ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ М.ӘУЕЗОВ АТЫНДАҒЫ ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ Пәні: «Экономикалық теория» ПРЕЗЕНТАЦИЯ Тақырыбы: «Қазақстан Республикасының салық жүйесі» Орындаған: Абенова Н. Группа:ЭФ-18-7К2 Қабылдаған:Жуманова Г.М.

«Салық» ұғымымен «салық жүйесі» ұғымы тығыз байланысты. Мемлекетте алынатын салықтар мен бюджетке төленетін басқа да міндетті төлем түрлерінің, оны құру мен алудың нысандары мен әдістерінің,принциптерінің,салық заңдары мен салыққа қатысты нормативті актілердің,салық қызметі органдарының жиынтығы мемлекеттің салық жүйесін құрайды. Салық жүйесіне қажетті негізгі талаптар мыналар: -Салық құрамы дәл анықталуы қажет. -Салық жүйесі салық төлеушілер үшін салықтан жалтару тиімсіз болатындай етіп жасалуы тиіс. -Салық жүйесінің қарапайымдылығы. -Салық жүйесі салық төлеушінің өз қаражатын өндіріске салуына ықпал етуі керек.

Қазақстанда салық жүйесінің қалыптасуы мен даму кезеңдері 1991 жилдың 25 желтоқсанынан бастап біздің елімізде тұңғыш салық жүйесі қызмет ете баста ты. Ол «Қазақстан Республикасындағы салық жүйесі туралы» заңға негізделді. Бұл заң салық жүйесін құрудың принциптерін,салықтар мен алемдардың түрлерін,олардың бюджетке түсу тәртібін белгілеген алғашқы құжат еді. Осы заңға сәйкес Қазақстанда 1992 жилғы қаңтардың 1-нен бастап 13 жалпы мемлекеттік салық, 18 жергілікті салықтар мен алемдар, 11 жалпыға міндетті жергілікті салықтар мен алемдар енгізілді. Дегенмен,өмірге келген әрір жаңа құбылыста кездесетін ерекшеліктермен қатар кемшіліктер де бұл заңда да орын аллоды. Атап айтсақ,біз салық жүйесін құрғанда елімізде жиынтықталған ғылыми және практикалық тәжірибе болған жоқ. Салық қызметі де,салық төлеушілер де мұндай жаңа бастамаға психологиялық жағынан дайын емстігі көрінді. Сондықтан бұл салық жүйесінің нарықтық қатынастардың талабына толығымен жауап берегу мүмкіндігі болмады. Ең бастысы, салық жүйесінің өндірісті дамытуға ешь ықпал етпеуі,яғни салық көзі табыс не падай емс,керісінше тұтыну балды ж.24 сәуірде ҚР Президенті «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» заң күші бар жарлығы шықты.Енді бұрынғы 42 салықтар мен алемдар едәуір қысқартылып,олардың саны 11 болып қаллоды. Бүгінгі күні республикада салық заңдарының барлық негізгі кемшіліктері ескерілген,әрі жетілдірілген жаңа Салық кодексі дайындалып,2001 ж.12 маусымында қабылданды. Салық кодексі 2002 ж.1қаңтарынан бастап кұшіне енді. Ол салық салудың ойластырылған құқықтық негізін құрудың түпкілікті міндетін шешьуге бағытталған.

Салық қызметтері Фискаллоды қызметі Мемлекет бюджеттік шығындарды қаржиландыру үшін салық жинайды. Реттеуші қызметі Мемлекет салықтың көмегімен тұтыну,қорлану арасындағы пропорцияны реттейді. Бөлу қызметі Жиналған салықтық түсімдерді қаржиландыруды қажет ететін бағдарламалар падайсына қайта бөлу. Ынталандыру қызметі Мемлекет өндіріс пен техникалық прогресті дамыту үшін әртүрлі ынталандыру шараларын жүзеге эстрады. Бақылап-есептеу қызметі Кәсіпорын мен тұрғындар топтарының,қаржы қоры көлемінің табысын есептеуді жүзеге эстрады.

Салық сипоты тұрғысынан тікелей салықтар Олар мемлекет тарапынан тікелей кәсіпорындар мен тұрғындар табысынан алынады. Оған- падайдан,табыстан,жилжымайтын мүліктен,құнды қағаздар операциясынан,жалақыдан,т.б. алынатын салықтар жатады. Жанама салықтар Бұл салықтарды мемлекет тікелей емс,баға арқылы айналлодыра отырып аллоды.Оған-акциздер,кеден баш салығы,қосымша құнға салынған салық жатады.

