Та қ ырып: « Жеке т ұ л ғ аны ң дене м ә дениетiн т ә рбиелеу ж ә не оны игерудегi о қ ушыларды ң жетекшi iс- ә рекеттерi » Жоспары: 1. Дене м ә дениетін қ алыптастыруды ң ма қ саты мен мазм ұ ны. 2. Дене м ә дениетін т ә рбиелеуді ң құ ралдары.

Дене м ә дениеті – адамдарды ң дене қ уаты жетілуі ү шін пайдаланылатын қ о ғ амды қ -материалды қ (спорт ғ имараттары, құ рал-жабды қ тар) ж ә не рухани (арнаулы білім, ғ ылыми т ә жірибе) байлы ғ ын құ райтын халы қ ты ң жалпы м ә дениетіні ң бір саласы. Ол негізгі дене м ә дениеті, спорт, сауы қ тыру, қ олданбалы ж ә не гигиеналы қ дене м ә дениеті болып табылады.

Дене т ә рбиесі – жалпы м ә дениетті ң бір саласы, адам денесіні ң дамуына, денсаулы қ ты ны ғ айту ғ а, ж ұ мыс қ абілеттілігін жо ғ арылату ғ а ж ә не ұ дайы ө зін- ө зі, оны ң ішінде сырт қ ы дене пішінін қ алыптастыру ғ а ба ғ ыттал ғ ан адамды жетілдіру ж ү йесі. Салауатты ө мір салты – адамдарды ң денсаулы ғ ын са қ тап, ны ғ айту ғ а, салауаттандыру ғ а арнал ғ ан мінез- құ л қ ы т ә рбиесі. Салауатты ө мір салты жеке адамны ң тіршілік жа ғ дайын денсаулы ғ ына с ә йкес та ң дауы, я ғ ни жеке ә леуметтік топтар мен жалпы қ о ғ амны ң жо ғ ары гигиеналы қ м ә дениеті.

Жеке т ұ л ғ а белгілі бір т ә ртіппен экономикалы қ қ ызметке қ атысушы ж ә не толы қ құқ ы қ ты қ ызмет субъектісі ретінде ә рекет етуші адам.экономикалы қадам Жеке т ұ л ғ а белгілі бір т ә ртіппен экономикалы қ қ ызметке қ атысушы ж ә не толы қ құқ ы қ ты қ ызмет субъектісі ретінде ә рекет етуші адам.экономикалы қадам

Дене м ә дениеті Негізгі дене м ә дениеті – адамдарды ң ө з шама шар қ ына қ арай та ң дап ал ғ ан к ә сіби жіне спорт маманды ғ ын жетілдіруді к ө зі Сауы қ тыру - дене т ә рбиесі жатты ғ улары к ө мегімен денсаулы қ ты к ү шейту. Спорт – т ү рлі жатты ғ уларды ң к ө мегімен жо ғ ары жетістіктерге қ ол жеткізуге ба ғ ыттал ғ ан ө нер т ү рі. Қ олданбалы дене м ә дениеті – к ә сіптік ж ә не ә скери дене м ә дениеті болып б ө лінеді. Гигиеналы қ дене м ә дениеті – жатты ғ ушылар а ғ засыны ң ж ұ мыс істеу қ абілетін арттыру ғ а қ ызмет етеді.

Дене жаттығулары дегеніміз дене тәрбиесінің заңдылықтары мен мақсатын іске асыруға бағытталған, арнайы ұйымдастырылатын және саналы орындалатын қимыл-әрекеттер. Дене жаттығулары дегеніміз дене тәрбиесінің заңдылықтары мен мақсатын іске асыруға бағытталған, арнайы ұйымдастырылатын және саналы орындалатын қимыл-әрекеттер.

