Орындаған : Шайловбек Ф. Тобы : ЖМҚА B Қабылдаған : Оразбекова Ж. Р. Шымкент 2018 ж. Қалыпты жане паталогиялық физиология кафедрасы Тақырыбы : Г.Сельенің күйзеліс туралы ілімі. Эмоциялық стресс. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МИНИСТРЛІГІ ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕДИЦИНА АКАДЕМИЯСЫ

Жоспар : I. Кіріспе II. Негізгі бөлім Г. Сельенің күйзеліс туралы ілімі Эмоциялық стресс III. Қорытынды IV. Қолданылған әдебиеттер

Кіріспе Жан қуаттарының күрделі ағымын аңғару үшін алдымен оларды белгілі топтарға жіктеуіміз керек. Мұны жан қуаттарының топтастырылуы деп атайды. Осылайша адамзат жаңа заман өміріне, ғылыми техниканың информациялық жасанды табиғатқа бейімделу үстінде. Ал, адам өмірге бейімді болғысы келсе, ол өзінің дене құрылымын, сана - сезімін, ақыл ойын соған жаттықтыра, шынықтыра түсуі қажет. Бұлардың бәрі адамның сезім дүниесімен, санасымен, ақыл - ойымен атқарылады.

Осы аты аталған адам адам психикасының, яғни адам жанының әр түрлі қасиеттері, аурытпашылықтар мен қиыншылықтар үстінде сан қилы қозғалыстарға түседі. Оны жан дүниесіндегі қозғалыстыңсыр - сипоты мен мәнін, олардың әр адамның жеке басына түсетін аурытпашылықтарды жеңу үстіндегі күрес кезіндегі жағдайларын және осы күрес үстінде аурытпашылықтарды пәрменді жеңу үшін жан дүниесін қалай шынықтырудың тәсілдерін баяндау осы жұмыстың негізгі мазмұны болмақшы.

Г. Сельенің күйзеліс туралы ілімі Күйзеліс және жарақаттанғаннан кейінгі күйзеліс арасын теориялық қосуға қарамастан, бұл екі түсініктің ортақтығы аз ж. Ганс Селье стресс концепция сын ұсынды, оның ойынша стресс ағзаның өзін - өзі сақтайтын және стрессорға реакция үшін ресурстарды мобилизациялайтын гомеостатикалық модель болып табылады. Ағзаға әсер ететін барлық агенттерді екіге бөлді, ол спецификалық ( тұмау вирусы тұмауды тудырады ) және жалпы адаптациялық синдром түрінде көрінетін спецификалық емс стереотиптік эффектілер.

Синдром дамуы үш сайты дан өтеді : мазасыздану реакциясы ресистанция статусы қажу статусы

Селье ағзаның гомеостатикалық механизм дерінің адаптациялық құрылуы негізінде мобилизацияланатын адаптациялық энергия түсінігін енгізді. Қажу Селье бойынша ол қайтарылмайтын және ағзаның қартаюына, жойылуына алып келеді. Жалпы адаптациялық синдромның психикалық көрінуіне эмоционалды стресс денег актау берілген – яғни стрессті бастан өткізетін аффективті бастан кешу және адам ағзасын қолайсыз өзгерістерге алып келеді. Экстремалды және бұзушы факторлардың әсерінен стресстік реакциялық эмоционалды аппарат бірінші қосылады, ал бұл кез келген мақсатқабағытталған мінез - құлықтық актімен байланысты.

Осынын салдарынан мінез - құлықтық реакция на реттейтін вегетативті функционалды жүйелер және олардың спецификалық эндокриндік қамтамасыз етілу белсендендіріледі. Стресстік ситуация на жеңе алмаған жағдайда шиеленістік күй панда болады да ағзаның алғашқы гормоналдық өзгерісне алып келеді, бұл ағзадағы гомеосазды бұзады. Кейбір жағдайларда қиындықты жеңуге ағзаның мобилизациялануының орнына, стресс қауіпті бұзылыстардың себебі болуы мүмкін.

