Шабака ҳ ои компютер ӣ. ҳ амаи со ҳ а ҳ ои исте ҳ солоти имрўза суръати баланди коркарди ахборот, ниго ҳ доштан ва инти қ оли ахборотро талаб мекунанд. Идоракунии корхона ҳ ои бузург, идоракунии и қ тисодиёт дар савияи тамоми мамлакат талаб мекунад, ки дар ин протсесс ми қ дори зиёди кормандон-мутахассисон иштирок намоянд. Кормандон дар но ҳ ия ҳ о ва ша ҳ р ҳ ои дигар ҷ ойгир шуда метавонанд. Барои ҳ арч ӣ тезтар дастрас намудани ахборот компютер ҳ ои ҳ амаи корхона ҳ оро пайваст кардан мумкин аст. Инро шабакаи компютер ӣ меноманд

Классификатсияи шабака ҳ ои ҳ исоббарор ӣ 1.Шабакаи глобал ӣ (WAN- Wide Area Network) 2. Шабакаи регионал ӣ (MAN- Metropolitan Area Network) 3. Шабакаи локал ӣ (LAN- Local Area Network)

Шабакаи глобал ӣ Шабакаи ҳ исобкунии глобал ӣ муштариёни дар мамлакат ҳ ои гуногун, дар қ итъа ҳ ои гуногун бударо бо ҳ ам пайваст мекунад. Пайвастшав ӣ дар ин шабака дар асоси ало қ аи хати телефон ӣ, радиоало қ а ва ало қ аи радиф ӣ амал ӣ мегардад. Шабакаи ҳ исобкунии глобал ӣ проблемаи як ҷ оякунии захира ҳ ои ахбороти тамоми инсонро ҳ ал карда метавонад.

Шабакаи регионал ӣ Шабакаи регионал ӣ муштариёни аз якдигар хеле дур бударо бо хам пайваст мекунад. Он метавонад муштариёни дохили ша ҳ р, минта қ аи и қ тисод ӣ, мамлакати ало ҳ идаро дар бар гирад. Одатан масофаи байни муштариёни шабакаи минта қ ав ӣ сад ҳ о - хазор ҳ о километрро ташкил мекунад.

Шабакаи локал ӣ Шабакаи локал ӣ муштариёни дар масофа на он қ адар калон ҷ ойгир бударо бо ҳ ам пайваст мекунад. Одатан ин гуна шабака ҳ о ба ҷ ои муайян вобаста мебошад. Шабакаи корхона ҳ ои ало ҳ ида, фирма ҳ о, бонк ҳ о, офис ҳ о ба шабакаи локал ӣ дохил мешавад. Масофаи ин гуна шабака дар атрофи 2- 2,5 км ташкил медихад

Пайвасти шабака ҳ о Пайвасти шабака ҳ ои глобал ӣ, регионал ӣ ва локал ӣ барои сохтани иерархияи бисёршабакав ӣ имкон меди ҳ ад. Он ҳ о массив ҳ ои ахбори зиёдро аз нав кор карда, имкон меди ҳ ад, ки ба захираи ахбори бехудуд шомил шавем. Шабакаи компютер ӣ Internet шабакаи глобал ии аз ҳ ама боъэтимод мебошад. Ба он бисёър шабака ҳ ои ихтиёран пайвастшуда дохил мешавад.

Характеристикаи протсесси интиқоли ахбор Шабакаи коммуникатсионии дилхо ҳ компонет ҳ ои асосии зеринро дарбар мегирад: * Ирсолкунанда * Ахбор * Та ҷ ҳ изоти инти қ ол * Кабулкунанда

Характеристикаи протсеси интиқоли ахбор Ирсолкунанда- та ҷ ҳ изоте, ки манбаи ахборот мебошад. Кабулкунанда-та ҷ ҳ изот барои қ абули ахборот Хабар- маълумот ҳ ои ра қ амии формати муайян дошта, ки интикол карда мешавад. Восита ҳ ои инти қ ол – му ҳ ити физикав ӣ ва асбобхо (аппаратура) барои инти қ ол

Тартиби ирсолкун ӣ Се намуд тартиби ирсолкун ӣ мав ҷ уд аст: 1. Симплекс ӣ – ирсоли ахборот фа қ ат ба як самт. Инти қ олкунандаКабулкунанда