Гимнастика Ойын Туризм Спорт Т ә рбие құ ралдары- ны ң ж ү йесі

Гимнастика а ғ заны ң кейбір дене м ү шелеріні ң қ ызметін дамыту ғ а арнайы ы қ пал етуі. Гимнастика гигиеналы қ, спортты қ, к ө ркемдік, емдік болып б ө лінеді. Мектеп ба ғ дарламасы бойынша гимнастика негіздері ( т ү зу т ұ ру, жалпы а ғ заны дамытатын т ү рлі н ә рселерді - доп, тая қ, жіп, жалауша қ олдану ар қ ылы жатты ғ у жасау; зат қ а ө рмелеу, тепе-те ң дікті са қ тап ж ү ру, ж ү гіру, секіру, ла қ тыру; қ арапайым акробатикалы қ жатты ғ улар жасау, т.с.с.).

Ойын баланы ң дене к ү ші жетілідіреді, қ олыны ң к ү шін қ атайтып, денесін икемдейді, к ө зімен ба ғ дарлап, а ңғ арымпазды қ ж ә не ұ сыныс таба қ ою қ абілеттерін дамытады. Ойын балаларды ң қ имыл-к ү шін дамытумен бірге ұ жымды қ қ атынасты сезінуге, біріні ң –бірі қ олдауын, бірігіп ат қ аратын ә рекеттерін, оларды ң жолдасты қ, досты қ қ атынастарын ны ғ айтады. Бастауыш сыныптарда қ имылды ойындар, ал орта ж ә не жо ғ ары сыныптарда спортты қ ойындар ке ң інен қ олданылады.

Туризм - о қ ушыларды ту ғ ан ө лке таби ғ аты, тарихи ж ә не м ә дени ескерткіштермен таныстыру ма қ сатында ғ ы серуен, экскурсия, саяхат ұ йымдастыру. Туристік серуен құ ру о қ ушылардан дене к ү шін, т ө зімділігін, ке ң істікті ба ғ дарлай алу қ абілетін, к ү рделі жа ғ дайда ө зін алып ж ү руін, ұ жымды қ ө мір мен іс- ә рекет т ә жірибесін, бас қ ару ж ә не ба ғ ыну, таби ғ ат аясында ө зін ұ стай білу т ә жірибесін қ алыптастырады. О қ ушыларды ң туристік топтары т ү рлі саяхат, жарыс, слеттерге қ атысады.

Спорт- ү немі дене т ә рбиесіні ң белгілі бір т ү рінде жо ғ ары н ә тижеге жетуді к ө здейді. Спортты қ - техникалы қ н ә тижеге ж ә не же ң імпаздарды аны қ тау ү шін жарыстар ұ йымдастырылады. Жарыстарда к ү рделі спортты қ б ә секеге қ атысушыны ң, ұ жым алдында ғ ы жауапкершілігін сезінуінен дене к ү ші мен нерв ж ү йесіне салма қ т ү сіп, қ имыл- ә рекет ж ә не моральды қ -еріктік жа ғ ынан ү лкен ж ү к к ө тереді. Т ө менгі сынып о қ ушылары ү шін о қ у ба ғ дарламасына с ә йкес спортты қ жарыстар ұ йымдастырылады. Орта ж ә не жо ғ ары сыныптарда спортты қ жарыстар жеке спорт т ү ріне байланысты болады.

Табиғи факторлар күнауасу

Гигиеналық факторлар тиімді к ү н т ә ртібі спорт залыны ң жары қ, жылы болуы ауа алмасуын гигиеналы қ - санитарлы қ талаптар ғ а сай жабды қ талуы

К ү н т ә ртібі баланы ң ө мірі мен е ң бек ә рекетін, саба қ тан тыс ж ә не бос уа қ ытын тиімді пайдалануды, гигиеналы қ қ алыптар ғ а с ә йкес е ң бек ету мен тыны ғ уды қ ата ң реттеуді білдіреді. Барлы қ о қ ушылар ғ а орта қ та ң ерте ң гі сергіту жатты ғ улары, жуыну, мектептегі саба қ, т ү скі ас, т ү стен кейінгі тыны ғ у, ү й тапсырмасын орындау, қ о ғ амды қ ж ұ мыс, таза ауада серуендеу, к өң іл к ө теру шаралары, кешкі ас, кешкі серуен, т ү нгі ұ й қ ы уа қ ыттары белгіленеді.

