ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ БАЛАЛАР ЖАСЫНДАҒЫ ЖӘНЕ ХИРУРГИЯЛЫҚ СТОМАТОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫ Орындаған: Салқынбек Қ.С 5001-стоматология Қабылдаған: Закишева С.М Қарағанды 2017 ж ТАҚЫРЫБЫ:САМАЙ-ТӨМЕНГІ ЖАҚ БУЫНЫНЫҢ АНКИЛОЗЫ.ГНАТИКАЛЫҚ ӨЗГЕРІСТЕР.

Жоспар: Мақсаты Өзектілігі Жағдайлық есеп Кіріспе Гнатикалық өзгерістер СТЖБ анкилоз дарының жіктелуі Сүйек анкилозыың даму механизмі Клиникалық көрінісі Фиброзды анкилоз Емдеу әдістері Самай-төменгі жақ букинының анкилозы мен микрогнатия сын ситаллдан жасалған имплантант арқылы жою. Самай-төменгі жақ букинының анкилоз дары мен микрогнатияны жамбас сүйегінің қырымен оның маңайындағы жұмсақ тіндері арқылы қалыпқа келтіру Буын өсіндісіне төменгі жақтың артқы қырының тепкісі" және айналасындагы жұмсақ тіндері арқылы жасалатын аутопластика Буын өсіндісінің ақауын ортон жіліктің кортикалды пластинкасымен пластика жасау Авторлар бойынша СТЖБ анкилозы кезінде жасалатын операциялық әдістер Микрогнатия (клиникасы, емі) Кері байланыс (клиникалық жағдай) Қорытынды Қолданылған әдебиеттер

МАҚСАТЫ Анкилоз дегеніміз төменгі жақтың қозғалысы жартылай немсе түгелдей шектеліп, буын беттері фиброзды немсе сүйекті бітісіп кететін самой-төменгі жақ букинының түрақты деформациясы. Буынның мұндай өсіп кетуіне көбіне инфекция ли процестер, сирек буынның механикалық зақымданулары себе покер болады.

ӨЗЕКТІЛІГІ Самай-төменгі жақ букинының анкилоз дарын туғызатын инфекция лиқ аурулардың қатарына қызылша, дифтерия, сүзек, оспа, туберкулез, актиномикоз және жақтардың остеомиелиттері жатады. Инфекциялы процестердің ішінде төменгі жақтың остеомиелиті алдыңғы орында тұр. Анкилоздарды тула және жүре пайда болған, қабынбалы және жарақатты деп бөлу қабылданған. Сонымен қатар түгел және жартылай, сүйек және фиброзды, біржақты және екіжақты деп бөлінеді.

ЖАҒДАЙЛЫҚ ЕСЕП Науқас 20 жеста аузын аша алмауына және бұл жағдай жас кезінен бері дамып кале жатқандығына шағымданады.Жас кезінде отит болған жасында бетінің асимметрия сын байқаған.Тістері ауырған, стоматолог дәрігер аузынын ашылмауы себебінен емдеуден бас тартқан.

СҰРАҚТАР: 1. Ауру шағымы мен анамнезіне қарап қандай диагноз қоюға болады? 2. Нақты диагноз қою үшін және емдеу жоспарын жасауға қандай қосымша зерттеу әдістерін жүргізу керек?

КІРІСПЕ Көбінесе буындағы жедел қабыну процесі айналасындағы сүйек және жұмсақ тіндерге жайылып, сол жерлерде пролиферативті процестің қарқынды дамуына себеп болады. Балада және жас кезде сүйек анкилоз дары, ал ересектерде фиброзды аниклоздар кездеседі.

ГНАТИКАЛЫҚ ӨЗГЕРІСТЕР Ортаңғы қүлақтағы қабыну процестері кезінде ірің да был жарғаның шырышты қабығын ерітіп Гассер саңылауы арқылы самой-төменгі жақ букинына енеді. Іріңді артриттерден кейін анкилоз балаларда да ересектерде де кездеседі. Буынға шенген инфекция он даже дел ағымды немсе созылмалы қабыну процестерін тудырады. Қабыну процестері салдарынан буын беттері мен мениск өлеттенеді. Ақауланған жерлер гранулдшенген тіндермен алмасып, одна кейін фиброзды және сүйек тіндерінде алмасады. Соның салдарынан самой сүйегі және оның бетсүйегі өсіндісінде, төменгі жақ бүтағының жоғарғы бөлігінің арасында дөрекі тыртықтар мен сүйектенулер пайда болады.

ГНАТИКАЛЫҚ ӨЗГЕРІСТЕР 1. Екі жақтың тұрақтануы 2. Төменгі жақтың деформациясы 3. Төменгі жақ денесінің қысқаруы 4.Бір жақты СТЖБ анкилозы кезінде вектің ығысуы ауырсынған жаққа 5. Микрогения СТЖБ екі жақты анкилозы кезінде 6. Бет формасының өзгеруі 7. Тіс доғасының патологиялық жағдайлары 8. Тістемнің зақымдануы 9. Дикцияның бұзылысы 10. Тыныс алудың бұзылысы 11. Шайнау бұлшықеттінің бұзылысы және атрофиясы 12. Тіс асқыныстарының интенсивті түзілуі 13. Қызылвек қабынуы

Жіктелуі 1. Этиологиясы бойынша: · инфекция лиқ, · травмалық 2. Морфологиялық субстрат бойынша: · сүйектік (жиі балаларда және ұлдарда), · фиброзды (үлкен жестағыларда). 3. Процесстің орналысуы бойынша: · бір жақты · екі жақты 4. Спайкалардың таралуы дәрежесіне қарай: · толық емс, немсе біртіндеп, · толық, немсе жайылған. 5. Бет сүйектерінің қосарлана өзгеруі байланысты: · микрогенді, · микрогенсіз.