Тартиби ирсолкун ӣ Нимдуплекс ӣ – та ғ йирбии ирсоли ахбор, манбаъ ва қ абулкунанда пай дар пай ҷ ой иваз мекунанд. Инти қ олкунандаКабулкунанда

Тартиби ирсолкун ӣ Дуплекс ӣ – дар як ва қ т қ абул ва ирсоли ахбор. Ирсолкунанда Кабулкунанда Ирсолкунанда Кабулкунанда

Та ҷ ҳ изот ҳ о (аппаратура) Та ҷ ҳ изоти техник ӣ, ки МЭХ - ро бо канали ало қ а бо ҳ ам пайваст мекунад адаптер ном дорад. Модем – та ҷ ҳ изоте, ки сигнал ҳ ои ахборро ҳ ангоми инти қ ол ва қ абул модулятсия ва демодулятсия мекунад. Концентратор – та ҷ ҳ изоте, ки якчанд канал ҳ ои ало қ аро бо ро ҳ и та қ симоти зуд ӣ ба як канал пайваст мекунад. Повторитель(Такроркунанда) – та ҷ ҳ изоти, ки шакл ва амплитудаи сигнал ҳ оро ниго ҳ дошта, сигнал ҳ оро ба масофаи дуртар инти қ ол мекунад.

Та ҷ ҳ изот ҳ о (аппаратура) Сервер – компютере, ки ба шабака пайваст буда, истифодабарандаи онро бо хизмат ҳ ои муайян таъмин менамояд. Стансияи кор ӣ – компютери фард ӣ, ки ба шабака пайваст буда, бо ёрии он истифодабаранда аз захираи манбаи он истифода бурда метавонад. Маршрутизатор (роутер) - Шабакаи шакли мураккаб буда, пайвасти якчанд шабака ҳ ое мебошад, ки та ҷ ҳ изоти махсус талаб мекунад. Вазифаи ин та ҷ хизот- инти қ оли ахборот ба сўро ғ аи шабакаи зарур ӣ мебошад.

Му ҳ ити интиқоли физикавии ШМ Му ҳ ити физикавии инти қ оли ахборро байни муштариёни шабака амал ӣ мегардонад. Барои ин се намуди кабел истифода бурда мешавад: 1. Сими ҷ уфти печида ( суръат- 0,25 – 1 Мбит / с). 2. Кабели коаксиал ӣ (суръат- 10 – 50 Мбит / с). 3. Кабели нах ӣ -оптик ӣ (суръати- бештар аз 50 Мбит / с).

Топология ҳ ои асосии шабакаи локал ӣ 1. Шабакаи топологияи хал қ ав ӣ. Банди 1Банди 2Банди 3Банди 4 Банди 5Банди 6Банди 7Банди 8

Топология ҳ ои асосии шабакаи локал ӣ Шабакаи топологияи шинав ӣ. Банди 1 Банди 4 Банди 2 Банди 5 Банди 3

Топология ҳ ои асосии шабакаи локал ӣ Шабакаи топологияи ситорамонанд. Банди марказ ӣ Банди 7 Банди 5 Банди 3 Банди 1 Банди 8 Банди 6 Банди 2 Банди 4

Шабакаи глобал ӣ INTERNET Internet - ин шабакаи компютерии глобал ӣ мебошад. Интернет - шабакаи шабака ҳ о, компютер ҳ ои ҷ а ҳ онро бо хам пайваст мекунад. Бисёр компютер ҳ о худашон як қ исми Интернет мебошад. Internet - инти қ оли ахбор байни хамаи компютер ҳ ои ба шабака пайваст бударо амал ӣ мегардонад.

ТАЪРИХИ ИНТЕРНЕТ Пайдошавии Интернет соли бо пайдошавии шабакаи Arpanet (Advanced Research Projects Agency - ARPA), ки 4 донишго ҳ и Америкаро пайваст кардаст, вобаста аст. Сол ҳ ои 80- ум ин шабака номи Internet гирифта, то дара ҷ аи баланд тара ққ ӣ ёфт. Сад ҳ о, баъдан ҳ азор ҳ о колле ҷ ҳ о, итти ҳ одияи тад қ и қ от ӣ ва идора ҳ ои давла ӣӣ компютер ҳ ои худашонро ба ин шабака пайваст карданд. Сол ҳ ои баъд аз пайдо шудани компютер ҳ ои фардии арзон шабакаи Интернет – шабакаи умуми ҷ а ҳ он ӣ гардид.

