1.Кіріспе б ө лім 2.Негізгі б ө лім Биоэтика туралы түсінік Этикалық қағидалар Деонтология Д ә рігер құқығы, науқас құқығы 4.Қорытынды 5.Пайдаланылған ә дебиветер

биологиядағы этикалық м ә се лелерді қарастыратын ғылым. Адам ғұмырын ұзарту, жасанды адамдарды ө мірге келтіру ж ә не бейімдеу, таланты тұлғаларды генетикалықт ә сі олдермен сұрыптау, тұқым қуалайтын сырқаттармен күрес, адам ағзаларын д ә рігерлік мақсаттарға пайдалану, т.б. қазіргі заманның ө зекті м ә селелеріне айналып отыр.биологиядағыэтикалықгенетикалық

Биоэтикалық зерттеулерде моральдік қаси ветер бүкіл тіршілікті қамтитын эволюция арқылы сарапталлоды, оның алға жылжуына септігін тигізетіні оң құндылыққа, қарсы ә рэкет ететіні теріс құндылыққа жатады. Биоэтика эволюциялық этика, экологиялық этика, ә леуметтік биология сияқты ағымдармен қатар дамы. Биоэтиканың дамуына үлес қосқан ғалымдар: Г. Спенсер, Тейяр де Шарден, К. Уоддингтон, Д. Козловский, т.б.моральдікэволюциялық этикаэкологиялық этикаГ. Спенсер Тейяр де ШарденК. УоддингтонД. Козловский

Биоэтика этиканың адамның түрлі тіршілік формаларына денег қатынасы аясын қарастыратын бір б ө лімі. «Этика» денег с ө здің ө зі адамның қоршаған орта алдындағы жауапкершілігі болып анықталлоды. Сонымен, биоэтика адамның басқа тіршілік иелеріне қатынасы ж ө ніндегі мінез-қылығына байланысты білімнің б ө лімі деп жəне адамның мінез- қылығының адамгершілік қырларына қатысты философиялық ұғым болып түсініледі

«Биоэтика» денег ұғым соңғы бірнеше онжылдықта шыққан, бірақ осы уақыт ішінде биоэтика қарқындап кетті. Бірқатар мемлекветерде қазірдің ө зінде биоэтика орталықтары бар, мысалы, Еуропалық Одақта биоэтика ж ө ніндегі комитет жұмыс істейді. Осындай атаумен Ресей ғылым академия сын да да комитет ашылған.

Ол ө зінің «Биоэтика: болашақтың к ө пірі» денег (1971) кітабында экологиялық этиканың ерекше варианты белгілеу үшін қолданған. Онда ол адамның жануарлар мен ө сімдіктерге қатысты қарым- қатынасы проблема сын к ө рсэту мақсатында пайдаланған. Осы тұрғыдан алтын боксақ, қазіргі таңда да биоэтика мен адамның мінез-қылығы адамзат баласының моральдық ж əне адамгершілік болмысымен, тəрбиесімен байланысты.

Мысалы: адамды клххондауға бола ма; генетикалық əдіс-тəсіолдермен адамдардың (жоғары дене жəне интеллектуалдық запалы) жаңа «породаларын» жасауға жол берегу бола ма; қайтыс болған адамның туысының рұқсатын сұрау қажет пе, егерь оның дене мүшесін басқа адамға ауыстырып салғанда.

риясыз ізденіс жəне шиндықты қорғау; ғылымды жаңа нəтижелермен байытуға ұмтылу; ұсынылып отырған ғылыми қағидаларды адалниетпен негіздеу; мəселелерді талқылауда, сын ай туда шин к ө ңілмен, ашық кірісу; ғылыми шығармашылық еркіндігі; ғалымның қоғам алдында əлеуметтік жауапкершілігі.

