Шабакахо. Агар ду ва зиёда компютер бо хамдигар бо ягон усуле пайваст (сим ӣ, мавч ӣ ва ғайра) бошанд ва байни ҳамдигар алоқа барқарор карда тавонанд, он гоҳ мегўянд, ки онҳо дар шабакаи компютер ӣ пайвастанд. Шабакаи компютер ӣ – воситаи пуриќтидори мубодилаи информатсияи байни компютерҳо мебошад. Дар амалия вобаста аз ҳа ҷ ми информатсияи барои ҳалли масъалаҳо зарур ӣ аз шабакаҳои компютерии локал ӣ, регионал ӣ, глобал ӣ ва ғайра истифода мебаранд. Шабакаҳои локали одатан барои ташкил намудани алоқаи байни компютерҳои як бино ё корхона хизмат менамоянд. Агар компютерҳои якчанд корхонаи ягон маҳал бо ҳамдигар алоќа барќарор намоянд, он гоҳ мегўянд, ки онҳо дар шабакаи регионал ӣ пайвастанд. Шабакахои глобал ӣ алоќаи комютерҳои байни шаҳрҳо ва давлатҳои гуногунро барќарор менамоянд. Телекоммуникатсия муболилаи информатсияро маҳз дар шабакаҳои глобал ӣ таъмин менамояд.

Объектҳои физикии мубодилаи шабакавӣ, яъне компютерҳо ё дигар таҷҳизотҳои шабакавӣ ба монанди, КПК ё телефонҳои мобилӣ, ки интерфеси шабакавӣ доранд; Пайвастшавии физикӣ - ноқилҳо (кабель) ё пайвастшавии беноқил (инфрасурх ё радиозудӣ) байни компютерҳо ва тачҳизотҳои дигар; Системаи оператсионӣ, ки бо он пайвасткуни ташкил карда мешавад. Он ҳамчунин системаи оператсионии ҳонагӣ ба монанди Windows XP/Vista/7, ё системаи оператсионии шабакавӣ низ шуда метавонад, ба монанди Windows Server. Мачмӯи умумии протоколҳои шабакавии истифодашаванда; Клиентҳои шабакавӣ, яъне он барномаҳое мебошанд, ки бо воситаи онҳо мо хуқуки ба компютери дигар пайваст шуданро мегирем.

Шумо метавонед компютератонро ба хати телефон пайваст намуда, бо компютери дигаре, ки вай ҳам ба хати телефон пайваст аст, алоқа барќарор намоед. Барои амалӣ гаштани ин маќсад зарур аст, ки системаҳои компютерӣ дорои модем бошанд. Модем информатсияи компютериро ба сигналҳои телефонӣ ва баръакс, сигналҳои телефониро ба информатсияи компютерӣ табдил медиҳад ва ба воситаи хати телефон онҳоро паҳн менамояд. Модемҳо ба модемҳои дохилӣ ва берунӣ таќсим мешуданд. Модемҳое, ки дар дохили блоки системавии компютер ҷойгиранд, модемҳои дохилӣ ва модемҳое, ки ба воситаи кабел бо компютер пайвастанд, модемҳои берунӣ ном доранд. Ҳамин тариќ, ҳар гуна компютере, ки дорои модем ва таъминоти программавии ба он мувофиқ мебошад, метавонад информатсияро ба компютерҳои дигар равона кунад ва аз онҳо информатсияро ќабул намояд.

