С.Ж.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С.Д.АСФЕНДИЯРОВА Хирургиялық стоматология кафедрасы Тақырыбы: Бет-жақ аймағындағы жұмсақ тіндердің жарақаттары Қабылдаған: Өмірәли Р.М. Орындаған: Төребеков Н.Е. Факультет: Стоматология Курс: ІІІ Топ: Ст Алматы 2017 жил

І. Кіріспе Жұмсақ тіндердің жарақаттары ІІ. Негізгі бөлім Соғылу Соғылған жара Кесілген жара Шаншылған жара Шабылған жара Емі ІІІ. Қорытынды

Жұмсақ тіндердің жарақаттары бөлінеді: Жабық – тері жабындысы мен шырышты жабаттың бүтіндігі бұзылмайтын жарақаттар (соғылу). Ашық – тері жабындысы мен шырышты қабаттың бүтіндігі бұзылатын жарақаттар (тырнап жара болған жерлер, сызаттар, жаралар). Осылайша соғылу әсерінен болатын жарақаттардан басқасы ашық және бірінші инфицирлшенген жарақаттарға жатады. Сонымен қатар, бет-жақ аймағында тістерден, мұрын қуысынан өтетін жарақаттарда ашық жарақаттарға жатады.

Өткір құралмен ұрғанда жұмсақ тіндер жарақаттануы мүмкін. Жарақат беткей немсе терең болуы, кейде бұлшықветер, тамырлар мен нерв тер зақымдануы мүмкін. Бет жарақаты кейде ауыз қуысын, мүрынды, ЛОР-мүшелерді, көзді, бассүйекмиды қамтуы мүмкін. Жарақаттың кесілген, шаншылған, шабылған, жыртылған, соғылған, жыртылып- соғылған және т. б. түрлерін ажыратады. Мұрын, құлақ, ерін аймақтарында жануарлар немсе адамның тістеуінен де жарақаттар кездеседі. Соғылған, жыртылған жарақаттар маңындағы тіндер зақымдануы мүмкін. Жарақаттың пішіні алуан түрлі келеді.

Беттің тілінген жарақаты Тілдің тістелген жарақаты Бас құйқасының сыдырлаған жарасы Мұрын қанатының тістелген жарасы

Кесілген, шаншылған, шабылған жарақаттарда тіндер ақаусыз, жиектерінде қан аққан тегіс саңылау болады. Шабылған жарақатта сүйек те зақымданады. Клиникалық көрінісі көбінесе жарақаттың орналасуына байланысты. Жоғарғы немсе төменгі еріннің зақымдануына жарақат шветерінің ақаулануы тән. Ауыз айналасындағы бұлшықветердің зақымдануынан ауыз қуысының толық жабылуы бұзылып, сілекей ағып тұрады. Жарақат ластанып, тістермен зақымданғандықтан еріннің шырышты қабығы жыртылады. Ас қабылдауы қиындап, сөйлеуі бұзылады. Құлақмаңы шайнау аймағы тіндерінің жарақаттануы сілекей безінің зақымданып, сілекей жиланкөздерінің түзілуімен не бет нервісі бұтақтарының, беттің ымдау бұлшықветерінің зақымдануына әкелуі мүмкін. Меншікті шайнау бұлшықветерінің жыртылуынан болатын тыртықты өзгерістер тыртықты контрактураның дамуына әкеліп, ауызды ашу бұзылады. Төменгі жақасты аймағының тіндері жарақаттанғанда бет артериясы мен ванессы, төменгі жақасты сілекей бездері, көмекей мен кеңірдек, ауыз қуысының түбі мен тіл зақымдануы мүмкін.

Мұрынның зақымдануы қан кетіп, тіндердің ісінуімен жалғасады. Мұрын ақауы панда бокса, оны күрделі реконструктивті операциялар жасау арқылы жоюға болады. Кей жағдайларда бор мен сепарациялық дискілер ауыз қуысын зақымдайды. Тіс емдейтін бор терең жыртылған жарақат түзеді, ол инфекциями асқынады. Одан кеткен қанды тіндерді тігу арқылы тоқтатуға болады. Одан кейін абсцессе қарсы препарата қолданған жөн. Сепарациялық диск ауыз қуысын әртүрлі тереңдікте жарақаттайды. Дискімен немсе таспен тіласты аймағын, тіл ванессы, артерия сын кесіп кету өте қауіпті. Ол қатты қан кетумен жалғасса, оны емхана жағдайында тоқтату өте қиын. Тілдің көлемі тез ұлғайып, тұншығуға әкелуі мүмкін. Қан тамырлардан басқа төменгі жақасты сілекей бездері, тіл нервісі зақымдануы мүмкін, ол аурухана жағдайында емдеуді талап етеді. Тілдің жарақаттануы қатты қан кетумен көрінеді. Оны жарақатты тігу арқылы тоқтатуға болады (егерь тіл артериясы зақымданбаса).

