Клавиатура та ҷ ҳ изоти асосии компютер ба ҳ исоб рафта барои ворид намудани фармон ҳ о ва информатсияи матн ӣ хизмат мекунад Бе клавиатура кор кардан дар компютер ғ айриимкон аст. Аз рўи вазифа ҳ ое, ки тугма ҳ ои клавиатура и ҷ ро мекунанд, он ҳ оро ба пан ҷ гурў ҳ та қ сим менамоянд:

Тугма ҳ ои Ҳ арфу Ракамхо (Кисми Асос ӣ ); * Тугма ҳ ои Функсионал ӣ ; * Тугма ҳ ои Ракам ҳ о (Клавиатураи Хурд Ё Ёрирасон); * Тугма ҳ ои Идоракунандаи Курсор; * Тугма ҳ ои Махсус;

Қ исми асосии клавиатура аз ҳ ама калонтар мебошад. Ин қ исм дар тарафи чапи клавиатура ҷ ойгир аст ва дар он тугма ҳ ои ҳ арф ҳ у ракам ҳ о, аломат ҳ ои китоб ӣ, амал ҳ ои арифметик ӣ ва ғ айра ҳ о ҷ ойгир карда шудааст. Қ исми ёрирасони клавиатура дар тарафи рост ҷ ойгир мебошад. Дар он тугма ҳ ои ракам ҳ о ҷ ой дода шудааст. Бо ин қ исм и ҷ ро кардани амал ҳ ои арифметик ӣ осон аст. Ба воситаи ин қ исм инчунин курсорро ҳ ам ба ҳ аракат медароранд. Тугма ҳ ои идоракунандаи курсор дар байни қ исми асос ӣ ва қ исми ёрирасони клавиатура ҷ ойгир шудааст. Ин тугма ҳ ои барои ҳ аракат додани курсор истифода мешавад. Ва қ те мо дар компютер кор мекунем, бояд нишон ди ҳ ем, ки дар ла ҳ заи оянда бо к ӣ ва дар ку ҷ о бояд кор кунем. Ин корро мо тан ҳ о дар экрани монитор ба воситаи муш ё тугма ҳ ои идоракунандаи курсор и ҷ ро карда метавонем.

Аз ҳ амин сабаб курсор – ин нишондиханда мебошад. Курсор вобаста ба он ки бо кадом пакети барнома ҳ о кор мекунем, метавонад ба худ шакл ҳ ои гуногун гирад. Тугма ҳ ои функсионал ӣ гуфта тугма ҳ ои қ атори болои клавиатураро меноманд, ки дар болои он ҳ о F1, F2,...,F12 навишта шудааст. Вазифа ҳ ои он ҳ оро як хел шар ҳ додан мушки ласт. Он ҳ о аз он вобастаанд, ки дар айни замон мо бо кадом пакети барнома ҳ ои амал ӣ кор карда истодаем. Дар ҳ ар пакети барнома ҳ ои амал ӣ ба ҳ ар як тугма як намуди амал вобаста карда шудааст. Аз қ атори тугма ҳ ои функсионал ӣ ба тугмаи F1 ди ққ ат меди ҳ ем. Гап дар сари он аст, ки қ ариб дар аксари барнома ҳ ои истифодашаванда ба ин тугма вазифаи ба экран баровардани кўмаки кор (справка) бо барнома бароварда мешавад.

Shift ин тугма дар ало ҳ идаг ӣ ягон функсияро ани қ надорад. Ҳ ангоми дар як ҷ ояг ӣ бо дигар тугма ҳ о пахш намудани он ҳ о амалиёт ҳ ои гуногун и ҷ ро карда мешавад. Тугмаи Shift - ро пахш намуда шумо ҳ арфи бароятон зарурро пахш менамоед, ҳ арфи аввал калон мешавад ва сипас онро сар дода ҳ арф ҳ ои дигарро пахш кардан мегиред, ҳ арф ҳ ои бо қ имонда хурд мешаванд.

Тугма ҳ ои Ctrl, Alt, Shift-ро тугма ҳ ои бисёрфунксияг ӣ меноманд, зеро он ҳ о қ ариб аксар ва қ т барои бо дигар тугма ҳ о як ҷ оя кор кардан истифода мешаванд. Масалан, Alt+F4 пўшондани равзанаи ҷ ор ӣ, ан ҷ ом додани кор бо системаи Windows истифода мешавад. Тугма ҳ ои мазкур дар клавиатура дуто ӣ мебошанд, аз ин рў бо ҳ амоне кор кардан лозим аст, ки барои дасти шумо мувофи қ аст. Del – барои пок кардани аз ҷ ониби рости курсор қ арордошта истифода мешавад.