Барои шабакаҳои локалӣ системаи кабелҳои махсус гузаронида мешавад ва ҷои нуқтаҳои имконпазир аз рӯи ҳамин системаи кабелӣ маҳдуд карда мешавад. Ҳоло дар шабакаи локалӣ бисёртар алоқаи беноқилӣ (Wireless) истифода мешавад. Вале имконияти мавзеии истифодабаранда маҳдуд аст. Калимаи Wi-Fi аз забони англисӣ Wireless Fidelity гирифта шуда, маънои «аниқии баланди интиқоли маълумот» («высокая точность беспроводной передачи данных») аст. Ҳоло тарақиёт ва паҳншавии тези ин намуди пайвастшавиро дидан мумкин аст. Wi-Fi соли 1991 аз тарафи корҳонаи NCR Corporation/AT&T (дертар Lucent Technologies ва Agere Systems) дар Ньивегейн, Нидерланды сохта шуда буд.1991 NCR CorporationAT&TLucent TechnologiesAgere SystemsНьивегейн Нидерланды

Шабакаҳои локалӣ ба шабакаҳои калонтар муттаҳид кардан мумкин аст: CAN(Campus-Area Network)- шабакаи кампусӣ, шабакаҳои локилии наздик ҷойгиршударо мепайвандад; MAN(Metropolitan-Area Network)- шабакаи шаҳрӣ; WAN(Wide-Area Network)- шабакаи андозааш калон; GAN(Global-Area Network) - шабакаи глобалӣ

ҷойгиршавии физикии ҷузъҳои барномавӣ- таҷҳизотӣ ва тарзҳои интиқоли маълумотҳоро дар муҳит шарҳ медиҳад.

Компютерхо ба хамдигар бо намуди хаттй пасихам пайваст мешаванд

Дар маркази ситора компютер набуда, коммутатор ё свитч (switch) чойгир аст. )

Шабакаи хонаг ӣ бо топологияи «ситорашакл»

Снежинка

Барои сохтани шабакаи локалӣ чунин таҷҳизотҳо лозим аст: Адаптерҳои шабакавӣ (сетевая плата) функсияи он додугирифти сигналҳои аз ноқил меомада аст; Коммутаторҳо – тачҳизоте, ки барои пайвасткунии узвҳои шабакаи компютерӣ лозим аст; Ноқилҳо (кабелҳо) ё шабакаҳои радиозудӣ (радиочастотные каналы) барои шабакаи беноқил. Коммутатор шуморо ба Интернет пайваст намекунад, барои ҳамин онро бо маршрутизатор омехтан лозим нест. Он таҷҳизоте мебошад, ки барои баромадан аз шабакаи локалӣ ба глобалӣ лозим аст.

Шабакаи локалии марказониданашуда (децентрализованная), вақте ки шабака бе истифодаи сервер кор мекунад. Ин холат ҳар як компютер бояд аддаптери шабакавӣ дошта бошад.

Шабакаи локали марказонидашуда (централизованная) ё худ истифода аз технологияи «Клиент-сервер» аст. Хотиррасон мекунем, ки: Клиент-сервер (англ. Client-server) архитектураи ҳисобу китоб ва шабакавӣ, ки дар он масаъалаҳо ё вазифаи шабака байни таъминкунандаи интернет (серверҳо) ва фармояндаи интернет (клиент) мебошад. Бисёртар клиентҳо ва серверҳо бо воситаи шабакаи компютерӣ додугирифт мекунад ва тачҳизотҳои физикӣ ва таъминоти барномаҳо шуда метавонанд.англ.

Диски E 64 Гбайт хачм дошта чоряки он бо маълумот банд аст. Чои бо маълумот пурраи диски Е ёфта шавад. Онро ба Кб гардонед. Файли «Информатика» 1350 Кбайт, файли «Математика» 1785 Кбайт, файли «Иқтисодиёт» 921 Кбайт маълумот дорад. Cуммаи маълумотхо бо МБ ёфта шавад. Матни хуччат аз ду сахифа иборат буда аз 24 сатр иборат мебошад. Хар як сатр дар сахифаи якум аз 40 ва сахифаи дуюм аз 41 символ иборат аст. Агар як символ 8 бит бошад, ҳачми матни сахифаи дуюм бо бит ёфта шавад. Ҳачми тамоми ҳуҷҷат ёфта шавад.