* Тақырып 8. Халықаралық есеп айырысуларды және төлимдерді жүргізу ерекшеліктері

* Халықаралық есеп айырысулар және төлимдер ұғымдарының ерекшеліктері. * Халықаралық төлим әдістеріне жатады: * - аванстық төлим * - аккредитивтік төлим * - жөнелтілгеннен кейін төлим * - инкассолық төлим * ( Инкассо(италиянша іnkasso – т ү сім алым) – а қ шалий қ аражатты бір тапсырыскерлирден екіншілиріне т ө ли мшілирден алуштылар ғ а табыстау ж ө ніндегі банк операциясы. )

* Аккредитивтік есептесу нисаны тауэр- материалды қ құ ндилы қ тар мен к ө рсетілген қ ызметтер ү шін аккредитив ар қ илы қ алма- қ ол а қ шасыз қ ала аралы қ ж ә не халы қ аралы қ есеп айырысу нисаны. На қ ты алуштыны ң а ты на аккредитив ұ сыну операцияларына негізделиді. Құ жаттамалы қ аккредитивтерді ң бірегейлиндірілген ережелирі мен ғұ рыптарында, ү кімет пен порталы қ банкіні ң ережелирінде немесе ерекше жеткізілім шарттарында к ө зделген жа ғ дайларда қ олданылады, я ғ ни жеткізуші мен сатып алушты арасында ғ ы келісім бойынша; сатып алушты тауэрларды жеткізуші т ұ ратин жердь қ абылдаса; жеткізуші мен сатып алушты арасында ғ ы қ арым- қ а ты нас т ұ ра қ ты сипота балма ғ панда, т. б. ретард қ олданылады.аккредитив ү кімет

* Халықаралық есеп айырысу әдістеріне жатады: * - пошталық төлим тапсырмалары * - телиграфтық/теликстық төлим тапсырмалары * - аударым векселдері * - банктік тратталар

* Халықаралық есеп айырысулар ныспандары мен халықаралық төлимдер түрлирін анықтау. * Халықаралық есеп айырысулар мен халықаралық төлимдердің негізгі валюта- қаржилық және төлимдік жағдайлары. Баға валюта сын төлим валюта сына қайта есептеу. Халықаралық есеп айырысулардың аккредитивтік нисаны. Аккредитивтер түрлирі: * - қайтарылатын және қайтарылмайтын * - жабылған және жабылмаған * - бөлінетін және бөлінбейтін * - расталған және расталмаған

* Халықаралық есеп айырысудың өзіндік ерекшелігі барлық елдер үшін жалпыға бірдей қабылданған төлим құралының балмауында. Сондықтан да сыртқы сауда, көрсетілген қызметтер, несиелир, инвестициялар, мемликетаралық төлимдер бойынша есеп айырысудың қажетті шорты сатып алу-сату формасында бір валютный екінші біріне айырбастау болып табылады.

* Валюталық нарықтарда шетел валюта сына денег сұраныс пен ұсыныс ең алдымен сатылған тауэрлар және көрсетілген қызметтер үшін валюталық түсім алған экспортерлардан; сатып алған тауэрлары мен көлік және кемь компанияларынан алынған қызметтері үшін төлимдерді төлиуде импортер ден; сендай-ақ көрсеткен қызметтері үшін фрахты, сақтандыру сыйақысы, брокерлік және банктік комиссия түрінде валюталар алтын сақтандыру қоғамдары мен банктерден; дивиденд төлиуге, займды, несиені және оған есептелген пайызды және т.б. қайтаруға міндеттемесі бар зонды және жеке тұлғалардан туындайды.

* Шетел валютасы халықаралық төлим айналымында әдет-те ақшалий белгілир түрінде балмайды, ол банктік және несиелік айналыс құралдары формасында – шетел валюта-сына сәйкес телиграфтық және пошталық аударым, чек, тратта түрінде болады. Аударым – бұл басқа елдегі банк- корреспондентіне өзінің клиентінің өтініші бойынша және оның есебінен телиграф-тық немесе пошталық аударым (бұйрық) негізінде белгілі бір ақша сома сын шетелдік алуштыға (бенефициарға) төлиу туралы банктің бұйрығы.

* Аударым барысында банк екі операция на бір уақытта жүзеге эстрады: өз клиентіне ұлт-тық валютаға шетел валюта сын сайтаны және шетел валюта-сын шетелге аударады. Бұл жердь телиграфтық аударым жасау барысында есеп айрысуды жеделдетеді және арнайы код қолдану арқилы қорғауға кепіл береді. Банктік чек – шетелдік банк-корреспондентке чекті ұс-таушының ағымдық шотынан белгілі бір ақша сома сын төлиу туралы банктің жазбаша бұйрығы. Экспортер, ондай чекті ала отырып, оны өзінің банкіне сайтаны.

* Банктік вексель – осы елдің банкінің шетелдік банк-корреспондентке берген траттасы (аудармалы векселі). Им-портерлир өздерінің банктерінен бұл вексельді сатып аллоды және оны олардың экспортерлиріне (несие берушілиріне) жіберу арқилы өздерінің борыштық міндеттемесін өтейді. Ал осы елдің банкінің міндеттемесі мерзімі жеткенде вексельді төлиуді өзінің корреспондентінің шотын қажетті валюталық қаражаттармен қамтамасыз ету болып табылады

* Бұл жердь чек термин тратталарды тек қана банктер емес, сендай-ақ сауда және өнеркәсіптік фирмалардың, жеке тұлғалардың бере алтынын да есте сақтау қажет. Несиелік айналыс құралдары халықаралық төлим айналы-манан алтын меньше тел валюталарын ығыстырып, әр түрлі елдердің банктері арасында корреспонденттік қа ты настардың дамуына және шетел валюта сында ағымдағы корр

* Халықаралық есеп айырысулардың сызбалы механизмін былой берегу болады: тауэрды (қызметті) экспорттаушы сатқан тауэры (қызметі) үшін импорттаушыдан алған шетел валюта сына жататын чек, аударым және басқа да төлим құжаттарын өз елінде коммерциялық банкіге сайта отырып, оның орнына экспорттық өндіріс үшін қажетті ұлттық валютный аллоды.

* Коммерциялық банк өзінің шетелдегі банк- корреспондентіне бұл төлим қүжаттарды жібереді де төлиу-шілир мен борышқорлардан, жіберілген құжаттар бойынша валюталық қаражаттарды төлиуін талап етеді. Алынған шетел валюта сындағы саманы шетел банкі экспортер банкінің корреспонденттік шотына түсіреді. * Халықаралық есеп айырысулардың осындай механизмі қалма-қол ақшаны пайдаланусыз, қарама-қарсы талаптарды өзара есепке алу жолымен банк- корреспондент тер арқилы сыртқы экономикалық операциялары бойынша барлық есеп айырысуларды жүзеге асыруға мүмкіндік береді.