СҮЙЕК АНКИЛОЗЫНЫҢ ДАМУ МЕХАНИЗМІ Төменгі жақ басының ығысуында эпифизарлы өсу заносы сақталады, ары қарай жаңа сүйек тінін өндіруін жалғастырады,кейіннен біртіндеп төменгі жақ шұңқырын толтырады, сонымен өсе кале анкилозға әкаледі. Самай –төменгі жақ букинының анкилозы біртіндеп немсе толық қимылының тұрақты түрде шектелуі, буынның деструк жүреді. Буын өзгерістеріне қарай бөлінеді: фиброзды және сүйектіанкилоз.Буын беткейінің басы,буынаралық дисктің,фиброзды анкилоз кезінде шеміршек тінінің деструктивті өзгерісінің шеміршектің жоғалуына дейін алып каледі. Самай төменгі жақ букинының анкилозы көбінесе механикалық жарақаттан кейін демиды (буын басының буынішілік сыну,буын қуысына қан қуюлар).

КЛИНИКАЛЫҚ КӨРІНІСІ Самай-төменгі жақ букинының анкилозы ауыздың түгелдей немсе жартылай ашылуымен, зақымданған буында жылжу қимылының болмауымен ерекшеленеді. Біржақты анкилоз Екіжақты анкилоз

СТЖБ анкилозы балаларда

Біржақты анкилоз. Егер ауруға бала кезден шалдықса зақымданған жағынан төменгі жақ пен оның бұтағының зақымдануына байланысты беттің асимметриясы демиды. Бұл кезде век, мұрынның ұшы, төменгі еріннің тартпасы, ауру жағына қарай ауытқыған құлақ қалқаны сау жағынан төмен орналасқан. Беттің сау жағы ауру жағына қарай ауысуына байланысты тегістеліп кеткен секілді көрінеді. Екіжақты анкилоз дарда қалыпты тамақ қабылдау мүмкін емс. Науқас сүйық немсе тістерінің арасынан өтетіндей ботқа тамақтарды ішеді. Тамақты дұрыс шайнап джей алмағандықтан ауызда гингивит дамып, тіс тастары көбейіп, тістер қозғалмалы бола бастарды. Науқас өте әлсіз, жүдеу болады. Олардың сөйлеуі бұзылған, ауырған тістерін емдеу немсе жұлу тіпті мүмкін емс. Мұндай аурулардың құсуы кезінде аспирация мен асфиксия даму себептерінен өміріне қауіп туры мүмкін. Жақтың өспеуінен науқас шалқасынан жатқан кезде тілдің артқа түсіп кетуінен тұншығып немсе қатты қорылдайды.

Екіжа қ ты СТЖБ анкилозы

РЕНТГЕН СУРЕТТЕ А) буын саңылауының жоқтығы, Б) бір сүйектің екінші сүйекке өтуі; В) сүйектің буын басы контурының жоқтығы көрінеді.

ФИБРОЗДЫ АНКИЛОЗ Фиброзды анкилоз кезінде буындағы барлық шеміршек жойылып, буын басы буын шұңқырына тығыз фиброзды тінмен бітіп кетеді. Буын қапшығында да фиброзды тіннің дамуынан тыртықты өзгерістер пайда болады. Фиброзды анкилозды буын бөлігінің остеопорозы, буын саңылауының тарылуы мен ауызды ашқандағы буын басының қозғалмауы сияқты белгілер тән. Анкилозды төменгі жақтың қарысуынан және ауыздың механикалық кедергілерінен ажырату керек. Оның диагнозы анаменезді анықтай отырып, этиология-лық факторлар мен ауру динамика сын, клиникалық және рентген-ишрафиялық зерттеулердің көрінісіне арқа сүйеп қою керек.

Фиброзды анкилоздың емі операциялық жолмен фиброзды байламды кису және операциясыз наркозда жатқан науқастың аузын кергішпен күшпен ашып фиброзды байламдарды үзу. Фиброзды анкилозды консервативті имен бастаған жөн. Науқастың букинына аптасына екі рет 25 мг гидрокортизон ты шприцпен жіберу керек. Гидрокартизонның әсерінен буын ішіндегі жас фиб-роэды байламдар ыдырап жойылып кетеді.

Буынның ішіндегі фиброзды байламдарды кису операциясы бір жақты анкилоз дар кезінде жасалады. Жалпы, суббазальды инфилтрациялық жансыздандырулар арқылы буын қапшығы кесіліп, тыртықтанып өзгерген табақша мен тыртықтар алынып тасталады. Егер бұдан соң да жақ дұрыс ашылмаса металл шпательдің ұшын буын саңылауына салып, қосымша остеотомия операциясы жасалады. Операциядан кейін 56 күн жаққа тыныштық беріп таңып тастайды. 6 күннен кейін таңғышты алып тастап, активті және пассивті механотерапия тағайындайды.

