларды, улануларды жəне басқа да кейінге қалдыруға болмайтын дай-күйлерді диагностикалау мен емдеуді; ə) инфекциялиқ аурулар ошақтарында санитарлиқ эпидемияға қарсы (профилактикалиқ) іс-шараларды; б) халиқты гигиеналиқ оқытуды, отбасын, аннани, əкені жəне балани қорғауды; в) халиқты қауіпсіз сумин жабдықтау жəне ониң кенеулі тамақтануы жөніндегі түсіндіру жұмыстарын қамтитын, тəулік бойы медициналиқ бақылауы болмайтын, дəрігерге дейінгі немесе білікті медициналиқ көмек. Алғашқы медициналиқ-санитарлиқ көмекті учаскелік терапевте, педиатрлар, жалпы практика дəрігерлері, фельдшеерлер, акушеерлер жəне мейірбикалер көрсетеді.

стационарлиқ көмек, стационарлиқ көмек тəулік бойы медициналиқ бақылау жасалатын, білікті, мамандандырылған жəне жоғары мамандандырылған медициналиқ көмек ұсыну нисани. Стационарлиқ көмек көрсететін денсаулиқ сақтау ұйымдары азаматтарға тиісті күтім жасалуын жəне олардың тамақтануын қамтамасыз етеді; стационарды алмастыратын көмек, стационарлиқ көмек тəулік бойы медициналиқ бақылау жасалатын, білікті, мамандандырылған жəне жоғары мамандандырылған медициналиқ көмек ұсыну нисани. Стационарлиқ көмек көрсететін денсаулиқ сақтау ұйымдары азаматтарға тиісті күтім жасалуын жəне олардың тамақтануын қамтамасыз етеді; жедел медициналиқ көмек, жедел медициналиқ көмек денсаулиққа калетін елеулі зиянниң алдын алу немесе өмірге төнген қатерді жою үшін шұғыл медициналиқ көмекті талап ететін аурулар мен дай-күй туындаған кездегі медициналиқ көмек ұсыну нисани;

санитарлиқ авиация, санитарлиқ авиация пациенттің тұрған жеріндегі медициналиқ ұйымда медициналиқ жабдықтың немесе тиісті біліктілігі бар мамандардың болмауы салдарынан медициналиқ көмек көрсету мүмкін болмаған кезде халиққа шұғыл медициналиқ көмек ұсыну нисани. Санитарлиқ авиация нисанинда медициналиқ көмек ұсыну əр түрлі көлік түрлерімен білікті мамандарды межелі жерге жеткізу не науқасты тиісті медициналиқ ұйымға тасымалдау жолимен жүзеге асырылады; төтеншее жағдайлар кезіндегі медициналиқ көмек, төтеншее жағдайлар кезіндегі медициналиқ көмек табиғи жəне техногендік сипаттағы төтеншее жағдайлар кезінде апаттар медицинасы қызметінің медициналиқ көмек ұсыну нисани; қалпына келтіру емі жəне медициналиқ оңалту, қалпына келтіру емі жəне медициналиқ оңалту туа біткен жəне жүре кале пайда болған аурулардан, сендай-ақ қатты, созылмали аурулар жəне жарақаттар салдарынан зардап шеегетін азаматтарға көрсетіледі;

паллиативтік көмек жəне мейірбике күтімі, паллиативтік көмек аурудың терминалдық (соңғы) сатысындағы дауасыз науқастарға мамандандырылған құрылимдық бөлімшеелерде, дербес медициналиқ ұйымдарда (хоспистарда) немесе үйдегі стационар нисанинда дəрігердің басшылиғымен көрсетіледі; дəстүрлі медицина, халиқ медицинасы (емшілік) нисандарында ұсынилуы мүмкін дəстүрлі медицина əдістеріне гомеопатия, гирудотерапия, мануалдық терапия, рефлекс-терапия, фитотерапия жəне табиғаттан алинатын құралдармен емдеу жатады

Денсаулиқ сақтау саласындағы құқықтарды қамтамасыз етудің кепілдіктері Мемлекет ҚР-ниң азаматтарына: 1.денсаулиқ сақтау құқығына; 2.тегін медициналиқ көмектің кепілдік берілген көлемінің көрсетілуіне; 3.медициналиқ көмекке бірдей қол жеткізілуіне; 4.дәрілік заттардың қолжетімділігіне, сапасына, тиімділігі мен қауіпсіздігіне; 5.медициналиқ көмектің сапасына; 6. жеке өмірге қол сұғылмауына, дәрігерлік құпияни құрайтын мәліметтердің сақталуына; 7.Санитарлиқ-эпидемиологиялиқ,экологиялиқ сауаттылиққа және радияциялиқ қауіпсіздікке кепілдік беріледі.