Протокол ҳ о Дар шабакаи компютер ӣ, компютер ҳ ои шакли гуногун пайваст мешавад, ки он ҳ о системаи оператсионии хархеларо истифода мебаранд. Барои он, ки он ҳ о дар як шабака кор кунанд ва бо ҳ ам ало қ а дошта бошанд, қ оида ҳ ои махсусро бар қ арор намудан лозим аст. ҷ амъи қ оида ҳ ое, ки бо он ҳ о компютер ҳ о байни ҳ амдигар ало қ а мекунад протокол ном дорад. Соли 1983 барои стандарт ало қ а протоколи ало қ а TCP / IP қ абул шуд. Протоколи TCP / IP аз ду протокол иборат аст. - Протоколи TCP - қ оида ҳ ои инти қ оли ахборро му қ аррар мекунад. Протоколи IP – ин протоколи суро ғ а мебошад.

Системаи суроға ҳ о дар Internet Internet муста қ илона ахборотро инти қ ол мекунад. Сўро ғ а бояд формате дошта бошад, ки имконияти тарзи автоматик ӣ аз нав кор кардани ахборот дошта бошад ва дар бораи со ҳ ибаш ягон маълумот бурда тавонад. Бо ин ма қ сад барои ҳ ар як компютер ду сўро ғ а: ра қ ам ӣ : IP- суро ғ а (IP- Internet work Protocol- протоколи байни шабака ҳ о), суро ғ аи домен ӣ гузошта мешавад.

Системаи сўроғагузор ӣ дар Internet Дар системаи сўроғагузор ӣ дар Internet ба минтақаҳои географ ӣ вобаста доменҳо қабул шудааст. Номи онҳо аз ду ҳарф иборат аст: Франция- fr; Канада- ca; США- us; Россия- ru; Австралия- au; Белоруссия- by; Германия- de; Дания- dk; Израиль- il; Япония- jp; Украина-ua; Англия- uk; То ҷ икистон- tj.

Ходиса ҳ ои боъэтимод дар таърихи Интернет Яке аз ходиса ҳ ои боъэтимод дар таърихи Интернет сохтани «Анкабуди умуми ҷ ахон ӣ » (Всемирная паутина) (World Wide Web, ё WWW) аз тарафи Тим Бернерс- Ли гардид.

Ходиса ҳ ои боъэтимод дар таърихи Интернет Ходисаи дигари боъэтимод дар таърихи Интернет - сохтани барномаи махсус «Мозаика» бо сарварии Марк Андриссен мебошад. Баъд аз ин Интернет дар ха қ и қ ат умумибашар ӣ гашт. «Мозаика» имкон медихад, ки бо пахшкунии тугмачаи мушак истифодабаранда ху ҷҷ ат ҳ оро қ абул ва акс карда метавонад. «Мозаика» ху ҷҷ ат ҳ о, график ҳ о, тасвир ҳ о ва садо ҳ оро ба тарзи автоматик ӣ коркард мекунад.

ҷ усту ҷ ў дар Интернет Дар Интернет ҳ ама чизи зарур ӣ ва база ҳ ои ахборот ҳ оро ёфтан мумкин аст. Бе системаи ҷ усту ҷ ў ёфтани сервери даркор ӣ хеле мушкил аст. Хар як системаи чусту ҷ ў - Yahoo, Infoseek, Rambler, Google ва ғ айра бо мавзуъ ҳ о, номи фирма, номи ташкилот ҳ о, калимаи калид ӣ ва ҳ атто бо ҳ арф ҳ о кор мекунад. Баъд аз он, ки ҷ усту ҷ ў ба охир мерасад Шумо ҳ амаи серверхое, ки шарти гузоштагиатонро қ онеъ мекунад, мебинед. Шумо метавонед сервери даркориро интихоб карда, бевосита бо вай кор кунед.