ЕМДЕУ ӘДІСТЕРІ Сүйек анкилоз дарының барлығы хирургиялық жолмен емделеді. Анкилоздардың хирургиялық емі өзінің мақсаты мен мәселелеріне байланысты екі үлкен топқа бөлінеді. 1. Анатомиялық компоненттерін қайта қалыпқа келтірмей-ақ буын қызметін атқаратын тұрақты жалған буын жасау. 2. Самай-төменгі жақ букины қызметін, анатомиялық компоненттерін және беттің төменгі бөлігінің косметикалық ақауларын қалыпқа келтіруге бағытталған операциялар.

Бірінші топтағы операциялар өз букинына жақын орналасқан жалған буындар жасауға бағытталған. Операциядан кейін қайтадан қайталамас үшін жаңа жасалған буын басы мен буын шүңқырының ортезы на әртүрлі материалдар қойылады. Осы мақсатпен металл және пластмасса қалпақтар (А. Э. Рау-эр, Н. М. Михельсон), тері май қиындысы (Косых С. Ф), диэпителизацияланған Филатов сабағын сүйектің арасына салу (Аимберг А. А.) сучек жара сын химиялық заттармен түтіндеген азот қышқылымен өңдеп (12 минут қоңырланғанша) қосқышқылды сода ерітіндісімен бейтараптау (Великанов М. М.). Бүл операция-лардың негізгі әдісі сүйектің көлбеу операциясы (Львов П. П., Рауэр А. Э.) ( а, б-сурет). А. Э. Рауэр буынға құлақ түйінінің қасынан кисуді ұсынады.

ТӨМЕНГІ ЖАҚ СҮЙЕГІНІҢ АНКИЛОЗЫНА ЖАТАТЫН А.Э. РАУЭР БОЙЫНША ОСТЕОТОМИЯ ОПЕРАЦИЯСЫ

Самай-төменгі жақ букины қызметін, анатомиялық компоненттерін, және беттің төменгі бөлігінің косметикалық ақауларын түзету мақсатымен : лиофилизацияланған ортотопикалық сүйек аллотрансплантаты қолдану (А. А. Плотников) самой сүйегінің қабыршағынан жаңа буынды кортикалды сүйектен артропластика (Титов А. Т., Каспаров А. Н.) самой-төменгі жақ буын қабырғаның сүйекті-шеміршекті аллотрансплантатымен артропластика жасау (Савицкий В. А. Иониан-динис Г. П.) буын өсіндісінің ақауы бокса тәжді өсіндісін пластика жасап оның орнына көшіру (Г. П. және Ю. И. Бер-надскийлер) операциялары жасалады.

Бізде елімізде буын өсіндісінің ақауын жою мақсатымен калесі пластикалық операциялардың түрлері мен оларды жасауға болатын кездері ұсынылады (Төлеуов Қ. Т. 1990) Самай төменгі жақ букинының анкилозы және микрогнатия сын жоюға қолданатын ситаллдан жасалған имплантант

Төменгі жақсүйегінің бұтағы қысқа болғанда сүйектік пластика мен жасалатын операция.Операциядан кейін жақсүйек Ванкевич шендеуішімен таңылады

1.САМАЙ-ТӨМЕНГІ ЖАҚ БУЫНЫНЫҢ АНКИЛОЗЫ МЕН МИКРОГНАТИЯСЫН СИТАЛЛДАН ЖАСАЛҒАН ИМПЛАНТАНТ АРҚЫЛЫ ЖОЮ. Жалпы наркоз арқылы төменгі жақтың астынан бұрышын айналдыра жарты ай тәрізді тілік жасалады. Төменгі жақтың бұтағы мен анкилозданған самой- төменгі жақ букины жалаңаштанады. Бұрынғы буынның орнына неғүрлым жақын жерден остеотомия жасалады. Остеотомиядан соң төменгі жақ бүтағының дистальды ұшы босаған соң самой сүйегінде буын шуңқыры жасалады. Төменгі жақ дұрыс орнына қойылады. Жасаған ақауға алдын ала дайындалған ситалл имплантант қойып, оны сыммен бекітеді. Буын қапшығын айналасындағы жүмсақ тіндермен қалыпқа келтіріледі.

Операциядан кейін барлық науқастарға миогимнастика тағайындалады. Төменгі жақтың қызметі толық қалыпқа келтіріліп, тістесу ортогнатиялыққа жақындайды. Электроионографиялық тексерулер бұрын семіп кеткен шайнау булшықеттерінің қызметтері қалыпқа кале бастағанын көрсетеді.