Соғып алу (соғылу) – терінің бүтіндігі бұзылмайтын, тін құрылымдарының (теріасты-май клетчаткасы, бұлшық ветер, тамырлар) жарақаттануы.

Соғылу соққының немсе құлаудың әсерінен болады. Соғылудың патоморфологиясы алуан түрлі: реактивті қабынуды, экссудация мен лейкоциттердің шоғырлануын тудыратын қан құйылу байқаллоды. Уақыт өткен сайын, қанның сұйық бөлімі, кейін фибрин ұйымалары сорылады. Гематома сіңірілгеннен кейін, дәнекер тін демиды, сөйтіп тыртық панда болады. Гематома қуысына инфекция түсуі мүмкін. Соғылудың клиникалық белгілері: аурыу сезімі, домбығу, қан құйылу, қызметінің бұзылуы. Қан құйылу жарақаттан кейін, 2-3 күні күшейеді және орнында көк дақ (көгеру) панда болады. Уақыт өте қан бөлшектеніп сорылады, гемоглобин айналасындағы тіндермен әсерлесіп, қан құйылу ошағының түсі өзгереді.

Емі: соғып алудан кейінгі алғашқы екі күнде суық нәрсені басу, таңғышты қысып байлау ұсынылады, алигерь гематома қуысы бокса – оны эвакуация алу керек. Кейіннен – жилы процедуралар жасалынады (УЖЖ, диадинамикалық токтар), сонымен қатар, интенсивтілігі төмен лазер мен электромагнитотерапия жүргізіледі.

Жара – дене жабындысының (тері мен шырышты қабат) бүтіндігі бұзылуымен жүретін жұмсақ тіндердің жарақаты. Жара – бұл ашық жарақат. Жараның белгілері: қансырау: инфицирлену; жара жиегінің үңіреюі; аурыу сезімі; қызметінің бұзылуы.

Зақымдалу түріне байланысты – жаралар кесілген, тесілген, шабылған, соғылған, жаншылған, жыртылған, тістелген, уланған, атылған (оқ тиган және аралас болып бөлінеді. Соғылған жара – тіндердің доғал затпен жарақаттануы кезінде (құлағанда, қысылғанда, соққы тиганде) панда болады. Соғылған жараның шветері тегіс емс, кетіктелген, қанмен толған, әдетте, өмірге қабілетсіз және цианозды бөліктері болады, көп қансырамайды. Көбіне, тамырлары тромбталлоды, бұл тіндердің қоректенуін бұзып, олардың өлңеттенуіне, қатты іріңдеуіне, екіншілік аррозивті қансырауына әкелуі мүмкін.

Кесілген жара – өткір құралдардың (ұстараның, скальпельдің немсе пышақтың) әсер етуінен панда болады. Шветері тегіс, жилтыр болып келеді, бір-бірінен алшақ тұрады және қатты қансырайды. Тіліктің бағытына қарай олар қиғаш, көлденең, ұзына бойы және қиықты (лоскуты) болуы мүмкін.

Шаншылған (тесілген) жара – біз, қанжар, істік сияқты үшы үшкір құралдармен жарақаттағанда панда болады. Шаншылған жаралар үңіреймейді, қан аз ағадыү олардың көлемінің кішілігіне қарамастан, ірі тамырлар, нерв тер мен ішкі ағзалар зақымдалып, оның салдары өте ауры болуы мүмкін. Жараның бұл түрінде инфекцияның, әсіресе, анаэробты инфекцияның даму қаупі өте жоғары болады.

Шабылған жара – балта сияқты өткір және ауры құралдардың соққысынан панда болады. Оның шветері тегіс, жилтыр болады, қан көп мөлшерде ағады. Ол тереңдігімен және төменде жатқан тіндер мен ағзалардың зақымдалуымен сипатталлоды. Клиникалық ағымының ауры өтуімен ерекшеленеді.