Бірнеше ретқайталануынан немсе өмірлік қиындықтармен байланысты аффективті реакциялардың жалғасуынан эмоционалды қозу тұрып қалған станционарлы форматы қабылдауы мүмкін. Мұндай жағдайларда ситуация қалыпқа келсе де тұрып қалған эмоционалды қозу әлсіремейді. Ол вегеративті жүйке жүйсін белсендендіріп, сол арқылы ішкі органдарды және жүйенің жұмысының бұзылуына алып келеді.

Егер ағзада әлсіз буындар бокса, олар аурудың қалыптасуының негізі бола аллоды. Эмоционалды стресс стен панда болған мидың нейрофизиологиялық реттелуінің түрлы құрылымындағы алғашқы бұзылыстар, жүрек таймыр жүйесінің, асқазан - ішек жұмысының қалыпты жұмыс істеуін өзгертеді, қан жұйесінің өзгеруіне, иммундық жүйенің бұзылуына әкеледі.

Эмоционалды стресс тер өзінің пандаболуына әлеуметтік болып табылады, және оған денег қарсы тұра алу адамдар да әр түрлі болып келеді. Қазіргі көз қарастар бойынша, стрессордың нәтижесінен физикалық бұзылыспен бірге психикалық сферада бұзыысқа ұшыраса стресс травмалық болып табылады. Мұндай жағдайда концепциялар бойынша, өзіндік ( самость ) құрылымы, әлемнің когнитивтік модельі, аффективті сфера, неврологиялық механизм дер, ес жүйесі, үйренудің эмоционалды жолы бұзылады. Мұндай жағдайларда травмалық оқиғаға жататындар – күшті негативті салдарға ие экстремалды дағдарыстық ситуациялар, өзіне және жақындарына өмірлік қауіп төндіретін жағдайлар болып табылады.

Ганс Селье стрестің келесі сатыларын анықтады әсерге тікелей реакция ( мазасыздану статусы ) максимальды эффективті адаптация ( ресистенттілік статусы ) Адаптациялық процестің бұзылуы ( қажу статусы )

Бұл сатылар кез келген адаптациялық процессе тән. Стрессті тудыратын факторлардың бірі эмоционалды шиеленістік, ол адамның эндокриндік жүйесінің өзгеруіне әкеледі. Мысалы, клиникадағы науқастарды экстремалды зерттеуде, үнемі жүйкелік шиеленісте жүретін адамдар вирустық инфекцияны ауры өткеретінің анықтаған. Мұндай жағдайларда білікті психологтың көмегі қажет.

Психикалық стрестің негізгі белгілері : Стресс - ағзаның күйі, оның панда болуы ағза мен орта арасындағы өзара әрекетті көрсетеді Стресс - неғұрлым шиеленіскен күй, әдетегі мотивациялық күйге қарағанда, ол өзінің панда болуында қаупті қабылдауын талап етеді Стресс - қалыпты адаптациялық реакция жеткіліксіз болған жағдайда орын аллоды

Үрейлену ТөзімділікӘлсіреу Г.Селье адамның жеке ерекшелігіне, жоғары жүйке әрекетінің типтеріне орай стресcті:

Үрейлену Үрейлену-жағымсыз тітіркендіргіш әсер еткен сәтте туатын жауаптың алғашқы статусы. Шок кезінде орталық жүйке жүйесінде тоқтау панда болып, гипотония, жабырқау, мембрананың өткізгіш қасиеті мен зат алмасу нашарлайды. Абыржу- талықсу(шок) және оған қарсы кездерден тұрады. Таңырқау секілді сезім панда болады.

Төзімділік Жағымсыз тітіркендіргіштің әсеріне беріліп кетпей, оған төзу реакциясы туады. Бұл кезде гипоталамус-гипофиз жүйесінің ықпалымен бүйрек үсті безінің гормондарының мөлшері қанда тез көбейіп кетеді. Симпатикалық жүйке жүйесінің әсерімен жүректің соғу ырғағы жылдамдайды, тыныс алу жиілене түседі, бұлшық еттердің жиырылу қабілеті күшейеді.