2. САМАЙ-ТӨМЕНГІ ЖАҚ БУЫНЫНЫҢ АНКИЛОЗДАРЫ МЕН МИКРОГНАТИЯНЫ ЖАМБАС СҮЙЕГІНІҢ ҚЫРЫМЕН ОНЫҢ МАҢАЙЫНДАҒЫ ЖҰМСАҚ ТІНДЕРІ АРҚЫЛЫ ҚАЛЫПҚА КЕЛТІРУ. Бул әдіс егер зақымданған жағында төменгі жақ тепкісі болмаған жағдайда көбінесе балалар мен 20 жасқа дейінгі нау-қастарға жасалады. Аталған аутотрансплантаттың төмендегідей жақсы жерлері бар: 1) Алдыңғы жоғарғы жағы сүйек қабымен тығыз жабылған әрі пішіні буын өсіндісіне ұқсас. 2) Оның үстіндегі жұмсақ тіндерді қолдану анатомиялық үйлесімді әрі тиімді.

Операция әдісі: Эндотрахеальды наркозбен төменгі жақасты жолы арқылы, жақтың бүтағы мен анкилозданған буын жалаңаштанады. Одан әрі сүйек конгломератын алып, жасанды буын шұңқыры жасалады. Ауыз ашылған соң тістерге екіжақты шеңдеуіш салынады. Төменгі жақтың тістесуін ортогнатиялық қалыпта бекітеді. Операцияның калесі сатысында аталған аутотрансплантатты ақаудың орнына қояды. Сүйектердің арасындағы жумсақ тіндер төсеніш ретінде пайдаланылады. Жұмсақ тіндер самой сүйегіне лавсан тігістері арқылы, трансплантанттың сүйек бөлігі төменгі жақтың бұтағына екі сым тігісі арқылы бекітіледі. Одан кейін кесіліп ашылған тіндер қабат-қабатымен тігіледі.

3. БУЫН ӨСІНДІСІНЕ ТӨМЕНГІ ЖАҚТЫҢ АРТҚЫ ҚЫРЫНЫҢ ТЕПКІСІ" ЖӘНЕ АЙНАЛАСЫНДАГЫ ЖҰМСАҚ ТІНДЕРІ АРҚЫЛЫ ЖАСАЛАТЫН АУТОПЛАСТИКА. Бұның басқа әдістерден (аутоқабырға, жамбас сүйегінің қырын қолдану) артықшылығы бар. 1) Аутотрансплантант алу үшін дененің басқа бөліктері жарақаттанбайды; 2) Аутотрансплантанттың жоғары сәйкестігі; 3) Сүйек жара сын жаңа қалыптастырған буын шүңқырынан қорғау үшін өз жұмсақ тіндері қолданылады; 4) Тепкінің" басы қатты сүйек қабатымен және сіңірмен қапталған; 5) Айналасындағы жұмсақ тіндерді қолдану (сіңір, бұлшықет, деэпидермизаңияланған тері мен оның астындағы клетчатка) буын өсіндісінің басына тығындық қосымша материалдарды керек еткізбейді. Бүл әдіс самой-төменгі жақ букинының анкилозбен зақымданған бұрышындағы тепкісі" жақсы дамыған балалар мен жас өспірімдерге жасалады.

Операцияның әдісі: Эндотрахеялық наркоз арқылы төменгі жақ бүрышының аймағынан алдын ала деэпидермизацияланған теріге екі жарты ай тәрізді тілік жасалады. Неғұрлым бұрынғы буынның орнына жақын жерден остеотомия, жасалып, қалған конгломераттың орнынан жасанды буын шүңқыры жасалады. Төменгі жақ бұтағының артқы қырында тепкі" көлеміне сәйкес ұзына бойына кесіледі. Ауыз ашылған соң тістерге екіжақты шеңдеуіш қойылып, ортогнатиялық тістесуде бекітіледі. Аутотрансплантатты 180°-қа бүрып, жасанды буын шұңқырына ендіреді. Сүйектерді сыммен бекітеді. Одан соң тіндер қабат- қабатымен тігіледі.

4. БУЫН ӨСІНДІСІНІҢ АҚАУЫН ОРТАН ЖІЛІКТІҢ КОРТИКАЛДЫ ПЛАСТИНКАСЫМЕН ПЛАСТИКА ЖАСАУ. Бұл әдісті жасауға болатын жағдайлар: 1). Науқастың жасы 25-тен үлкен болуы; 2) Төменгі жақтың бүрышында тепкінің" болмауы; 3) 15 жасқа дейінгі қыз балаларда жамбас сүйегін қолдану мүмкіндігінің болмауы; 4). Ситалл имплантанттар мен ортотопиялық трансплантаттарды қолданудың техникалық мүмкіншілігінің болмауы.

Операция әдісі: Эндотрахеялық наркоз бен төменгі жақасты жолы арқылы төменгі жақтың бұтағы жалаңаштанады. Бұрынғы буынның орнына неғүрлым жақын жерден остеотомия жасап, қалған сүйек конгломератын алып тастап жасанды буын шұңқыры жасалады. Төменгі жақ ортогнотиялық тістесуде бекітіледі. Буын басы өкшенің аллотерісіне оралған, алдын ала ортон жіліктің кортикалды пластинкасынан дайындалған аллотрансплантаты жа-салған ақауға орналастырып, төменгі жақ сүйегіне сүйек тігісімен бекітеді, ал төсеніш самой сүйегінің бет өсіңдісіне лавсанмен бекітіледі. Жұмсақ тіндер орнына қабатымен тігіледі.