ЖБХӨ – бұл жараның шветері, қабырғаларын және түбін инфицирленбеген және өмірге қабілеті бар тіндердің шекарасымен кесіп алып, оның анатомиялық бүтіндігін қалпына келтіру болып табылады. Алдымен бет жұмсақ тіндерінің терісін гигиеналық өңдейді. Оны стерилді щетканы сабындап, жилы сумин жуады. Бірақ бұл кезде жарақатқа ластанған сумин, сабынды көпіршіктен қорғау қиын. Сондықтан теріні алдымен бензин мен, кейін спиртпен сүртеді. Тері жабындысындағы түкті қырып тастайды. Кейін жарақатты антисептикалық ерітінділермен жупы механикалық жолмен бөгде денелер мен ластанудан тазартады. Егер жарақатты өңдеу жергілікті анестезия мен жүргізілсе анестетик ерітіндісіне антибиотиктер қосады. Ал наркоздан соң жүргізсе, жарақат маңына антибиотик ерітіндісін жібереді. Егер өңдеуді мықты тігіс салумен аяқтаса, хонда жарақатты қабат-қабатымен тігеді. Бұлшықетке міндетті түрде тігіс салаты. Ауызға шенген жарақат кезінде бірінші шырышты қабықты, кейін бұлшықетпен фасцияны, одна соң теріасты сссмайлы клетчат-касымен теріні тігеді. Ерін жарақаттанғанда 1-ші бұлшықетті, кейін қызыл жиегін біріктіріп келтіріп, оның терімен біріккен шекарасынан тігеді, содна кейін теріасты сссмайлы қабатпен теріні, содна кейін барып еріннің шырышты қабатын тігеді. Егер хирургиялық өңдеу 48 сағат ішінде жүргізілсе (беттің кез келген аймағының жарақатында), тінді мұқият тігіп резина түтік салуға болады.

Егер өңдеу 48 сағаттан соң жүргізілсе, тіндерден қабыну белгілері бокса да ерін, қабақ, мұрын қанаты, қүлақ қалқаны, ауыз қуысының шырышты қабатына мұқият тігіс салуға болады. Беттің қалған бөліктеріне сирек түйінді тігістер салған жөн. Тіндер ақауланса, біріншілік хирургиялық өңдеумен бірге жергілікті тіндермен 1 -шілік пластикалық ем жүргізу керек, бұл кейін болатын деформациялардың алтын алу мақсатымен жасалаты. Беттің жүмсақ тіндерінің үлкен тесілген ақауында, хирургиялық өңдеуді, теріні ауыз қуысының шырышты қабатымен көмкере тігумен аяқтайды. Бұл кейін ақауды пластикалық жабуға қолайлы жағдай жасап осы аймақтағы дөрекі тыртықтар мен өрескел деформациялардың түзілуінің алтын аллоды. Құлақмаңы сілекей безі зақымданғанда, без паренхима сын, кейін оның капсула сын, фасция сын, теріасты сссмайлы клетчатка сын және теріні мүқият тіккен жөн. Ал шығаратын өзегі зақымданса, оның ортаңғы кесіндісіне түтікше енгізіп, ауыз қуысына шығарады. Бұл ауыз қуысында толық сілекей жиланкөзінің түзілуіне мүмкіндік жасайды. Түтікті 1520 күннен кейін алып тастайды. Кейде зақымданған түтіктің ұшын тефлонды түтікте тігуге болатынын ескерген жөн. Науқас 72 сағаттан соң келсе, жарақатта іріңді қабыну демиды, бұл кезде біріншілік (кеш) хирургиялық өңдеу жүргізеді және іріңді процесті тоқтататын ем жасайды: іріңдікті тіліп, дренаждайды, жарақатты антибактериалды препаратамен жупы -шаяды. Қабынған процесті жойған соң, арте екіншілік тігіс салаты. Жарақатқа міндетті түрде түтікше салаты. Барлық жағдайда схема бойынша сіреспеге қарсы сарысу енгізу көрсетілген.

1.Хирургиялық стоматология - Оразалин Ж.Б., Төлеуов Қ.Т. – «Беттің жұмсақ тіндерінің жарақаттануы». 2. Жалпы хирургия – Қ.Д.Дұрманов – 259, бветер. 3. Виды травм мягких тканей лица myagkich-tkaney-litsa-vidi-klinika-lecheniehttp://hirstom.ru/neognestrelnie-povrezhdeniya-chlo/povrezhdeniya- myagkich-tkaney-litsa-vidi-klinika-lechenie 5. litsa/ litsa/ 6. Сурветер дереккөзі –