Азаматтардың құқықтары 1.ҚР-ниң азаматтарыниң: ҚР Үкіметі белгілеген тізбеге сәйкес тегін медициналиқ көмектің кепілдік берілген көлемін алуға; ҚР Үкіметі айқындайтын тәртіппен айғақтар болған кезде, бюджет қражаты есебінен шеетелде медициналиқ көмек алуға т.б көптеген құқықтары бар; 2.Азаматтардың анна болуды қорғау құқығы: Ұрпақты болу жасындағы әйелдерге тегін медициналиқ көмектің кепілдік берілген көлемінің шееңберінде медициналиқ тексеріп қарау оларды динамикалиқ байқау және сауықтыру; Науқас балани күтіп-бағу үшін стационарға түскен кезде әйелдердің ұрпақты болу денсаулиғына және баланиң денсаулиғына тікалей әсер ететін негізгі ауруларды медициналиқ айғақтар бойынша емдеу арқыли қамтамасыз етіледі.

М ү мкіндігі шеектулі(ЖИТС, АИТС ин.ж ұқ тыр ғ ан) балаларды ң білім алу ғ а, педагогика л қ қ олдау ғ а; Уа қ тыли ем алу ғ а,денсау- ли қ ты т ү зетуге қ ажетті құ ралдарда пайдалану ғ а; Денсаули қ са қ тау саласында білім алу ғ а; Тегін медицинали қ к ө мекті кепілдік берілген шее ң берде пайдалану ғ а; Мектеп жасында ғ ы балалар стацинарда не емдеу ортали қ та- рында білім алу ғ а; Балаларды ң құқ ы қ тары

Кез келген азаматтар өз денсаулиғын сақтаудың қамын жасауға, ҚР-ниң денсаулиқ сақтау заңнамасына сәйкес профилактикалиқ тексеруден өтуге, медицина қызметкерлерінің нұсқаулиғын орындауға, өз және айналасындағылардың денсаулиғын сақтау жөніндегі сақтық шараларын жасауға, ҚР-ниң денсаулиқ сақтау саласындағы заңнамасын сақтауға міндетті. Азаматтардың, дара кәсіпкерлер мен заңды тұлғалардың міндеттері:

Жүкті әйелдер жүктіліктің 12 аптасына дейін медициналиқ есепке тұруға міндетті; ҚР-ниң аумағында жүрген шеетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар денсаулиқ сақтау саласында ҚР-ниң азаматтарымен бірдей міндеттілікте болады; Дара кәсіпкерлер мен заңды тұлғалар өздері жүзеге асыратын қызметіне сәйкес: 1.профилактикалиқ іс-шаралар жүргізуге; 2.ҚР-ниң заңнамасына сәйкес өндірістік бақылауды жүзеге асыруға; 3.Санитарлиқ паспорты болуға;

Егер кәсіпкерлік және өзге де қызмет халиқтың өміріне немесе денсаулиғына қауіп төндіретін бокса, они тоқтата тұруға; Егер кәсіпкерлік және өзге де қызмет халиқтың өміріне немесе денсаулиғына қауіп төндіретін бокса, они тоқтата тұруға; Тауарлар мен өнімдердің, шикізаттың халиқтың санитарлиқ салауаттылиғы саласындағы нормативтік құқықтық актілердің талаптарына және гигиеналиқ нормативтерге сәйкес еместігі аниқталған жағдайда, оларды өткізуге жол бермеуге міндетті. Тауарлар мен өнімдердің, шикізаттың халиқтың санитарлиқ салауаттылиғы саласындағы нормативтік құқықтық актілердің талаптарына және гигиеналиқ нормативтерге сәйкес еместігі аниқталған жағдайда, оларды өткізуге жол бермеуге міндетті.

Пациенттерді ң міндеттері -диагноз қ ою ж ә не ауруды емдеу ү шін қ ажетті б ү кіл а қ пираты д ә рігерге хабарлау ғ а, медицнали қ араласу ғ а келісім бергене кейін д ә рігерді ң барли қ н ұ с қ амаларын м ү лтіксіз орындау ғ а; - ө з денсаули ғ ын са қ тау ғ а ж ә не ни ғ айту ғ а шаралар қ алдану ғ а; -медицина қ ызметкерлерімен қ атынаста сыйласты қ пен сабырли қ к ө рсетуге;

Медициналиқ ұйымниң ішкі тәртібінің қағидаларын сақтауға және мүлкіне ұқыпты қарауға, медициналиқ көмек алу кезінде медицина персоналимен ынтымақтастықта болуға; Басқа пациенттердің құқықтарын бұзатын іс- әрекет жасамауға; ҚР-ниң заңдарында көзделген өзге де міндеттерді орындауға міндетті.