Салық өсімі( салық салу бірлігіне денег мөлшер,%)арқылы салықтар бөлінеді: Прогрессивті салық Мұның мағынасы-табыстың өсуіне қарай салық өсімнің мөлшері өседі. Пропорционаллоды салық Табыс өзгерсе де салық өсімінің мөлшері тұрақты болып қаллоды(қосымша құн салығы- 11%). Регрессивті салық Табыс өскен сайын салық мөлшерлемсі төмендейді. салық табыс Прогрессивті салық Пропорционаллоды салық Регрессивті салық

Бюджет деңгейіне байланысты салықтар бөлінеді: Жалпы мемлекеттік салықтар Олар мемлекеттік бюджетті реттеудің қайнар көзі болып табылады. Оған жататындар: заңды және жеке тұлғалардың айлығынан алынатын салық; қосымша құн салығы;акциздер;құнды қағаздар операциясынан салық; арнайы төлемдер мен жер байлығын падайланғандағы салығы. Жергілікті салықтар Жергілікті бюджет табысының негізгі көзі болып табылады. Жергілікті салық пен алымға жататындар: заңды және жеке тұлғалар мүлкінің салығы; көлік,құрал-жабдық салығы; кәсіпкерлікпен айналысатын заңды және жеке тұлғаларды тіркеудегі алым; қызметтің кейбір түрімен айналысуға құқылы адамдардан алым;.

Салықтың ҚР-ның экономикасына тигізер әсері Қазіргі нарықтық экономика жүйесінде салықтардың алатын орны өте зорь. Салықтар мемлекеттік бюджеттің негізгі бөлігі. Бүгінгі күнде салықтар әлеуметтік сфера да және экономикалық реттеуде негізгі инструмент ретінде көрініс тамады,себебі мемлекет салық жүйесінің көмегімен ұлттық табысты қайта бөлу кезінде өзінің әсерін тигізе аллоды. Барлық өркениетті елдерде салықтардың бүкіл жиынтығы әр түрлі қағидаттар бойынша жіктеледі. Салықтар мемлекеттің құрылуымен бірге падай болады және мемлекеттің өмір сүріп,дамуының негізі болып табылады. Мемлекет құрылымының өзгеруі,өркендеуі қашан да бокса оның салық жүйесінің қайта құрылуымен,жаңаруымен бірге қалыптасады. Әрбір мемлекетке өзінің ішкі және сыртқы саясатын жүргізу үшін белгілі бір мөлшерде қаржы көздері қажет. Мемлекет салықтарды экономиканы дамыту,тұрақтандыру барысында қуатты экономикалық тетік ретінде падайланылады. Салықтардың мәнін толық түсіну үшін, олардың экономикалық маңызын түсіну қажет. Ал салықтардың экономикалық маңызы олардың атқаратын қызметіне тікелей қатысты.

Қорыта келгенде ҚР-сындағы салық жүйесі барынша жетілдірілген еліміздің экономикалық дамуының қазіргі кезеңіне толыққанды қызмет атқарады деп айтуға болады. Қолданыстағы салық кодексі қабылданғаннан бергі уақытта еліміздің экономикалық ахуалы жил санап өркендеп келеді. Осыған орай біздің салық заңдарымызға толықтырулар мен өзгертулер дер кезінде және әлемдік экономика жаңалықтарын искре отырып жасалуда. ҚР-сы алдағы жилдардан бастап бүкіл әлемдік сауда ұйымына мүше болуды көздеп отыр, сондықтан біздің салық заңдарымыз әлемнің өркениетті елдері мен экономикалық әріптестік тұрғысында өмр сүруімізге толық мүмкіндік береді деп ойлаймын.

Пайдаланған әдебиеттер 1. Банк терминдері мен ұғымдарының қазақша-орысша сөздігі. / Ғ. Сейіткасымов, Б. Бейсенғалиев, Ж. Бекболатұлы – Алматы: Экономика, ISBN Қаржы-экономика сөздігі. – Алматы: ҚР Білім жене ғылым министрлігінің Экономика институты, «Зияткер» ЖШС, ISBN Қаржы кітабы Ілиясов. К, Құлымбетов С. 4. Рахметулина Ж.Б., Жуманова Г.М. «Экономикалық теория» пәні бойынша оқу құралы – Шымкент 2011 ж.