Таңертеңгілік гигиеналық-бой сергіту жаттығуы дене құрылысының ұйқыдан кейін тіршілік қызметіне тез араласуына әсер етеді адамды сергек жүруге және көңіл- күйін көтеруге көмегін тигізеді тұлғаны дұрыс қалыптастыруғ а әсер ете ді, зат алмасуға көмектеседі тыныс алуды жақсартады, қан айналу жүйесі қызметін күшейтеді оқушылардың зеректігін, мақсатқа жету ұмтылысын қалыптастырад ы, ақыл-ой қызметін арттырады оқушыларды тәртіптілік пен бейімділікке, өзіне деген сенімділік пен белсенді қызмет атқаруға тәрбиелейді

Ая қ киімді сатып алу кезінде не себепті т ү стен кейін ө лшеген ж ө н?

Гигиена не ү шін керек?

Не себепті ж ү гіріп келіп су ішуге болмайды?

Жалпа қ табандылы қ ты ң қ алай алдын алу ғ а болады?

Туфлимен дала жарысына қ атысу ғ а неге болмайды?

Денсаулы ққ а кері ә сер ететін к ө птеген факторлар: е ң бекті ң, т ұ рмысты ң жайсыз жа ғ дайларын ы ң созылмалы ә сері; к ө ніл к ү йді ң жылдам ауыт қ уы, е ң бек пен ретсіз демалысты ң б ұ зылуы, ауаны ң, судын б ұ зылуы; д ә рі-д ә рмекті ж ә не т ұ рмыс-химиялы қ заттарын орынсыз пайдалану; қ имыл- қ оз ғ алысты ң азды ғ ы; никотин мен алкогольге құ марлы қ ;

«Халықтың денсаулығы – ел дамуының аса маңызды тұтқасы, болашағымыздың кепілі» «Халықтың денсаулығы – ел дамуының аса маңызды тұтқасы, болашағымыздың кепілі» Қ аза қ стан Республикасыны ң Президенті Н. Ә.Назарбаев

Біз денсаулы қ ты та ң даймыз!

Салауатты ө мір зиянды ә деттермен ү йлеспейді. Алкоголь ж ә не бас қ адай маск ү немдікке ә келетін заттар, анаша, шылым шегу салауатты ө мір салтын қ алыптастыру ғ а жан-жа қ ты кедергі келтіреді. Зиянды ә деттер к ө птеген ауруша ң ды қ ты ң қ ауіптілік факторы болып саналады ж ә не балалар мен жас ө спірімдерді ң денсаулы қ жа ғ дайына кері ә сер етеді.

Қ аза қ ты ң ұ лтты қ ойындары

I- тест. Дене мәдениетінің негізгі мақсаты не? А) Адамдардың дене қуатын жетілдіру. Б) Спортта жоғарғы жетістіктерге жету. В) Теориялық, іс-тәжірибелік білім беру. Г) Қимыл-әрекетке үйрету. Д) Күшті, мықты жастар тәрбиелеу.

2- тест. Дене м ә дениетіні ң негізгі б ө лімдерін к ө рсеті ң із. А) Ә скери, к ә сіптік, студенттік, ж ұ мысшы жастар. Б) Спортты қ ойындар, қ оз ғ алмалы ойындар, гимнастика. В) К ә сіптік ж ә не ә уес қ ойлы қ Г) Негізгі, спорт, қ олданбалы, гигиеналы қ сауы қ тыру. Д) Ұ лтты қ, классикалы қ спорт т ү рлері.

3- тест. Дене м ә дениетіні ң қ о ғ амда ғ ы ролі қ андай болу керек? А) Ойын, жарыс т ү рінде. Б) К өң іл к ө теру, қ ызы қ тау. В) Денсаулы қ ты ны ғ айту, жо ғ ар ғ ы к ө рсеткіштер к ө рсету. Г) Жергілікті жерлерді ң спортты қ к ө рсеткіштерін жо ғ арылату. Д) К ә сіби шеберлікті жа қ сарту.

4- тест. Дене т ә рбиесіні ң ерекшеліктері не? А) Қ оз ғ алыс қ а ү йрету, дене қ уаты қ асиетін дамыту, білім беру. Б) Денсаулы қ ты ны ғ айту В) Ауыруды ң алдын алу. Г) Спорт т ү рлерімен жатты қ тыру. Д) Спортты қ ж ә не қ оз ғ алмалы ойындар.