СТЖБ анкилозыда Г. П. Иоандинис әдісі бойынша

СТЖБ анкилозыда В. С. ЙОВЧЕВ әдісі бойынша

МЕДВЕДОВ ӘДІСІМЕН САМАЙ-ТӨМЕНГІ ЖАҚ БУЫНЫНЫҢ АРТРОПЛАСТИКАСЫ 1953 ЖЫЛЫ. Арнайы қысқыштардың көмегімен төменгі жақ тармағының жоғарғы үштен бірі аймағына сатылы остеотомияны жүргізеді, оны дұрыс қалыпқа келтіріп, төменге түсіреді. Фрагменттер арасындағы кеңістікке пішіні мен көлемі бойынша сай калетін биопластмассадан жасалған төсемді фрагменттер арасындағы кеңістікке орналастырады. Төсемді қоршаған тіндерге кетгут жібімен бекітеді. Түбір тістер арасына төсемді салып жақтың ауыздан тыс тартылуын күнге жүзеге асырады.

МЕДВЕДОВ ӘДІСІМЕН САМАЙ-ТӨМЕНГІ ЖАҚ БУЫНЫНЫҢ АРТРОПЛАСТИКАСЫ

ВЕШКАНОВА ӘДІСІМЕН САМАЙ-ТӨМЕНГІ ЖАҚ БУЫНЫНЫҢ АРТРОПЛАСТИКАСЫ 1956 Рауэр бойынша қиғаш остеотомияны жүргізеді, сүйектің кесілген жерлерін түтіндеген азот қышқылымен 1-2 минут бойы күйдіреді. Қышқылды таяқшадағы мақтамен жағады, қоршаған тінді қышқылды бейтараптау үшін натрий гидрокарбонатының қаныққан ерітіндісіне батырылған дәкемен оңашалайды. Жақты күнге тартады.

БЕРНАДСКИЙ-МИХАЙЛИК ӘДІСІМЕН САМАЙ-ТӨМЕНГІ ЖАҚ БУЫНЫНЫҢ АРТРОПЛАСТИКАСЫ 1974 Ж. Төменгі жақтың букинына жақын жерден остеотомияны жүргізеді. Төменгі фрагментті төмен және алға тартып,жақты тіс шиналарымен бекітеді. Тармақтың төменгі фрагметінінің дақылын жұмытрқаның ақуыздық қабықшасынан (бұқаның) жасалған қалпақпен жабады. Қалпақты жақ бұрышын айналып өтетін кетгут тігісімен бекітеді

БЕРНАДСКИЙ-МИХАЙЛИК ӘДІСІМЕН САМАЙ- ТӨМЕНГІ ЖАҚ БУЫНЫНЫҢ АРТРОПЛАСТИКАСЫ

МАКСУДОВ-ДРАНОВСКИЙ ӘДІСІМЕН САМАЙ-ТӨМЕНГІ ЖАҚ БУЫНЫНЫҢ АРТРОПЛАСТИКАСЫ 1981 Ж. Рауэр немсе Львов бойынша тілікпен төменгі жақтың бұрышы мен денесін жалаңаштайды. Шайнау бұлшықетін тармақтан сыдырып, оны буындық және тәждік өсіндісіне дейін қаңқаландырады. Сүйек қабығының астынан тармақтың ішкі жағынан ішкі қанат тәрізді бұлшықетті сыдырып алады. Зақымдалған буынға жақын жерден остеотомияны жүргізеді. Төменгі фрагментті төменге ығыстырып,жақты дұрыс қалыпқа келтіреді. Төменгі фрагменттің жвектеріне күміс палладий құймасынан дайындалған қалпақты орналастырады.

МИХАЙЛИК-БЕРНАДОВ ӘДІСІМЕН САМАЙ-ТӨМЕНГІ ЖАҚ БУЫНЫНЫҢ АРТРОПЛАСТИКАСЫ 1978 Ж. Тәж өсіндісінің негізінен остеотомия жасайды. Жарты айшық тәрізді ойық пен буын өсіндісі аймағындағы артық сүйек конгломератын алып тастайды. Төменгі жақты төменге және алдыға ығыстырады. Тәждік өсіндіні тармақтың жоғарғы артқы жиегіне орнықтырып сүйектік тігіспен бекітеді.

МИХАЙЛИК ӘДІСІМЕН САМАЙ- ТӨМЕНГІ ЖАҚ БУЫНЫНЫҢ АРТРОПЛАСТИКАСЫ 1948 Ж. Рауэр бойынша тармақтың қиғаш остеотомиясын жүзеге асырады. Пайда болған қуысқа фрагменттерді ажыратқаннан соң пластмассадан жасалған қалпақты орнықтырады,оны сүйектің қозғалмалы бөлігіне кигізеді. Қалпақ тармақтың сүйек қабығына бекітіледі.