Алғаш рет оны ағылшин ғалымы Г.Спенсер тұжырымдаған. Ол адамгершілікті эволюциялық үдерістің даму форматы ретінде қарастырып, ххонда ол адам қоғамы дамуымен арақатыстағы барлық тірі табиғаттың сайты сына қатысты қарастырды. Эволюциялық этиканың идеясы бойынша жақсылық (мейірбандылық) «жоғарырақ дамыған» деп анықталып, ал жауыздық (мейірімсіздік, рақымсыздық) «аз дамығандық» болып табылады

Биологиялық этика ол қайырымдылық пен қатыгездіктің, ар-ұят пен парыздың, намыс пен абыройдың биологиядағы эксперименталдық жəне теориялық жұмыстардың аясына жəне де оның нəтижелерінің практика да қолданылуы барысында жалпы адамзаттың тіршілік иелеріне денег адамгершілігінің қарым- қатынасының жиынтығы.

ө мір мен этиканың бірлігі жəне олардың терең сəйкестігі мен ө зара байланыстылығы. Егер ө мір реттіліктің, ұйымдасқандықтың табиғат əлеміндегі жоғары к ө рінісі бокса, ххонда этика қоғамдағы хаосқа қарсы тұратын күштердің жоғарғы к ө рінісі; тіршілікті, ө мірді барлық этикалық құндылықтар ішіндегі ең жоғарғы санаттағысы деп тану,« ө мірді аялау», «қастерлеу»; «адам-биосфера» жүйесін үндестіру принципі қазіргі таңдағы ең к ө кейкесті міндет етіліп, адам мен табиғат арасында тиімді ө зара қатынас тудыруды жолға қою жəне ол үшін ғалымдар мен практиктерден əлеуметтік тұрмыстың биологиялық негіздерін барынша толық есепке алу н талап ететін жүйе құру.

Биоэтика философиялық ғылымның маңызды нүктесі, ол жаңа заман медицинасының технологиялық жабдықталуымен, генді инженерия ғылымының пайда болуы, трансплантологии, адам ө мірін сақтауға арналған құралдардың болуына байланысты. Бүгінде аборт, бала к ө тему, жасанды ұрықтандыру, клххондау, сексология, эвтаназияға байланысты этикалық ахуалдар к ө п. Сенім орнату, д ә рігердің науқасқа түсінікпен, жақсы, каналы қарау делінген.

Мен емделушіге мейіріммен қараймын немесе ең болмағанда зиян келтірмеймін» Қайырымдылық денегіміз емделушіге зверек ж ә не ілтипатты к ө зқараспен қарау, науқас денсаулық жағайының күрделігімен барлық емдеудің оңтайлы ә дістерін таңдау, емделушінің медициналық араласуға дайындығы ж ә не қабілеттілігі. Ең бастысы, медициналық қызметкердің кез келген ә рэкеті нақты емделушінің жағдайын жақсартуға бағытталуы шарт!

Бұл қағида – «зиян тигізбеу». Д ә рігер науқастың ә леуметтік сенімділігін аллоды. Гиппократпен берілген д ә рігерлік эту қағидалары д ә рігерлік этика бастаулары мен Гиппократ антында айтылады. Ә ркетсіздік, к ө мэкке мұқтаж адамға к ө мэктесу Ұқыпсыздық пен қасірет Кездейсоқ қателер ж ә не ойламастан жасалған қадамдар Моральдық қауіп

Ә рбір емделушіге ж ә не оның шешімдеріне сыйластықпен қарауды талап етеді. Кез келген адам мақсат ретінде қарастырылғанмен, сол мақсатқа жеткізетін құрал ретінде қарастырылмайды. Медициналық к ө мэктің құпиялылықты, емделушінің м ә дениетін, дінін, саяси ж ә не ө зген де к ө зқарастарын сыйлау, медициналық шара қолдануларға ақпаратты келісім беру, күтуді бірлесе жоспарлау ж ә не жүзеге асыру, сонымен қатар, емделушінің ө з бетімен шешім қабылдауы, немесе осы емделушінің заңды ө кілінің шешім қабылдауы сынды аспектілері автономия қағидатымен байланысты.