5- тест. Адамны ң денсаулы ғ ыны ң жа қ сы болуына е ң к ө п ә сер ететін фактор? А) Экологияны ң тазалы ғ ы. Б) Д ұ рыс тама қ тану. В) Салауатты ө мір салтын са қ тау. Г) Т ұқ ым қ уала ғ ыш себептер. Д) Психиканы ң орны қ тылы ғ ы.

6- тест. Жас ұ рпа қ ты ң т ә рбиесін біз қ ай кезден бастауымыз керек? А) Ту ғ ан к ү ннен бастап; Б) Ұ ры қ тазалы ғ ынан бастап; В) Ана құ рса ғ ынан бастап; Г) Балаба қ ша кезе ң інен бастап; Д) Мектепке келген кезінен бастап;

7- тест. Дене т ә рбиесі м ұғ аліміні ң қ ызметіні ң негізгі ма қ саты не? А) О қ ушыларды ң қ имыл- қ оз ғ алыстарын ұ йымдастыру; Б) Денелеріні ң д ұ рыс таби ғ и ө суін жеделдету; В) Спорт т ү рлеріні ң жатты ғ уларыны ң ә рекеттерімен таныстыру; Г) О қ ушыларды ң к өң ілдерін к ө теру, қ ан айналымдарын жа қ сарту; Д) Қ имыл- ә рекетке ү йрету, дене қ уаты қ асиеттерін т ә рбиелеу;

8- тест. Сізді ң ойы ң ызша ұ лт ө зіні ң болаша ғ ын, келешегін жа қ сарту ү шін негізгі қ андай салада жа қ сы ж ұ мыс істеуі керек? А) спорт саласы Б) білім саласы В) ғ ылым саласы Г) шаруашылы қ саласы Д) ә скери сала

9-тест. Отбасы т ә рбиесіні ң мазм ұ нына не кіреді? А) дене, адамгершілік, интеллектуалды қ, эстетикалы қ, е ң бектік; Б) ізгілікті,парасаттылы қ,адалды қ ты сыйлау; В) балаларды ң білім алуы,оларды алу қ ажеттілігіні ң қ алыптасуы Г) адам бойында ғ ы асыл қ асиет Д) ү лкенге құ рмет

11-тест.Эстетикалы қ т ә рбие дегеніміз не? Ол алдына қ андай міндеттерді қ ояды? А) адамды таби ғ ат қ а жа қ ындату; Б) адамны ң барлы қ ой мен істерінде ә демілікке бейімдеу; В) эстетикалы қ идеаларды дамыту ж ә не эстетикалы қ құ ндылы қ тар ғ а бейімдеу; Г) с ұ лулы ққ а ұ мтылу; Д) ішкі рухани адамгершілік қ асиеттерді ң бірі.

10-тест. Адамгершілік т ә рбиесі дегеніміз не? Оларды ң міндеттері қ андай? А) жалпыадамзатты қ құ ндылы қ тар, моральды қ нормалар; Б) адамгершілік ұғ ымдарды, пікірлерді, сезімдер мен сенімдерді қ алыптастыру; В) мінез- құ лы қ ты ң жа ң а қ а ғ идалары ж ә не нормалары; Г) адам дарыныны ң қ асиетін аны қ тайтын сипаты Д) адам іс- ә рекетіні ң қ оз ғ аушы к ү ші

Салауатты ө мір салты Ай қ ын жасал ғ ан к ү н т ә ртібіні ң болуы Д ұ рыс тама қ тану Д ұ рыс тыны ғ у Дене е ң бегімен ш ұғ ылдануы Таза ауада болып, к ү н к ө зінде серуендеу Таби ғ ат аясында болуы Зиянды ә деттерден са қ тану Д ұ рыс қ оз ғ алыста болуы

Денсаулы қ Демалыс Салауатты ө мір салты Жа қ сы к өң іл- к ү й К ү н т ә ртібін са қ тау Д ұ рыс тама қ тану Спортпен ш ұғ ылдану Зиянды ә деттерден аула қ болу Жеке бас гигиенасы