1956 Ж БЕРНАДСКИЙ ӘДІСІ БОЙЫНША САМАЙ-ТӨМЕНГІ ЖАҚ БУЫНЫНДАҒЫ АНКИЛОЗДЫ ЖОЮ. Құлақ сырғалығынан төмен, төменгі жақтың бұрышынан басталып, төменгі жақ асты аймаққа дейін созылатын тілік арқылы тармақты жалаңаштандырып, шайнау және медиальді қанат тәрізді бұлшықеттен және жүргізеді. Фрагменттерді ажыратып, араларына деэпидермилшенген, майы жоқ терінің лоскутын салады, оны кетгут тәрізді тігіспен жақ бұрышының жиегіндегі шайнау және медиальді қанат тәрізді бұлшықеттің өсіндісіне бекітеді.

1978 Ж БЕРНАДСКИЙ- МИХАЙЛИК ӘДІСІ БОЙЫНША САМАЙ-ТӨМЕНГІ ЖАҚ БУЫНЫНДАҒЫ АНКИЛОЗДЫ ЖОЮ Төменгі жақтың тармағын экстраоральді жолмен жалаңаштандырады, жоғарғы және ортаңғы шекарасында остеотомиясы жүргізіледі және резерцирлшенген тармақтың төменгі фрагментінен буын басын модулирлеп, ксеногенді склерокорнеальді қабықтан жасалған қалпақпен жабады, оны шайнау бұлшықетіне тігіспен жабыстырады және жараны қабат бойынша тігеді. Қажеттілігіне қарай век астына симметриялы бағытқа дейін ығыстырып, блок арқылы тартады.

1955 Ж ЛИМБЕРГ ӘДІСІ БОЙЫНША МИКРОГЕНИЯСЫ БАР БАЛАЛАРДАҒЫ САМАЙ- ТӨМЕНГІ ЖАҚ БУЫНЫНДАҒЫ АНКИЛОЗДЫ ЖОЮ Томенгі жақтың бұрышынан өтетін тілік арқылы төменгі жақты сүйек қабығынан, шайнау бұлшықетінен жалаңаштандырып, босатады. Барлық тармақты жарты ай тәрізді тілікке дейін қаңқаландырады. Тармақтың ішкі бетін сүйек қабығынан және медиальді қанат тәрізді бұлшықеттен босатады. Тәж өсіндісінің және мойын аймағының буын өсіндісіне немсе негізіне остеотомия жүргізеді. Жақтың тармағын век асты дұрыс қалыпқа келгенге дейін төмен түсіреді. Жақтың бұрышына салынған сүйек қысқышының көмегімен жақты тартады

1936 Ж ЛЬВОВА ӘДІСІ БОЙЫНША САМАЙ- ТӨМЕНГІ ЖАҚ БУЫНЫНДАҒЫ АНКИЛОЗДЫ ЖОЮ Төменгі жақтың бұрышының астынан тіліп, тармақты жалаңаштандырады. Шайнау және медиальді қанат тәрізді бұлшықеттердің бекіген жерлерінен өтеді. Ішкі және сыртқы бетіндегі бұлшықеттерді қырып, барлық тармақтарды қаңқалайды. Тармақтарды, олардың жоғарғы үштен бірі аймағына қиғаш остеотомия жүргізеді. Тармақтың алдыңғы аймағын сына тәрізді қылып кесіп алады. Сүйектің төменгі кесіндісінің соңын домалақтап, бас пен мойынды моделирлейді.

1928 Ж РАУЭР ӘДІСІ БОЙЫНША САМАЙ- ТӨМЕНГІ ЖАҚ БУЫНЫНДАҒЫ АНКИЛОЗДЫ ЖОЮ Есту өтісінен 1,5 см алға және әрі төмен қарай шегіне отырып, бет доғасының төменгі жиегі бойымен кеседі. Біріншілік бет кесіндісінің артқы соңынан бастап төменгі жақтың тармақтарын жалаңаштандырады. Тармақтың алдыңғы, артқы жиегі бойынша сүйек үстіне бөліп алады. Буын өсіндісінің негізгі сызығы бойымен сызықты қиғаш остеотомиясын жасайды. Бет сүйегі мен тәж өсіндісінің бір- бірімен сүйектік бітісуі кезінде қосымша тәж артериясының негізінде сызықтық қиғаш остеотомиясын жасайды. Фрагменттерді анықтағаннан кейін түзілетін қуысқа бөксенің жолақ фасциясынан алынған майы бар лоскутты салады.

1898 Ж РОШЕ ӘДІСІ БОЙЫНША САМАЙ- ТӨМЕНГІ ЖАҚ БУЫНЫНДАҒЫ АНКИЛОЗДЫ ЖОЮ Төменгі жақтың бұрышынан иілетін тілікпен төменгі жақты жалаңаштандырады. Шайнау бұлшықетінен қоректенетін аяққа лоскутты тегістейді. Төменгі жақтың тармағын сыртқы және ішкі жағынан буын және тәж өсіндісіне дейін қаңқалайды. Фрагментті анықтағаннан кейін қанат тәрізді бұлшықеттің сыртқы беткейін жауып тұратын бұлшықеттік лоскут салады

1899 Ж БЕРНАДСКИЙ МОДИФИКАЦИЯСЫНЫҢ РОШЕ-СМИТ ӘДІСІ БОЙЫНША САМАЙ-ТӨМЕНГІ ЖАҚ БУЫНЫНДАҒЫ АНКИЛОЗДЫ ЖОЮ Тармақтың артқы аймағының жоғарғы жартылай аймағына жарты ай тәрізді тілік бағытымен остеотомия жүргізеді. Ішкі фрагменттің ішкі беткейінің сүйек қабын жауып тұратын шайнау бұлшықетінің лоскутын фрагменттер арасындағы кеңістікке салады.