Арнамалы төзімділік Қоршаған ортаның тек белгілі түрткілерінде ғана байқаллоды. Кейбір жұқпалы ауру дан,не жасанды иммунитете кейін панда болады.(Биік таулы жердь, суықтыққа, т.б) бейімделіс кезінде туады. Бейарнамалы төзімділік Табиғаттағы әр алуан түрткілердің төтенше әсеріне организмнің тұрақтылығы. Бұл ғарышкер, ұшқыштардың жүктемсі кезінде байқаллоды.

Әлсіреу Бейімделу қорының мүмкіндігі азайып, эндокриндік жүйелердің қызметі төмендейді. Мұны психикалық дезадаптация деп атайды. Дезадаптация (бейімделудің нашарлап жойылуы) кезінде жабығу, тұнжырау, жан ауруларының асқынуы байқаллоды.

Эмоциялық стресс Эмоциялық стресс – қауіп туғанда не оқыс қорыққанда, не көңілі қалғанда байқаллоды. Жүйке жүйесінде тежелу байқаллоды. Эмоциялық стрестің жалпы даму заңдылықтары физикалық, химиялық аурытпалықтармен ұқсас болып келеді.

Шамалы жан-дүниелік аурытпалықтар адамның кейбір жағдайларға адаптация сын (икемделуін, бейімделуін) туындатса, (мысалы, олардың әсерінен жаңа пәндерді игеруі арқылы оқушылардың ейске сақтау қабілеті аркады, әртістер жан-тәнімен өздері сомдаған кейіпкерлері бейнесін көрермендерге жеткізеді, кәсіпкерлер нарыққа бейімделеді, т.с.с), шектен тыс аурытпалықтар көптеген дерттердің дамуына себе покер болады. сондықтан да қазіргі уақытта тым аурылап бара жатқан жан-дүниелік аурытпалықтардың ауру туындататын ықпалы адаптациялық бейімділіктен босым болып отыр.

Қорытынды Қорыта айтқанда, қарым - қатынастағы күйзелістер біздің өміріміздің түрлі қырлары мен формаларының әлеуметтік - экономикалық және техникалық дамуының ерекшеліктеріндегі және адамның еңбек іс - әрекетіндегі психологиялық білімдерінің рөлі арта түсуде.« Сау дененің рухи да сау !» – деп айтылады. Дұрыс үйлестірілген тағам, спортпен айналысу және зиянды әдеттерден бас тарту сіздің стрессті жеңудің тағы бір әдісі болады. Диета сияқты, артық ішіп - жэу стресске әкіліп соқтырады, зорланудың салдарынан организм тез толпы кетуі мүмкін. Тамаққа көп жаңа піскен жемістер мен көкөністерді, дәнділерді және теңіз өнімдерін қолданыңыз. Көбірек қозғалыңыз, жүзіңіз, теннис ойнаңыз, бимен немсе йога мен айналысыңыз, коньки имен немсе шаңғымен сырғанаңыз – ең бастысы өз жаныңызға жағатын істі таңдаңыз !

Қолданылған әдебиеттер 1. Келли Д. Когнитивная теория личности // Хьелл Л., Зиглер Д. Теории личности. – Спб.: Питер, Рубинштейн С. Л. Основы общей психологии. - СП б.: Питер, Адам физиологиясы / Х. Қ. Сәтбаева, А. А. Өтепбергенов, Ж. Б. Нілдібаева е бас., толик. және тұзет. - Алматы : Дәуір, Ж. И. Намазбаева Психология. Алматы : Принтс, Төлеуханов С. Т. Қалыпты физиология ( биологиялық жүйелердің мезгілдік құралымдар бөлімі ): Оқу құралы. – Алматы : Қазақ университеті, 2006 ж.