Таърихи пайдоиши коғаз М ӯ соев Муҳаммад ҷ он. Вожаи «коғаз» ё «коғиз» калимаи форсї буда, дар китобҳои к ӯ ҳан бисёр дида мешавад. Ва ё ба қавли вожашиносон. - презентация

1 Таърихи пайдоиши коғаз М ӯ соев Муҳаммад ҷ он

2 Вожаи «коғаз» ё «коғиз» калимаи форсї буда, дар китобҳои к ӯ ҳан бисёр дида мешавад. Ва ё ба қавли вожашиносон калимаи «коғаз» аз вожаи чиннии «коктиз» гирифта шудааст. Ва дар кишварҳои араб ӣ бештар ба шакли Кағиз ва ё Коғз мавриди истифода қарор дошт. Коғаз ё қиртос варақест, ки он аз хамираи каттон ва ё канаф сохта мешавад. Зоҳиран ин калима аз забони санскрит вориди забони форс ӣ шудааст. Вожаи қиртос, ки имр ӯ з ба маънои коғаз ба кор меравад, худ аз калимаи юнонии хортес (Xartes) гирифта шудааст ва маънояш дар луғат чизест, ки р ӯ и он менависанд ва муодилаш дар забони араб ӣ варақа ва ё саҳифа мебошад. Маънои луғав ӣ ва истилоҳии калимаи коғаз

3 Таърихи пайдоиши коғаз Дар аввал мардумон р ӯ и санг пасон ба р ӯ и тахтапораҳои гилин, сипас андар р ӯ и попирус ва баъд аз он дар коғаз хотироти худро менигоштанд.

4 Ҳокими сулолаи Хан Лу ҷ аув Таърихи пайдоиши коғаз

5 Ходими Хон Лу ҷ ау Тасой Лун (Tasay Lun) соли 105 пеш аз мелод ҳамроҳи шогирдаш Тсупу коғаз ихтиро намуд. Таърихи пайдоиши коғаз

6 Бархе аз таърихнигорон ақида доранд, ки Тасой Лун сохти коғазро аз раванди сохти хонаи замбури зард, ки маводи хонаи худро ҳамчун коғаз месозад, ом ӯ хтааст. Таърихи пайдоиши коғаз

7 Ва ӯ сипас коғазро аз хамири тиккаҳои абрешим, аз барги тут ва дарахте бо номи хайзарон омода намуд. Таърихи пайдоиши коғаз

8 Фанни коғазсоз ӣ то пан ҷ қарн назди чиниён боқ ӣ монд ва дар қаламрави Форс бо номи «Хони Болиғ» ва ё «Хони Болиқ» машҳур гардида буд. Хони Болиқ, унвони Хоқони Чин буд ва шаҳри Пекин дар қадим бо ҳамин ном мавриди истифода қарор дошт.

9 Соли (134ҳ / 751 м) арабҳо аз ҷ ониби чиниҳо мавриди ҳамла қарор гирифтанд.

10 Ва дар наздикии дарёи Талос (Беш-Таш) дар ҳудуди имр ӯ заи Ҷ умҳурии Қирғизистон задух ӯ рди азиме барпо гардид, ки дар нати ҷ а арабҳо пир ӯ з шуданд.

11 2700 сол пеш аз мелод сулолаи Иломиён навиштани р ӯ и хиштро та ҷ риба карда буданд.

12 Арабҳо хотироти худро р ӯ и п ӯ ст ва устухони ҳайвонот ва баргҳои дарахти хурмо менавиштанд.

13 Аввалин коргоҳи варақсоз ӣ дар шаҳри Бағдод соли 794 мелод ӣ аз ҷ ониби вазири Ҳорунарашид Фазл ибни Яҳёи Бармак ӣ таъсис дода шудааст

14 Ва соли 1690 мелодї нахустин корхонаи коғазсозї дар ИМА дар штати Љерментаун (Germantown) сохта шуд.

15 Дар Амрико солона беш аз 28 милён тонн коғаз масраф мегардад.