1968 Ж САВИЦКО ӘДІСІ БОЙЫНША САМАЙ-ТӨМЕНГІ ЖАҚ БУЫНЫНДАҒЫ АНКИЛОЗДЫ ЖОЮ Төменгі жақтың тармағын тыртықтан ажырата отырып дұрыс қалыпқа түскенше остеотомия жүргізеді. Буын басы формасымен моделирлейтін аутоқабырға тесігін шеміршек бөлігімен тігіп тастайды. Оны балаларда қолданылады.

САМАЙ-ТӨМЕНГІ ЖАҚ БУЫНЫНДАҒЫ ФИБРОЗДЫ ЖОЮ Рауэр тілігімен буын капсуласын ашады, диск және тыртық өзгерістеріндегі тыртықты алып тастайды. Кей жағдайларда жеткілікті дәрежеде ауыз қуысын ашып, буын тесігіне остеотомия жасайды.

Микрогнатия төменгі жақтың денесі мен бұтағының кысқаруы. Кейбір жағдайларда бір уақытта жүретін процесс. Микрогнатия біржақтық немсе екіжақтық болады. Кейде самой-төменгі жақ букинының анкилозымен бірге жүреді.

МИКРОГНАТИЯНЫҢ КЛИНИКАСЫ. Самай-төменгі жақ букинының анкилозы болмаған уақытта беттің асимметриясымен сипатталады. Қысқарған жаққа қарай век ауытқыған. Жақ неғұрлым қысқа бокса, соғүрлым век ортаңғы аймақтан өте көп ауытқиды. Тез кнрінетін микрогнатия кезінде тістесу бузылады. Микрогнатияның себебі әртүрлі. Көбіне ол бала кезінде болған төменгі жақ остеомиелитінен кейін демиды. Остеомиелит кезіндегі сүйек секвестрлері жақ бұтақтарын деформациялаумен қатар, буын өсіндісінің ксуіне және оның дамуына, кейде сорылып бүзылуына әкеліп соғады.

МИКРОГНАТИЯ К Ө РІНІСІ

МИКРОГНАТИЯ ЕМІ Микрогнатияны орнына келтіру үшін әртүрлі тәсілдер қолданылады. Кейбір уақытта ауыздың ашылуы. Ашылған кезде вектің бір жаққа қарай ауытқуы аз немсе болмаған кезде жоғарғы тістер төменгі тістермен жақсы түйіскенде және жақтың қысқаруы аз болған кезде (10 15 мм-ге дейін) тек қана косме-тикалық талаппен жасалынады. Бұл уақытта контурлық пластика жасалынады. Жақтың деформацияланған аймағына жергілікті жансыздандыру жасалынып, пішіні мен мөлшері сай калетін шеміршекті немсе пластмасса имплантаттар енгізіледі.

МАНДИБУЛАПЛАСТИКА

КІШІГІРІМ МИКРОГНАТИЯНЫ ЛИМБЕРГТІҢ МЫЖЫЛҒАН ШЕМІРШЕКТІ ӘДІСІМЕН ЖАСАУҒА БОЛАДЫ. ЖАҚТЫҢ ДЕНЕСІ МЕН БҮТАҒЫНЫҢ МӨЛШЕРІНЕ БАЙЛАНЫСТЫ А. Т. ТИТОВА ӘРТҮРЛІ ОПЕРАЦИЯЛАР ҰСЫНДЫ. МИКРОГНАТИЯНЫ ТИТОВА БОЙЫНША РАДИКАЛДЫ ЕМДЕУ 3 КЕЗЕҢНЕН ТҰРАДЫ. I. Төменгі жақтың орналасуын хирургиялық тәсілдермен жөндеу. Ортопедиялық құрсаулар және остеотомия арқылы жақты жаңа орынға келтіру (қысқарған бөлікті ұзарту). II. Жоғарғы жақтың пішіні мен тістесуін ортопедиялық жолмен орнына келтіру. III. Беттің асимметриясын түзету үшін қолданылатын қосымша операциялар (контурлы пластика, жергілікті тіндермен жасалатын пластика). Емдеу тістерді протездеумен аяқталады.

Иек ауыратын жаққа қарай ауытқымай ауыз жақсы ашылуы үшін А. Т. Титова жақ бүтағын орнына келтіріп және сүйекті еркін орналастырып, жаңадан самой сүйектің қабыршағынан жаңа буын жасады. Бұл операцияны эндотрахеальды наркоз беру арқылы жасайды. Төменгі жақтың деформацияланған және қысқарған бұтағын, сыртқы және ішкі беттерін жүмсақ тіндерден ажыратып алады. Осы уақытта деформацияланған буын және тәжді өсінділердің деформациясы сақталса остеотомия жүргізіледі. Ос-теотомияны горизонталды жүргізіп, жақты төмен және сау жаққа қарай дүрыс орналасқанша ауыстырады.