Медицина қызметкерлерінің м ә ртебесіне, ә леуметтік жағдайына, мамандығына ж ә не сыртқы ахуалдарға қарамастан барлық емделушілерге бірдей қарау ж ә не б ә ріне бірдей к ө мэк к ө рсэту. Осы қағидат, сххондай ақ, медициналық қызметкер қандай бір к ө мэк к ө рсетсе де, оның ә рекветері емделушіге ж ә не ө зге де тұлғаларға нұқсан келтірмеуі тиіс. Емделуші мен оның туыстары немесе ө зге де медицина қызметкерлері арасындағы кикілжің туындаған жағдайларда, осы қағидатты басшылыққа ала отырып, біздер емделушінің мүддесін қорғауымыз қажет.

1840 жилы қалыптасқан. (авторы Петров). Негізгі қағидасы намыс тазалығы мен міндеттік нақты орындалуы. Ол медицина қауымымен бекітілген арұят кодексіне негізделген

Деонтология ө з ө мірін ең игілікті іске адам денсаулығына қамқорлық жасауға ө зін арнаған д ә рігердің моральдық, этикалық ж ә не зиялылық бейнесі, д ә рігер мен сырқаттың, оның туыстарының арасындағы ө зара байланыстың қандай болуы керектігі туралы ғылым

Деонтологиялық этикаға қарағанда биоэтика да құқықтар шағылысы аса маңызды, яғни ұрықтың ө мір сүру құқығы, ә йелдің түсікжасату құқығы – жүкті болу құқығы, эвтаназия құқығы –жақсы ө лім. Мұндағы науқастың ө лімге бет бұру денег құқықтық насосы д ә рігердің профессионалды заңдылығы –зиян келтірмеу мен ө лтірмеу денег қағидаларына қайшы келеді

Ұстамдылықты, сабырлылықты, тыныштықты ж ә не ә дептілікті сақтауы қажет; Күрделі науқастарды күтушілерге емшара мен манипуляцияларды дұрыс орындау т ә ртібін түсіндіруі тиіс; Тек ө з құзыреті шеңберінде сұхбаттасуы (науқастың сырқаты, болжамы ж ө нінде ә ңгімелемей, д ә рігерге жолдау) тиіс; Қойылған сұрақтарға сабырлы жауап беруі қажет, күрделі науқаста дұрыс күте білу ережелерін шыдамдылықпен үйрэтуі тиіс.

Сұхбаттасу кезінде д ө рекі с ө йлесуге тыйым салынады; Д ә рігерлік тағайындаулар уақытында нақты, нақты ж ә не к ә сіби орындалуы тиіс; Науқастың денсаулық жағдайындағы кенеттен болған ө згерістер туралы д ә рігерге жедел хабар берілуі тис; Тағайындалған д ә рігерлік емді қолдану барысында күм ә н туындаған жағдайда, науқас жоқ уақытта, сыпайы түрде, осы ж ө нінде д ә рігермен м ә н-жажды талқылауы қажет.

Ұлы жазушы Чехов А.П.: «Д ә рігер мамандығы – үлкен жетістік» деп айтқан. Ол басқа да қызықтардан бас тартуды талап етеді. Жан мен айдын тазалығынын. Ә р адам д ә рігер бола алмайды».

Биоэтика биоэтика тұжырымдамасы мен мазмұны ө мір сүру ә р түрлі нысандарын адамның ө зара қарым-қатынас аймағын искре отырып, этика саласы ретінде түсініледі. денег с ө з «этика» басқалардың алдында адамның жауапкершілік ретінде анықталлоды; Осылайша, биоэтике басқаларға қатысты ж ә не адам мінез- құлық моральдық жағын қатысты философиялық ұғым ретінде адам мінез-құлық туралы білім саласындағы ретінде түсініледі. «Биоэтика» ұғымы бірнеше онжылдықтар бұрын жақында пайда болды, алайда, осы уақыт ішінде Биоэтика жил дам қадамдар фасады.