Baсkspace (ç) – барои пок кардани рамзи аз тарафи чапи курсор қ арордошта истифода мешавад. Insert – ре ҷ аи вставкаи компютерро ба ре ҷ аи замена табдил меди ҳ ад. Ре ҷ аи вставка ва ре ҷ аи замена ч ӣ маъно дорад. Дар ре ҷ аи вставка, ҳ ангоми илова кардани матн ба ҳ у ҷҷ ати аллакай сохташуда, матни пештар сохташуда пок нашуда, тан ҳ о ба ҷ ониби рост мекўчад. Дар ре ҷ аи замена ҳ ангоми илова кардани матн ба ҳ у ҷҷ ати аллакай сохташуда, матни пештар сохташуда пок мешавад ва ба ҷ ойи он матни нав пайдо мешавад.

Масалан, шумо матне сохтед, ки дар он навишта шудааст, «Ма ҷ лис рўзи шанбе дар кафедраи ММТИ барпо мегардад». Барои иваз кардани ин ҷ умла ба ҷ умлаи нави «Ма ҷ лис рўзи шанбе соати 1100 дар кафедраи ММТИ барпо мешавад» курсорро дар матн баъди калимаи шанбе гузошта «соати 1100» нависед. Дар ин ҳ олат ҳ ар чизе, ки баъди калимаи шанбе навишта шуда буд, пок намешавад ва тан ҳ о ба тарафи рост мекўчад. Ҳ амин ре ҷ аивставка аст. Агар ба шумо лозим бошад, ки калимаи «ма ҷ лис»-ро ба « ҷ аласа» иваз намоед, пас барои и ҷ рои ин амал лозим аст, ки ба ре ҷ аи заменагузаред. Барои ба ре ҷ аи замена гузаштан тугмаи Insert – ро пахш кардан лозим аст. Баъди ин шумо курсорро пеш аз ҳ арфи авали калимаи ма ҷ лис гузошта калимаи навро менависед. Ҳ арф ҳ ои калимаи «ма ҷ лис» пок шуда ҷ ойи онро ҳ арф ҳ ои калимаи « ҷ аласа» мегирад. Ин ре ҷ аи замена аст. Enter банд ҳ оро барои и ҷ ро кардан меди ҳ ад. Тугма ҳ ои идоракунандаи курсор зеринанд: ҳ аракати курсор ба тарафи чап; ҳ аракати курсор ба тарафи рост; ҳ аракати курсор ба як сатр боло; ҳ аракати курсор ба як сатр поён; Home курсорро ба авали сатр меорад; End курсорро ба охири сатр мебарад; Page Up курсорро ба са ҳ ифаи боло, ба авали ҳ у ҷҷ ат мебарад; Page Down курсорро ба са ҳ ифаи охири ҳ у ҷҷ ат мебарад. Esc рад намудани и ҷ рои амали пештараи ан ҷ омнаёфта. Pause мува ққ атан боздоштани кори компютер. Барои давом додани кор тугмаи дилхо ҳ атонро дар қ исми асосии клавиатура пахш мекунед. Print Screen ҳ ангоми пахш намудани ин тугмача чиз ҳ ои дар экран бударо ба буфери ивазкун ӣ (обмена) мегузорад.

Буфери ивазкун ӣ ҷ ойи мува ққ атан ниго ҳ доштани қ исми буридашуда ё нусхабардоришудаи информатсия мебошад. Чиз ҳ ои дар буфери ивазкун ӣ мав ҷ удбударо дар ҷ ойи дилхо ҳ и ҳ у ҷҷ ат гузоштан мумкин аст. Дар айни замон буфери ивазкун ӣ пок намешавад ва информатсияи дар он мав ҷ ударо ба ҷ ойи дилхо ҳ атон чанд маротибае, ки хо ҳ ед гузоштан мегиред. Информатсия дар буфери ивазкун ӣ мав ҷ удбуда, ва қ ти хомўш кардани компютер ба тарики автомати тоза карда мешавад. Ва қ те ба буфери ивазкун ӣ информатсияи нав мегузоранд, информатсияи пештара тоза мешавад. Ҳ ангоми ворид намудани матн шумо бояд дар байни калима ҳ о фосила ҳ о (пробел) гузоред. Барои и ҷ рои ин амал дар қ исми поёнии клавиатура тугмаи дарози беном