16 Сазовор аст аз таҳаввулоти таърихии санъати коғазсоз ӣ ва намунаҳои он муфассал маълумот дода шавад; Коғазҳои даврони исломї бештар бо номи шаҳрҳо ва гоҳо бо номи шахсиятҳо шуҳрат доштанд. Навъи коғази Тоҳир ӣ бо дастури Тоҳири дуввум ва коғази талаҳ ӣ бо дастури Талҳа ибни Тоҳир яке аз амирони Нишопур сохта шудааст.

17 Ибни Надим дар китоби «ал-Феҳрист»-и худ менависад:...Аммо коғази Хуросон ӣ, аз каттон сохта мешавад ва г ӯ янд, ки сохти он дар замони Бани Умайя ва ба қавле дар замони Бани Аббос риво ҷ ёфта буд. Бархе онро к ӯ ҳан ва бархе дигар ҷ адид шумориданд. Ва г ӯ янд, ки: Коргарони чин ӣ онро дар Хуросон ҳамонанди коғази чин ӣ сохтанд ва навъҳои он аз ин қабиланд; Сулаймон ӣ, Талаҳ ӣ, Н ӯ ҳ ӣ, Фиръавн ӣ, Ҷ аъфар ӣ ва Тоҳир ӣ.

18 Попирус ва ё қиртоси миср ӣ

19 Попирус ва ё қиртоси миср ӣ

20 Попирус ва ё қиртоси миср ӣ

21 Попирус ва ё қиртоси миср ӣ

22 Попирус ва ё қиртоси миср ӣ

23 Попирус ва ё қиртоси миср ӣ Нахустин ҳунари дандонпизишк ӣ низ аз мисриёнаст

24 Попирус ва ё қиртоси миср ӣ Хушбахтона то замони мо рисолаҳо, ҳу ҷҷ атҳо, саҳифаҳо ва китобҳое боқ ӣ мондаанд, ки дар таърихи к ӯ ҳан р ӯ и ин намуди варақ китобат шуда, осори гаронмояи гузаштагонро аз нобудшав ӣ эмин нигаҳ доштааст.

25 Коғази самарқандї - нахустин намунаи коғази волои то ҷ ик ӣ маҳсуб мешавад, ки аз зебоии хоси он устодони фанни хушнавис ӣ ва таърихнигорон суханони зиёде г ӯ фтаанд.

26 Султоналии Машҳад ӣ : Коғази самарқанд ӣ дар олами ислом чунон равнақи ти ҷ орат ӣ пайдо намуд, ки шаҳри Самарқанд дар як муддати к ӯ тоҳ ба яке аз марказҳои муҳими ти ҷ орат ӣ табдил ёфт.

27 Шуҳрати коғази самарқанд ӣ назди подшоҳон ва фармонравоён... Саҳифаи Қуръони карим бо хати Бойсанқур

28 Шуҳрати коғази самарқанд ӣ назди подшоҳон ва фармонравоён... Саҳифаи Қуръони карим бо хати Бойсанқур

29 Мухтор Зарифов яке аз он чеҳраҳое мебошад, ки пас аз мутолиаи китобҳои таърих ӣ ва рисолаҳои ом ӯ зишии сохти коғаз коргоҳеро дар дохили боғи бузурге, ки аз он ҷӯ й равон буд, сохт ва дар он ҷ о навъи коғази самарқандиро бо шеваи к ӯ ҳани коғазсоз ӣ ҳамроҳи 16 нафар истеҳсол менамояд. Ӯ дар кори худ аз дастгоҳҳои нав қариб, ки истифода намебарад ва чун пешниёни худ дар сохти коғаз аз усулҳои қадим ӣ кор мегирад. Мухтор Зарифов

30 Аксҳо аз коғазхонаи Мухтор Зарифов

31 Коғази бухорої – дувумин навъи коғазест, ки то ҷ икон онро истеҳсол намуданд. Шаҳри Бухорои шариф пас аз Самарқанд яке аз марказҳои муҳим дар коркард ва сохти коғаз ба шумор рафта, ба тадри ҷ ҳунари коғазсозии он ба сарзаминҳои Хуросон интишор ёфт, ки Ибни Надим дар китоби худ ба он ишора намудааст.