Хизмат ҳ ои Интернет Ба сервиси асосии технологияи телекоммуникатсион ӣ дохил мешавад: почтаи электрон ӣ, инти қ оли файл ҳ о, телеконференсия, тахтаи эълон ҳ о, видеоконференсия, дастраст ба базаи ахборот ҳ ои сервер ҳ ои шабака, ало қ аи мобил ӣ ва телефони компютер ӣ

Почтаи электрон ӣ Почтаи электрон ӣ ( е- mail – electronic mail) вазифаи почтаи оддиро и ҷ ро мекунад. Почтаи электрон ӣ хабарро байни истифодабарандахо инти қ ол мекунад. Бартарии асосии он - новобаста будан аз ва қ т аст. Мактуби электрон ӣ ҳ амон замон ирсол карда мешавад ва дар қ уттии почта то қ абул кардан ниго ҳ дошта мешавад.

Почтаи электрон ӣ Ба бартарии почтаи электрон ӣ зерин ҳ о дохил мешавад: - имкони якбора ба як чанд сўро ғ а ирсол кардани хабар; - имконияти инти қ оли ахбори ха ҷ ман калон; -суръати калони инти қ оли ахбор ба ну қ таи дилхо ҳ и замин; - ниго ҳ доштани хабар дар қ утт ӣ то талаб намудани қ абулкунанда.

Суроға дар почта Суро ғ а дар почтаи электронй аз ду қ исм иборат аст: ба к ӣ ва ба ку ҷ о. Ба к ӣ – идентификатори (номи) истифодабаранда, ба ку ҷ о- ин номи домен и компютерии он мебошад. Барои ҷ удо намудани ин ду сўро ғ а аз («эт», бо таври дигар сагча меноманд) истифода мебаранд.

Сервер ҳ ои ройгон Дар ва қ т ҳ ои охир сервер ҳ ои ройгони почта ҳ о бисъёр пахн шудаст, ки дар яки он ҳ о аз қ айд гузашта, метавонед со ҳ иби қ утт ӣ шавед ва бо майли худ метавонед истифода баред. Хадамот ҳ ои зеринро ба север ҳ ои ройгони почта мисол овардан мумкин аст:

Барнома ҳ ои махсус Барои кор бо почтаи электрон ӣ аз барнома ҳ ои махсуси почта истифода бурдан мумкин аст : The Bat, Microsoft Outlook, Outlook Express.

Телеконференсия Телеконференсия - ин журнале, ки фа қ ат мактуб ҳ ои хонанда ҳ оро чоп мекунад. Телеконференсия барои мутакобили ахбор байни мутахассисон, шиносоии байни одамон, ки масъала ҳ ои якхела хал мекунад ва гузаронидани мушовара (консултатсия) хизмат мекунад.

КАТЕГОРИЯИ КОНФЕРЕНСИЯХО Барои он ки хаммаслакон якдигарро бо осон ӣ дарёфт кунанд, конференсия ба як чанд категория ҳ ои асос ӣ та қ сим мешавад: - Alt- мавзуъ ҳ ои алтернатив ӣ ; - Comp- техникаи ҳ исоббарор ва со ҳ а ҳ ои наздик; - Misk- ҳ ар гуна чиз ҳ ои майда-чуйда; - News- ахбори фоиданок барои Usenet; - Rec- шав қ овар ӣ (муси қ ӣ, спорт, бози ҳ о); - Soc- мавзуъ ҳ ои и ҷ тимо ӣ (маданият, дин ва ғ айра); - Talk- дискуссия дар мавзўи инсоният; - Sci – фан ва техника

Барномахои махсус Барномаи MS Outlook Express, ки барои кор бо истифода мешавад, метавонад бо телеконференсия низ кор кунад.

WWW - World Wide Web WWW - World Wide Web, «фазои ахбори умуми ҷ а ҳ он ӣ » ё «анкабуди умуми ҷ а ҳ он ӣ » тар ҷ има мешавад. Бо ёрии сервер ҳ ои WWW (ё web-сервер ҳ о) амалан хамаи ахбори даркориро дар шакли матн ӣ, ра қ ам ӣ, график ӣ, садо ӣ гирифтан мумкин аст.

WWW - World Wide Web Истифодабаранда ҳ ои шабакаи интернет ахбороти даркориро бо ёрии барнома ҳ ои махсус - WWW-браузер ҳ о гирифта метавонанд. Дар шароити имрўза барномаи аз ҳ ама бисъёр пахншуда барномаи Netscape Нavigator ва Мicrosoft Internet Explorer мебошанд, ки дар му ҳ ити Windows кор мекунад.

БА ДИККАТАТОН ТАШАККУР!