Одан кейін доғал жолмен бет өсіндісімен самой сүйегі қабыршағының арасындағы жұмсақ тіндерді алады. Қабырғадан алынған шеміршекті трансплантатты буын төмпешігінің алдынан немсе соңының түсындағы самой шүңқырына шеміршекті жағын қаратып енгізеді. Бүл уақытта міндетті түрде сүйек трансплантатты самой сүйектің қабыршағына дейін жеткізеді. Одан кейін жұмсақ тіндері қабат қабатымен тігіледі және олар сүйек трансплантатты тығыз қоршап тұруы керек. Операциядан кейінгі күнге дейін вектің дұрыс жатуын және трансплантатқа тыныштық береді.

Жоғарғы және төменгі жаққа жасалатын мүндай операциялардан тістесу түзелмейді, бірақ ол ортопедиялық әдістерден соң біртіндеп қалыпқа каледі. Торлы компактостеотомия операциясы А. А. Лимбер басқарған клиникада практикаға енді. Операция жергілікті жансыздандыру арқылы жасалады. Жоғарғы және төменгі жаққа жасалған операциядан соң ортопедиялық ем 1216 күннен кейін басталады. Себебі осы кезде асептикалық қабыну мен операциядан соң, сүйектің қайта қурылуының әсерінен ол жумсақ болады.

КЕРІ БАЙЛАНЫС КЛИНИКАЛЫҚ ЖАҒДАЙ Науқас 20 жеста аузын аша алмауына және бұл жағдай жас кезінен бері дамып кале жатқандығына шағымданады.Жас кезінде отит болған жасында бетінің асимметрия сын байқаған.Тістері ауырған, стоматолог дәрігер аузынын ашылмауы себебінен емдеуден бас тартқан. 1. Ауру шағымы мен анамнезіне қарап қандай диагноз қоюға болады? 2. Нақты диагноз қою үшін және емдеу жоспарын жасауға қандай қосымша зерттеу әдістерін жүргізу керек?

ЖАУАБЫ: 1. Ауру шағымы мен анамнезіне негізделіп қойылған диагноз СТЖБ анкилозы 2. Науқасқа нақты диагноз және емдеу жоспарын құру үшін: СТЖБ рентгенн түсірілімі Бас сүйегінің компьютерлік томографиясы Төменгі жақсүйегінің денесі мен бұтағының салыстырмалы өлшемдері (оң және сол жақ)

ҚОРЫТЫНДЫ СТЖБ анкилозыың ұзақ дамуы төменгі жақтың өсуіне және дамуын теджейді, тұрақты тістің шығуының кешігуі,буындардың деформациясы, соңында бет сүйегінің деформациясына әкаледі. Балада буындарының патологиялық өзгерістері ерте дамыса, төменгі жақтың екіншілік өзгерістері айқын, әсіресе, зақымдалған жағында көрінеді. Ол мышелковый отростоктың өсу заносының бұзылысына байланысты және шайнау бұлшықеттердің адинамия,атрофиясына байланысты жүреді. Самай-төменгіжақ анкилозы хирургиялық емдеуде жақсы нәтиже беру үшін мынадай жағдайларды дұрыс орындау қажет: Жақтың өзгерген буындық соңын бөліп алғанда, оның максимальды сақталуы мен шайнау бұлшықеттерінің жарақатсыз физиологиялық бекітілуін қамтамасыз ету керек. Бұл үшін сүйек сіңірлерін бұлшықеттен ажыратпай сүйек-бұлшыщқеттің декортикат жүргізу керек. Мышелковый отростоктің негізінен жоғары остеотомия жасап, жоғарғы патологиялық фрагментін алып тастау арқылы буындық алаң, яғни табиғи қалпына келтіруге тырысу керек. Жақтың буындың ақауын ауыстыру үшін ортотопиялық аллотрансплантат арқылы буындық соңын сіңірмен жауып немсе төменгі жартылай буынды алмастыру керек (меникспен бірге) немсе толық самой-төменгіжақ буындарын компоненттерімен бірге алмастыру керек (жақтың буындық басы тармағымен, буынаралық диск, самой сүйегінің буындық алаңы, байламдар мен буындық капсула); Трансплантатты реципиенттің сүйекгіне жақсылап бекіту қажет. Ерте функциональды күштемені тағайындау керек. Самай-төменгіжақ букинының операциясы өте күрделі болғандықтан оны эндротрахеальдық интубациялық түтікті «соқыр» әдіспен енгізу керек. Назотрахеальды наркоз жүргізіле алмайтын жағдайда (мұрын қалқанының қисаюы, атрезия, мұрын жолдарының тыртықтық өсінділері), трахеотомияға жүгіну керек.

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 1. ХИРУРГИЯЛЫҚ СТОМАТОЛОГИЯ - Оразалин Ж.Б. Төлеуов Қ.Т html html 4. Персин Л.С. и др. Стоматология детского возраста. - М.: Медицина, – 640 с. 5. Курякина Н.В. Детская терапевтическая стоматология. – М. – Н.Новгород, 2004– 744 с. 6. Супиев Т.К., Зыкеева С.К. Лекции по стоматологии детского возраста (учебное пособие).- Алматы, с.