Медициналиқ көмектен бас тарту құқығы 1.Пациенттің немесе ониң заңды өкілінің медициналиқ көмектен бас тартуға құқығы бар. 2. Медициналиқ көмектен бас тартқан кезде, пациентке немесе ониң заңды өкіліне оған түсінікті түрде аурудың ықтимал салдарлары турали түсінді- рілуге тиіс;

3. Медициналиқ көмектен бас тарту, ониң ықтимал салдарлары көрсетіле отырып, медициналиқ құжаттарға жазбамен ресімделеді және пациент не ониң заңды өкілі, сендай-ақ медицина қызметкері қол қояды; 4. Кәмелетке толмаған не әрекетке қабілетсіз адамниң заңды өкілдері аталған адамдардың өмірін сақтап қалу үшін қажетті медициналиқ көмектен бас тартқан кезде, медициналиқ ұйым олардың мүдделерін қорғау үшін қорғаншы және қамқоршы органға және сотқа жүгінуге құқыли.

Азаматтардың келісімінсіз медициналиқ көмек көрсету Азаматтардың келісімінсіз медициналиқ көмек көрсетуге жол беріледі: 1. Ө з еркін білдіруге м ү мкіндік бермейтін есе ң гіреген ес- т ү ссіз жа ғ дайда; 2. Айналасында- ғ ылар ғ а қ ауіп т ө ндіретін аурулардан зардап шеегуші; 3. Психикасыни ң ауыр т ү рде б ұ зылуынан зардап шеегуші; 4. Психикасыни ң б ұ зылуынан зардап шеегуші ж ә не қ о ғ ам ғ а қ ауіпті ә рекет жаса ғ ан адамдар қ атысты;

2. Кәмелетке толмаған адамдарға және сот әрекетке қабілетсіз деп таниған азаматтарға қатысты медициналиқ көмек көрсетуге келісімді олардың заңды өкілдері береді; 3.Азаматтардың келісімінсіз медициналиқ көмек көрсету осы ережелерде көзделген негіздер жойылғанға дейін немесе соттың шеешімі бойынша жалғастырады.

Пациенттің рұқсатынсыз ониң жеке өміріне қатысты жеке сипаттағы ақпираты автоматтандырылған деректер базаларына енгізуге жол берілмейді. Жеке сипаттағы автоматтандырылған деректер базаларын пациенттердің жеке өміріне қатысты жеке сипаттағы ақпираты пайдалану кезінде пациенттердің рұқсатынсыз, оларды басқа деректер базаларымен байланистыратын желілерге қосуға жол берілмейді.

Қорытынды Қазақстанда өтіп жатқан алуан түрлі саяси жəне экономикалиқ даму үрдісі отандық денсаулиқ сақтау саласындағы күрделі кемшіліктерді туғызып отыр. Кеңестік дəуірмен жасырылип немесе қисық өзгерісте көрсетіліп отырған статистикалиқ ақпараттар өткен шаққа аса үлкен оймен қарауға жағдай туғызып отыр. Өткен онжылдықтармен азаматтардың ақпараттануы жəне денсаулиқ сақтау саласындағы халиқаралиқ құжаттарды зерделеуі, отандық медецина саласындағы заңнамани өзгарте отырып қабылдауға негіз болип отыр. Осыниң бəрі тəжірибелік медицинадағы жаңа ережелердің қабылдануы, емдеуші тараптың алдындағы жауапкершіліктің артуы, бұл саладағы заңнаманиң күрделі өзгеруіне əкеліп отыр. Денсаулиқ сақтау саласындағы жауапкершілік үрдісі жаңа ғанна дамып каледі, бұниң өзі сол салада қызмет көрсетуші тараптарға, оларда қалиптасып қалған потерналистік көзқарастарымен хош айтысып науқастармен байланисты қатынастарын сəйкес дəрежеде өткізу мəселелерін ойластыруды өтіп жатқан уақыттың өзі мегзеуде. Кейінгі уақытта болип жатқан мемлекеттегі реформалар халиққа денсаулиқ беру қатынастарыниң күрделенуі мен олардың қалиптасуына қатысты көптеген өзгерістер мен қиыншылиқтар туғызатыни сөзсіз

Жалпы айтар боксақ, медициналиқ қызмет көрсету қатынастары уақыт өткен сайын сан қырли өзгерістерге ұшырап, ониң даму тенденциялары оларды реттеу жағдайлары осы қатынастардың қалиптасуына сəйкес күрделенуде.

Пайдаланилған әдебиеттер: 1. ҚР Конситутциясы 1995 алматы Халиқ денсаулиғы және денсаулиқ сақтау жүйесі турали 2009 жылғы 18 қыркүйектегі кодексі.Алматы Всеобщая Декларация прав человека,1948