32 Коғази нуҳї – яке аз навъҳои коғази хуросон ӣ буда, бо дархости Нуҳ ибни Мансури Сомонї сохташудааст. Ва худи амир дар тарвиљ ва густариши ин коғаз нақши муассире дошт, аз ин лиҳоз бо ин ном машҳур гардид.

33 Коғази мансурї – яке аз коғазҳое мебошад, ки дар сарчашмаҳои таърих ӣ ду навъи он бо ин ном зикр ёфтааст, ки яке ба амири сомон ӣ Мансур ибни Н ӯ ҳ мансуб мегардад ва дигаре коғази хуросонист, ки тавассути коғазсози ҳунарманде бо номи Мансур сохта шудааст.

34 Коғази оҳардор - ҳамон коғазе мебошад, ки барои бартараф сохтани ноҳамвориҳо ва омода сохтани он барои марҳалаи баъд ӣ, ки он м ӯ ҳразан ӣ мебошад, бо оҳар ҷ илонок дода мешавад.

35 Коғази зарафшон ӣ назар ба дигар коғазҳо ҳа ҷ ман хурдтар аст ва аз он дар ҳавошии китобҳо ва варақаҳои гаронқиммат истифода мешуд. Навъе аз анвоъи зиннатдиҳии р ӯ и коғазро низ зарафшон ӣ г ӯ янд. Барои ин кор миқдоре аз сирешро бо як тарзи хосе р ӯ и коғаз мепошанд ва сипас варақаҳои нозуки тиллоро р ӯ и он мечаспонанд.

36 Коғази абр ӣ - яке аз намудҳои коғази ороиш ӣ аст, ки аз давраи Темуриҳо то ба баъд дар Хуросон ва Вароруд рои ҷ гардида буд.

37 Коғази фиръавнї – яке аз коғазҳои куҳанест, ки бо хусусиёти худ дар муқобили попируси миср ӣ муқовимат мекард ва шояд аз ин ҷ иҳат бештар ин навъи коғаз бо номи фиръавн ӣ машҳур гардида бошад. Ва аз созандаи он маълумоте ву ҷ уд надорад. Коғази кашмирї- навъи коғазест, ки онро метавон шуст, дар ҳоле ки ҳе ҷ тағйире дар он рух надиҳад. Коғази Маслуҳ- коғазест, ки ҳарду тарафи он оҳар зада мешуд ва ҳар ду самти он соф ва сайқалшуда, ба назар мерасид.

38 Коғази сулаймонї- бо супориши волии Хуросон Сулаймон ибни Рошид дар аёми Ҳорунарашид сохта шудааст. Коғази давлатободї – ду навъ будааст... Коғази омулї- навъи коғазест, ки аз пояҳои навдаи бирин ҷ сохта мешавад ва чун маҳалли сохти он шаҳри Сор ӣ (шимоли Эрон) буд, онро коғази бирин ҷӣ ва ё коғази сорав ӣ низ гуфтаанд.

39 Коғази бағдод ӣ - навъи дигаре аз коғаз аст, ки дар шаҳри Бағдод мардум солҳои дароз аз ин коғаз истифода менамуданд, ки номи он Тарус буд ва дар ин коғаз хусусияти пок шудани матни навишташуда ва дубора китобати матни ҷ адид ву ҷ уд дошт. Вожаи «Тарус» ҷ амъи «Тарс» буда, дар луғат коғазеро г ӯ янд, ки дар он имкони дубора навиштан пас аз поксоз ӣ ву ҷ уд дошта бошад.

40 Навиштафзори п ӯ ст ӣ - тақрибан асри II –и пеш аз мелод дар шаҳри Паргомун (Πέργαμος - Пиргомус) аз п ӯ сти ҳайвонҳои камсин сохта мешуд. Бештар номи он дар сарчашмаҳои таърих ӣ бо исми Паргомент дар ҷ ёфтааст.

41